Onderzoek van de maag: gastroscopie, wat is dat?

Bij klachten in de bovenbuik wordt vaak een gastroscopie gedaan om te onderzoeken wat de oorzaak is van de klachten. Het is een methode waarbij de meeste afwijkingen aan de maag en slokdarm kunnen worden ontdekt. Voor de patiënt is dit wel een belastend onderzoek en het wordt meestal als vervelend ervaren. Wat gebeurt er bij een gastroscopie?

Wat is een gastroscopie?

Een gastroscopie is een onderzoek van de binnenkant van de slokdarm, de maag en de het bovenste deel van de dunne darm (de twaalfvingerige darm). Het onderzoek wordt uitgevoerd met behulp van een endoscoop: dit is een flexibele slang met daarop een kleine camera en een lampje. Deze flexibele slang is ongeveer zo dik als een vinger, wordt via de mond naar binnen gebracht en langzaam verder naar binnen geschoven.

Met de camera kunnen opnamen worden gemaakt van de gebieden die onderzocht worden. De beelden die de camera maakt zijn tijdens het onderzoek zichtbaar op een tv-scherm als een film. Er kunnen ook foto's gemaakt worden, die bewaard kunnen worden. Via de slang kunnen ook stukjes weefsel worden afgenomen voor onderzoek en eventueel kleine ingrepen gedaan.

Wanneer wordt dit onderzoek gedaan?

Bij klachten van de bovenbuik kan dit onderzoek veel informatie geven over de oorzaak, dus zal in dat geval vaak gedaan worden. Het gaat dan om klachten zoals: misselijkheid, braken, pijn bovenin de buik of pijn bij het borstbeen, moeite met slikken, brandend maagzuur, zure oprispingen, indigestie of een bloeding.

Bijna alle afwijkingen die voorkomen aan de maag of de slokdarm kunnen hiermee opgespoord worden. Van de dunne darm is dus alleen het eerste stuk, de twaalfvingerige darm, te onderzoeken maar ook hier kunnen een aantal aandoeningen worden opgespoord.

Waar en door wie wordt een gastroscopie uitgevoerd?

De arts die het onderzoek aanvraagt schrijft een aanvraagformulier, waarmee u een afspraak maakt bij het ziekenhuis. De aanvragend arts kan een specialist zijn maar ook de huisarts. De afdeling waar het onderzoek wordt uitgevoerd is de functieafdeling van het ziekenhuis. Dit is de afdeling waar behalve de gastroscopie ook andere onderzoeken worden uitgevoerd. Voor de gastroscopie is een speciale scopiekamer beschikbaar. Het onderzoek zelf wordt uitgevoerd door een arts, bijvoorbeeld een internist. Bij het onderzoek zijn meestal twee verpleegkundigen die assisteren bij de uitvoering van het onderzoek, en die de patiënt begeleiden.

Hoe gaat het onderzoek in zijn werk?

Voor een gastroscopie moet u nuchter zijn. Als de maag niet leeg is kan er bij het onderzoek niet goed beoordeeld worden hoe de maag eruit ziet. Daarom mag u de avond voor het onderzoek na 24.00 uur niets meer eten en drinken. Het is belangrijk om te vermelden dat u medicijnen gebruikt. Sommige medicijnen mogen vanwege het onderzoek tijdelijk niet ingenomen worden, zoals antistollingsmiddelen ofwel bloedverdunners, omdat er anders meer kans op een nabloeding is. Het is raadzaam om hierover van tevoren met uw arts te overleggen.

Voor het onderzoek moet u op uw linkerzij liggen. U krijgt het advies zo goed mogelijk te ontspannen omdat dit het verloop van het onderzoek ten goede komt. In sommige ziekenhuizen wordt een verdovende spray in de keel toegediend tegen het kokhalzen. Het is ook mogelijk om een roes te krijgen, maar dit moet via een injectie toegediend worden en heeft als nadeel dat u dan een aantal uren na het onderzoek ter observatie moet blijven.

Als u een gebitsprothese draagt (kunstgebit of een plaatje) moet u die uitdoen. U krijgt een mondstuk in uw mond om uw tanden en de endoscoop te beschermen. Daarna wordt de endoscoop in uw mond gebracht en wordt u gevraagd deze door te slikken. Vervolgens wordt de slang verder ingebracht, tot aan de twaalfvingerige darm. Dit is het verste stuk wat onderzocht wordt en vanaf hier wordt de endoscoop steeds een stukje terug getrokken en telkens een gebied onderzocht.

Om een beter zicht te hebben wordt via de endoscoop lucht in de maag en darmen geblazen. Tijdens het onderzoek is het licht in de onderzoekkamer gedempt zodat de arts goed op het tv-scherm kan kijken. Er kunnen via de endoscoop eventueel kleine stukjes weefsel worden afgenomen voor onderzoek. Als het onderzoek klaar is wordt de endoscoop langzaam teruggetrokken en uit de mond gehaald.

Het hele onderzoek duurt in totaal ongeveer 5 tot 15 minuten. U kunt daarna weer naar huis. Als u een roes heeft gehad moet u nog een aantal uur blijven. De uitslag van het onderzoek wordt naar de aanvragend arts gestuurd en het duurt meestal een dag of tien voordat u de uitslag krijgt; dit komt omdat er ook weefselonderzoek gedaan wordt.

Wat is de ervaring van de patiënt tijdens het onderzoek?

Het inbrengen van de endoscoop is voor de meeste mensen een vervelend gevoel, maar pijn doet het niet. Ook kunt u, nadat de endoscoop langs de keel is, gewoon doorademen, zowel door de neus als de mond; er is ruimte genoeg in de keelholte. Het constante gevoel van iets in de keel veroorzaakt kokhalzen, dat is de natuurlijke reactie van het lichaam. Hierdoor kan men druk op het hoofd voelen en tranende ogen krijgen, zoals bij overgeven.

Doordat er lucht ingebracht wordt tijdens het onderzoek moeten veel mensen boeren, dit is voor uzelf misschien een vervelend idee maar heel normaal. Hierdoor kan ook een opgeblazen gevoel ontstaan. Kalm blijven, zo goed mogelijk proberen te ontspannen en rustig doorademen helpen om het onderzoek tot een goed einde te brengen; uiteindelijk duurt het niet zo lang.

Na het onderzoek kunt u nog een tijdje last hebben van wat klachten, zoals een opgeblazen gevoel en boeren. Dit komt door de lucht die tijdens het onderzoek werd ingeblazen en kan geen kwaad. Ook kunt u wat last hebben van irritatie in de keel. Deze klachten verdwijnen weer binnen korte tijd.

Als u een roes (verdoving) krijgt

Een roes is een soort verdoving die bestaat uit een kalmerend middel waar u ook slaperig van wordt. Deze wordt toegediend door middel van een infuus in de hand of arm. Sommige ziekenhuizen geven patiënten die een gastroscopie ondergaan standaard een roes, andere niet. U kunt er meestal wel om vragen maar dan moet u dit van tevoren bespreken, en niet op de dag van het onderzoek. De roes heeft voor- en nadelen en deze zullen dan met u besproken worden.

Door de roes bent u meer ontspannen en merkt u veel minder van het onderzoek. Sommige mensen herinneren zich zelfs niets meer van het onderzoek en anderen voelen zich alleen versuft; het effect ervan verschilt van patiënt tot patiënt.
U bent niet bewusteloos, en u kunt ook aanwijzingen opvolgen die tijdens het onderzoek worden gegeven.

Als u een roes krijgt worden uw hartslag en ademhaling gecontroleerd door middel van een knijper op een vinger.
Na het onderzoek moet u een aantal uur blijven tot de roes weer is uitgewerkt en mag u ook niet meteen eten of drinken. Ook is bij een roes de kans op complicaties iets groter. Als u weer naar huis kunt, mag u niet autorijden dus is het raadzaam om iemand mee te nemen die u naar huis kan brengen.

Welke afwijkingen kunnen worden ontdekt bij een gastroscopie?

Bij een gastroscopie kunnen bijvoorbeeld een of meer zweren in de maag of twaalfvingerige darm worden ontdekt (veroorzaakt door de bacterie Helicobacter pylori) of poliepen. Ook kan er een ontsteking van het maagslijmvlies worden ontdekt. Een breuk in het middenrif kan ook worden gezien bij dit onderzoek, net als een vernauwing of ontsteking van de slokdarm of slokdarmzweren.

Ook kanker van de slokdarm, maag of twaalfvingerige darm kan worden opgespoord. De ziekte coeliakie (glutenintolerantie waardoor de dunne darm ontstoken raakt) is hiermee ook vast te stellen. En er zijn nog meer aandoeningen die ontdekt kunnen worden. Voor een aantal hiervan is het nodig dat er een biopt (stukje weefsel) wordt afgenomen dat kan worden onderzocht in het laboratorium. Soms moet het onderzoek herhaald worden.

Wat zijn de voordelen van een gastroscopie?

Een gastroscopie heeft als voordeel dat er door de arts kleine ingrepen kunnen worden uitgevoerd. Voorbeelden hiervan zijn het oprekken van de slokdarm bij een vernauwing, of het plaatsen van een buisje (stent). Ook kan er afwijkend weefsel worden weggehaald. Deze ingrepen wordt altijd in overleg met u gedaan. Bij dit soort ingrepen is er een iets grotere kans op complicaties dan bij een gastroscopie die alleen wordt gedaan ter onderzoek.

Wat zijn de nadelen van een gastroscopie?

Een nadeel van de gastroscopie is dat het door de meeste mensen als nogal vervelend wordt ervaren, dit wordt in medische kringen 'voor de patiënt belastend' genoemd. Een ander nadeel is dat er een kleine kans op complicaties is, zo'n 1 tot 2 per 1000 patiënten. In de meeste gevallen gaat het dan om een nabloeding.

Het zou ook kunnen dat er een scheurtje ontstaat in de slokdarm, de maag of in de twaalfvingerige darm (perforatie). Dit komt voor bij 1 op de 10.000 patiënten. Als er tijdens het onderzoek maaginhoud in de luchtwegen komt kan dit een luchtweginfectie of een longontsteking tot gevolg hebben. Deze complicatie komt echter zelden voor.

De kans op complicaties is groter als er tijdens de gastroscopie ingrepen plaatsvinden zoals bijvoorbeeld het oprekken van de slokdarm, en als de patiënt niet nuchter is; dit laatste kan het geval zijn als het om een spoedonderzoek gaat.

Wanneer moet u contact opnemen met de dokter?

Het kan dus zijn dat u nog klachten krijgt na een gastroscopie waarbij de hulp van een arts nodig is. U moet direct contact opnemen met een (dienstdoende) arts als u binnen een week na het onderzoek de volgende klachten krijgt:

• koorts
• plotselinge heftige pijn
• bloed opgeven
• zwarte ontlasting
• benauwdheid

Het kan dan gaan om een nabloeding of het begin van een infectie, waarbij medische hulp noodzakelijk is.