Transseksualiteit: van vrouw naar man

Transseksualiteit is een aandoening waarbij iemand zich voelt als iemand van het andere geslacht. Vaak wordt er gesproken over transseksuelen die geboren zijn als man en zich laten ombouwen tot vrouw. Echter zijn er natuurlijk ook vrouwen die zich laten ombouwen tot man.

Algemeen

Er zit veel verschil in wanneer iemand er achter komt dat hij of zij transseksueel is. Sommige mensen weten het al van jongs af aan. Sommigen weten het pas na dat ze kinderen hebben gekregen. Voor veel transseksuelen is het een grote stap om naar het genderteam toe te stappen. Het heeft vaak veel moed nodig en dit kost veelal veel tijd. Echter als eenmaal de angst voorbij is, is het aanmelden eenvoudig.

Genderteams

In Nederland bestaan er twee genderteams. Het grootste genderteam zit in Amsterdam in het VU Medisch Centrum. Het genderteam maakt deel uit van het Kenniscentrum Genderdysfory (KCG-VUmc).

Het andere genderteam zit in Groningen in het UMCG. Dit genderteam is een onderdeel van de afdeling Psychiatrie. Het is een klein genderteam, dat slecht een tiental transseksuelen per jaar behandeld. Dit genderteam is dan ook vooral bedoeld voor transseksuelen uit het noorden van Nederland.

In Vlaanderen is een genderteam, in het UZ in Gent. In België ben je niet verplicht om naar een bepaalde arts te gaan. Je kunt dus zelf kiezen naar welke psychiater of chirurg je wenst te gaan.

Intake en vervolg

De intake is bij alle genderteams verschillend. Bij de een is dit enkel een gesprek om te kijken of je wel op de goede plek bent. Bij de ander wordt tevens een lichamelijk onderzoek gedaan of een uitgebreide psychologische test afgenomen. Sommige intakes bestaan uit een gesprek. Maar in sommige gevallen, als er bijvoorbeeld meer ingegaan moet worden op het hele levensverhaal, kan het dat de intake uit meerdere gesprekken bestaan.

Na het intakegesprek kom je op de wachtlijst voor de psycholoog of psychiater. Dit duurt veelal een maand of 4, maar soms ook langer. De psycholoog of psychiater zal in de gesprekken proberen te beoordelen of je echt transseksueel bent en of je voldoende draagkracht hebt om de transitie aan te kunnen.

Transseksualiteit is lastig vast te stellen. Er is niet een test die kan uitsluiten of je transseksueel bent of niet. De genderteams zullen dus ook veel afgaan op jouw gevoelens en jouw wensen. Bij sommigen is het na enkele gesprekken al duidelijk, bij anderen kunnen de gesprekken soms wel een paar jaar doorgaan. Door verschillende oorzaken kan het zijn dat er meer gesprekken nodig zijn. Bijvoorbeeld bij psychische aandoeningen, verslavingen of seksueel misbruik.

Het is erg belangrijk dat je voldoende draagkracht hebt om de transitie aan te kunnen. Je moet stevig genoeg in je schoenen staan voordat je mag beginnen met de hormoonkuur. Het genderteam vind het daarom erg belangrijk dat je veel steun uit je omgeving krijgt. Hierbij kun je denken aan steun van je ouders, familie, vrienden of collega’s. Als er dus weinig mensen zijn die weten van je transseksualiteit zal de psycholoog of psychiater aanraden dit eerst kenbaar te maken aan je omgeving.
Na de vervolggesprekken volgt een overleg binnen het genderteam. In deze vergadering zal het genderteam besluiten of je kunt beginnen met de transitie, dus dat je groen licht krijgt, of dat je niet mag beginnen, dus dat je rood licht krijgt.

Testosteron

Bij sommige genderteams moet je na dat je groen licht hebt gekregen nog een bloed en urine onderzoek laten doen. Om te controleren of er geen lichamelijke bezwaren zijn. Indien de uitslag hiervan goed is kun je beginnen aan de testosteron.
Er zijn verschillende manieren van toedienen van testosteron. Je hebt het bijvoorbeeld in pil-vorm, maar je kunt het ook spuiten en zelfs smeren. Over het algemeen wordt er begonnen met spuiten. Sommige transseksuelen vinden het echter erg onprettig om zelf te spuiten en kunnen dan bijvoorbeeld kiezen voor het slikken van pillen, of het smeren van gel.

Het spuiten van testosteron is voor veel transseksuelen de gemakkelijkste oplossing. Het voordeel is dat je slechts een in de 3 week hoeft te spuiten. Het nadeel is, dat je het of zelf moet doen, of door iemand anders moet laten doen. Zelf spuiten is niet heel moeilijk, maar het is wel erg raar, vooral de eerste paar keer. Het makkelijkste kun je zelf spuiten in je bovenbeenspier. Echter kun je het ook spuiten in je bilspier. Hier kom je echter zelf wat lastiger bij.

Het slikken van pillen is een iets minder ideale manier. Je moet al gauw 3 a 4 pillen op een dag slikken. En vaak slik je een deel ’s ochtends en een deel ’s avonds. Ook kunnen de pillen een negatief effect hebben op je lever.

Het smeren van gel is een simpele manier. Echter moet dit wel dagelijks gedaan worden op een vaste tijdstip. Voor mensen met een erg wisselend werkrooster, bijvoorbeeld, is dit dus geen ideale oplossing. De gel moet enkele minuten intrekken en kan overal op het lichaam (behalve de borst) worden ingesmeerd. Het voordeel van de gel is dat het zorgt voor een stabiele testosteronspiegel. Het nadeel is dat het de eerste minuten sterk naar alcohol ruikt omdat de testosteron hierin is opgelost. Ook wordt het aangeraden om minimaal 6 uur te wachten met douchen of een bad te nemen, nadat je de gel hebt aangebracht. Ook is het mogelijk dat de testosteron wordt overgebracht op iemand anders, als je lang huidcontact hebt met het gebied waar je de gel hebt gemeerd.

Operaties

Als je ongeveer een jaar aan de hormonen bent kun je beginnen aan de operaties. De meest voorkomende operaties zijn de borst en de buikoperaties.

Bij de borstoperatie wordt het teveel aan borstweefsel weggehaald. Dit kan op verschillende manieren. Het kan bijvoorbeeld rondom de tepel, langs de borstpier, aan weerszijden van de tepel en dwars over de borst. De keuze wordt voornamelijk bepaald door de cupmaat. Bij een zeer kleine cupmaat is het mogelijk om enkel rondom de tepel de incisie te maken. Deze manier geeft de minste littekens. Bij een grote cupmaat is het echter nodig om dwars over de borst een incisie te maken. De operatie zelf duurt meestal tussen de 1,5 en 3 uur en is onder volledige narcose.

Bij de buikoperatie worden de eierstokken en de baarmoeder verwijderd. In sommige gevallen kan dit onderlangs, door de vagina. In sommige gevallen gaat dit door de buik. Voor de operatie moet je een klisma nemen om je darmen leeg te maken. Een klisma is een bepaalde hoeveelheid zeepachtig vloeistop dat via je anus in je darmen wordt gespoten. Dit kan het beste liggend gedaan worden. Na het inspuiten moet je ongeveer 10 tot 20 minuten blijven liggen. Na de operatie blijf je gemiddeld nog 3 a 4 dagen in het ziekenhuis om bij te komen. De operatie zelf duurt ongeveer 2 uur.

Geboorteakte

Na de operaties mag je wettelijk je geslacht en voornaam laten aanpassen in je geboorteakte. Deze wijziging wordt ingediend voor een advocaat bij de rechtbank. Veelal duurt dit ongeveer 3 maanden. Daarna wordt er een correctie van je geboorteakte gemaakt. Na de wijziging is op het eerste tabblad bij de gemeente nog te zien dat je transseksueel bent. Hierdoor is het aan te raden om ongeveer een half jaar na de wijziging nogmaals een nieuw paspoort aan te vragen. Hierdoor wordt het eerste tabblad vervangen, waardoor andere instanties niet meer kunnen zien dat je transseksueel bent.
© 2010 - 2024 Semicolon, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Transseksualiteit: gesprekken met genderteamIndien iemand denkt transseksueel te zijn, kan er een intake-gesprek met het genderteam aangevraagd worden. Mocht bij he…
Transseksualiteit: genderteamsTransseksualiteit: genderteamsEr zijn twee genderteams in Nederland. Het grootste genderteam vindt u in Amsterdam, in het VUMC. Daarnaast is er nog ee…
Depressie bij transgenders (genderdysforie)Depressie bij transgenders (genderdysforie)Een depressie komt schrikbarend vaak voor bij transgenders, mensen met genderdysforie. Niet geheel verbazingwekkend, wan…
De oorzaak van transseksualiteitNog tot het heden rust er een taboe op transseksualiteit. Bij de meeste mensen staan de vooroordelen al klaar wanneer he…

Overleef de hitte: 10 tips om de zomer door te komenOverleef jij de volgende hittegolf? Zoals het er naar uit ziet krijgen we binnenkort met iets dergelijks te maken. Als w…
Vocht vasthouden: wat kun je er tegen doen?Vocht vasthouden: wat kun je er tegen doen?Het kan zijn dat je een ring plotseling niet meer past, of dat je enkels opgezwollen zijn. Toch weet je zeker dat je nie…
Bronnen en referenties
  • www.transman.nl
Reacties

, 27-05-2015
Hoeveel operaties heb je in totaal als je van een vrouw een man wordt? Reactie infoteur, 01-06-2015
Dat ligt er maar net aan wat je precies wilt en wat er in 1 keer lukt en waarvoor correcties nodig zijn. De verwijdering van de baarmoeder en eierstokken is vaak 1 operatie, soms doen ze dat samen met de borstoperatie. Veel transmannen hebben daarna nog een borstcorrectie nodig. Dan is er de colpectomie, maar niet alle transmannen gaan zo ver of willen die. En dan nog de meta of de phallo. Maar voor beide operaties geldt vrijwel altijd dat er nog meerdere operaties volgen. Zeker de phallo bestaat vaak uit meerdere operaties. Het ligt er dus maar net aan wat je wilt en wat ik 1 keer goed gaat.

Rens Lange, 21-11-2014
Hoeveel kost het om als man een vrouw te worden? Reactie infoteur, 22-12-2014
Hoi Rens,

Dat is afhankelijk van in welk land je de operaties laat doen, wanneer je de operaties laat doen en welke operaties je wilt laten doen. Als je het hele genderproces doorloopt bij het genderteam en je je houd aan de regels van de verzekeraar, worden sommige operaties vergoed. (daarvoor moet je bijvoorbeeld een jaar aan de hormonen zijn geweest voor je eerste operatie etc.). Het is dus onmogelijk een precies antwoord te geven over hoeveel het zal kosten, het beste kun je contact opnemen met het genderteam, die kunnen beter een indicatie geven in jouw situatie.

Groet, Semicolon

Lilo, 22-09-2014
Wat gebeurt er met je naam na de transformatie bv. Mijn naam als ik een jongen was geweest zou maarten zijn, zou het dan maarten worden?
Alvast bedankt,
Gr.lilo Reactie infoteur, 06-10-2014
Bedankt voor je reactie Lilo,

De naam die je wilt gebruiken mag je zelf kiezen. Na de buikoperatie (verwijdering van baarmoeder en eierstokken) mag je officieel je naam en geslacht wijzigen, dit gaat via een advocaat en via de rechtbank. Deze naam mag je dus zelf kiezen. Sommige transmannen veranderen hun naam al eerder. Dit kan ook, maar dan zitten er hogere kosten aan verbonden en het geslacht aanpassen mag op dit moment alleen nog maar na de buikoperatie (voor zover ik weet, want er zit al een tijdje een nieuwe wet hierover aan te komen en ik weet niet of die inmiddels van toepassing is).

Ik hoop dat dit jouw vraag beantwoord :) Groet, Semicolon

Thijs, 05-05-2014
Hallo Semicolon,

Ik ben een man van 25 en mijn vraag/probleem is iets anders dan de andere reacties op dit artikel. Als mensen dit ongepast vinden bied ik hiervoor mijn excuses aan.
Ik ben een man en voel me ook een man, mijn probleem is dat maar nauwelijks te zien is. Ik heb nauwelijks baardgroei en van lichaamsbeharing valt ook niet te spreken. Mijn testosteronspiegel zit net binnen de grens van het normale/gezonde afhankelijk van welke bloedtest je uitgaat. De uroloog weigert om een testosteron supplement als androgel voor te schrijven omdat er geen medische noodzaak voor zou zijn. Dit tast echter wel mijn gevoel van man zijn aan. Nu zijn er wel mensen die van origine biologisch vrouw waren die er na hormoon therapie meer als een man uitzien dan ik, met een volle baard en alles. Heeft het voor mij zin om naar een dergelijk genderteam te stappen met dit probleem of heb je misschien andere tips?
Ik zit er ook over na te denken om een milde kuur van anabole (of eigenlijk androgene) steroiden te proberen.
Heel veel sterkte en liefde voor de mensen op dit forum!

Groeten, Thijs Reactie infoteur, 14-06-2014
Hoi Thijs,

Excuses voor mijn late reactie, door drukte kom ik de laatste tijd niet zo vaak meer op deze website.

Ik denk persoonlijk dat het genderteam voor jou weinig kan betekenen, omdat het niet echt een onderwerp is waar zij over gaan. Bent u al naar de huisarts geweest om het hem/haar uit te leggen? Wellicht kan hij/zij u iets voorschrijven. Volgens mij zijn er ook testosteron producten die zonder recept verkrijgbaar zijn, maar dat zou u even moeten googlen, want daar weet ik helaas te weinig van af. De dosis die transmannen gebruiken is denk ik wel te hoog voor u, omdat u wel al testosteron aanmaakt alleen niet voldoende, dus ik denk dat u sowieso dan een lagere dosis nodig heeft. In dat geval zou tostran een goede optie zijn, omdat dat in een flesje zit met een pomp en je dus zelf de dosis aan kunt geven. Wellicht is het ook een optie om een verwijzing naar een psycholoog aan te vragen? Misschien kan hij/zij is wel iets voorschrijven omdat het voor u vooral gevoelsmatig van belang is en minder een medische noodzaak betreft.

Veel succes. Groet, Semicolon

Sil, 01-05-2014
Hoi, ik ben een meisje, en zou heel graag een jongen willen zijn. ik ben nu bijna 21, en draag alleen jongenskleding. ik hou van skateboarden en BMXen met mijn beste vriend. ik ga vooral om met jongens. het probleem is alleen, dat ik hier vroeger geen last van had. ik heb dit gevoel pas sinds een jaar of 2, maar weet het eigenlijk al vrijwel zeker. ik haat mijn borsten. ik heb het geluk dat ze heel klein zijn, dus hoef ze eigenlijk niet echt te verbergen. als ik een jongens shirt draag zie je ze toch al niet. als ik met jongens op het strand ben kijk ik alleen naar meisjes. ik voel me hier heel onzeker door, omdat ik gewoon weet dat er iets niet klopt. wat moet ik doen?
grz Sil Reactie infoteur, 04-05-2014
Hoi Sil,

Het kan erg verschillen wanneer transgevoelens zich beginnen voor te doen. Sommige transen voelen al in hun kindertijd dat iets niet klopt, andere transen merken het pas als ze 40 of soms nog ouder zijn. Het is dus helemaal niet zo raar dat je het pas sinds een jaar of 2 voelt.

Heb je er al geprobeerd over te praten met vrienden of familie? Dat kan soms erg opluchten. Verder kun je ook altijd naar de huisarts gaan. Hij of zij kan je dan doorverwijzen naar een psycholoog of rechtstreeks naar het genderteam. Het is sowieso goed om er met iemand over te gaan praten. Misschien met je beste vriend?

Succes! En mocht je nog vragen hebben, dan kun je altijd een berichtje sturen.

Groet, Semicolon

Baukje, 19-06-2013
Toen ik 9 was wou ik al kort haar, heb ik altijd gewild, en ik ben nu (geloof ik) homosex. ik ben nu 15 jaar en wordt bijna 16, ik houd van jongens dingen, en heb nooit echt vrouwe vrouw kleren aan. ik zit er over na te denken, om me om te laten bouwen, niemand weet het nog, en ik schaam me er voor om het te vertellen aan me ouders, of al het te over hebben. Wat moet ik doen? ik lees dat het veel tijd kost, maar kan het ook snel gebeuren? xx Reactie infoteur, 02-08-2013
Hoi Baukje,

Het is misschien eng, maar het is toch wel goed om er met iemand over te praten. Misschien eerst met een goede vriend of vriendin?

Het hele proces kost inderdaad wel flink wat tijd. Als je nog zo jong bent, krijg je vaak eerst hormoonremmers en pas als je volwassen en uitgegroeid bent begin je met hormonen. Voordat je begint met hormonen of hormoonremmers heb je eerst gesprekken met een psycholoog of psychiater. Als je groen licht hebt gekregen mag je beginnen met hormonen. In Nederland moet je minimaal een jaar aan de hormonen zijn voordat de buikoperatie (verwijderen van baarmoeder en eierstokken) wordt vergoed. En meestal ongeveer een half jaar daarna kun je de borstoperatie ondergaan. Dus hoe dan ook kost het wel flink wat tijd. En dat is eigenlijk juist ook wel goed, want dan heeft je lichaam ook de tijd om aan alles te wennen en jezelf en de mensen om je heen ook.

Groet, Semicolon

Benjamin, 18-04-2013
Ik ben bang dat als ik me van man tot vrouw zou laten ombouwen dat ik dan niet meer instaat ben om een biologisch gezin te kunnen maken, omdat de baarmoeder ontbreekt. Reactie infoteur, 19-04-2013
Goedemorgen Benjamin,

Ik begrijp je angst. Dat heb ik zelf ook een tijdje gehad. Maar zelf kinderen baren vond ik ook geen optie. Het is tegenwoordig wel mogelijk om eitjes in te laten vriezen. Als je dan alsnog biologisch ouder wilt worden, kunnen ze in een draagmoeder geplaatst worden. Het ligt er wel een beetje aan waar je op dit moment in het proces zit. Mij vertelden ze het vlak voor de buikoperatie, dus was het eigenlijk niet meer haarbaar. Voor het invriezen van eitjes moet je namelijk wel goede eitjes hebben en eerst volgens mij ook aan een ander hormoon om te zorgen dat ze genoeg goede eitjes weg kunnen halen etc. Ik weet het proces niet precies omdat het bij mij nooit echt van toepassing is geweest, maar de genderteams kunnen er sowieso meer informatie over geven.

Groetjes, Semicolon

Nathalie, 21-03-2013
Hallo, ik ben Nathalie en ik zou net als de anderen hieronder een jongen willen zijn. Ik heb in mijn kindertijd nooit het gevoel gehad dat ik een jongen was of zou willen zijn, maar sinds een paar jaar wordt dit gevoel steeds sterker. Net als Lotte en Elisa heb ik een hekel aan mijn borsten, ik probeer ze zo veel mogelijk te bedekken/verbergen. Ik weet nog niet zeker of ik me echt zou willen laten ombouwen, daar moet ik nog wat langer over nadenken. Ik weet alleen dat ik wél op jongens val en niet op meisjes. Dus eigenlijk ben ik homoseskueel (als ik me zou laten ombouwen dan).
Ik kleed me nooit echt als een meisje, meer wat jongensachtiger kleding. Ik heb het verder nog aan niemand verteld, het leek me verstandiger om niet te snel tot overhaaste conclusies te komen.
Groetjes van Nathalie (Nathan) Reactie infoteur, 15-04-2013
Hoi Nathan,

Ik begrijp volledig hoe je je voelt. Vroeger had ik ook altijd een hekel aan mijn borsten en ik ben erg blij dat ik de borstoperatie nu achter de rug heb.

Het komt veel vaker voor dat transmannen op jongens vallen. Er zijn ook speciale forums/mailinggroepen voor homoseksuele transmannen. Via google vind je vast wel een goede website. Het is altijd fijn als je met mensen kunt praten die in dezelfde situatie zitten.

Het is inderdaad niet verstandig overhaaste conclusies te trekken. Maar als je je meer als jongen ziet, zou ik mij er toch eens wat meer in verdiepen. Ik heb ook nog meer artikelen geschreven over het transproces etc. Binnenkort volgen er nog meer. Mocht je meer informatie willen, dan mag je het uiteraard altijd vragen.

Groetjes, Semicolon

Lotte, 20-02-2013
Hoi,
ik ben lotte en zou graag een jongen zijn. Ben al vanaf men 7 jaar meer een jongen dan een meisje. Vroeger wel extremen dan nu, toen droeg ik veel jongens kleren en gedroeg ik me zoals een echte jongen, nu door het middelbaar draag ik neutrale kleding en probeer toch te doen als een meisje. Maar ik wil liever een jongen zijn, geen idee waarom maar ik doe ook aan jongens sporten en behoor liever bij de jongens dan bij de meisjes. Ik ben geen echt meisje, dat wil ik ook niet… Liefst van al zou ik een jongen zijn maar ik weet niet hoe ik dit tegen mijn ouders, familie en vrienden moet vertellen :(
Mijn ouders en vrienden hebben dit zelf ook wel al wat door denk ik, maar volgens mij weten ze niet dat het mij zo om het hart ligt. Ik haat die borsten ook en ik voel me meer aangetrokken bij meisjes. Heb nu een vriendin en het gaat allemaal goed, maar zij is de enige die dit probleem weet, anders niemand en daarom voel ik me zo alleen.
Help me alstublieft! Reactie infoteur, 15-04-2013
Hoi Lotte,

Wat vervelend dat je je zo alleen voelt! Als je het wilt kan ik je wel wat links sturen van forums en mailinglijsten. Op facebook zijn ook een paar goede groepen, waar je altijd over je gevoelens kunt praten. Als ik je ergens mee kan helpen of als je ergens informatie over wilt, laat het maar weten.

Groet, Semicolon

Seda, 06-12-2012
Hoeveel kost de operatie? Reactie infoteur, 08-12-2012
Goedenavond,

Met een Nederlandse zorgverzekering worden de meeste operatie (nu nog) vergoed. Ik heb wel al gehoord dat de borstoperatie niet meer vergoed wordt, of dat dit uit het pakket gaat. Maar ik weet niet of dit al het geval is. De buikoperatie wordt sowieso nog wel vergoed. De meta en phallo ligt aan de zorgverzekeraar, maar tegenwoordig wordt helaas steeds minder vergoed.

Sharon, 22-08-2012
Ik zou heel erg erg graag een jonge zijn. Ik ben vroeger altijd door mijn vrienden Michiel genoemd. Ik weet wel nog niet hoe ik het tegen mijn ouders moet zeggen. Ik heb schrik van hun reactie. Ik val namelijk op meisjes. Ze zeggen tegen elkaar zelfs tegen mij dat ik eigenlijk een jongen ben, dus eigenlijk ben ik ook hetero. Ik haat mijn borsten en mijn regels.
Grtj Sharon (Michiel) Reactie infoteur, 08-12-2012
Hoi Michiel,

Sorry voor mijn late antwoord. Ik denk dat het sowieso goed is om er met je ouders over te praten. Ik begrijp dat het een grote stap is en dat je bang bent voor hun reactie. Maar het zal een hele opluchting zijn als je er eenmaal over gepraat hebt.

Elisa Hoogenraad, 08-07-2012
Ik zou heel erg graag een keer met een psygoloog willen praten maar ik weet niet precies wat mijn ouders daar van vinden. Ik voel me namelijk totaal geen meisje en ik vind het heel erg vervelend dat ik ongesteld ben geworden en dat de borsten groeien en dat soort dingen. Kortom het liefste zou ik graag een jongen willen zijn. Door mijn vriendinnen word ik ook al Tim genoemd ze accepteren me zoals ik nou een maal ben en daar ben ik echt super blij mee. Ze behandelen me ook als een jongen. En ik val o meisjes we zeggen zelfs al tegen elkaar dat ik eigenlijk een jongen ben dus eigenlijk ook hetro ben.
Gr Elisa(Tim) Reactie infoteur, 08-12-2012
Hoi Tim,

Je kunt ook zonder gepraat te hebben met he ouders een afspraak maken met een psycholoog. Het is wel handig om daarvoor doorverwezen te worden door je huisarts. De psycholoog kan je misschien ook wel tips geven over hoe je het je ouders kunt vertellen.

Semicolon (33 artikelen)
Laatste update: 15-04-2013
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.