Op vakantie: is vaccinatie hepatitis A echt nodig?
Voor veel landen buiten Europa zijn verschillende vaccinaties verplicht. Als vaccinatie niet verplicht is lijkt het dus ook niet nodig. Zoals voor vaccinatie tegen hepatitis A. Vooral voor een aantal landen binnen Europa en rond de Middellandse Zee wordt deze vaccinatie wel aanbevolen, want in die landen is het risico op deze ziekte veel groter dan in ons land. En je kunt er behoorlijk ziek van worden, en daarna nog een lange tijd last van vermoeidheid houden.
Vakantie en vaccinatie
De meeste mensen weten wel dat als je naar verre, tropische oorden reist vaak verschillende vaccinaties nodig hebt, ze zijn dan verplicht en dan heb je niet veel keus. Meestal gaat het over een verblijf in minder ontwikkelde landen waar het met de hygiëne slechter gesteld is dan in ons eigen land. In Europa zal dat toch niet nodig zijn, want hier is dat allemaal beter geregeld, of niet?
Risico op hepatitis A: vaak ook in Europa
Je gaat op vakantie in Europa en je hebt misschien het idee dat je dus geen inentingen nodig hebt, want ze zijn niet verplicht. Dat laatste is wat in reisgidsen toch vaak wordt vermeld? Toch is dat maar ten dele waar. Je hebt in Europa ook genoeg landen waar je risico loopt om bijvoorbeeld
hepatitis A op te lopen. Bovendien is vaccinatie tegen deze ziekte dan wel niet verplicht, maar wordt wel aanbevolen. De reden dat een land een vaccinatie verplicht stelt is dat het de ziekte waartegen moet worden gevaccineerd niet het land binnen wil krijgen. Als een vaccinatie niet verplicht is wil het nog niet zeggen dat het veilig voor je eigen gezondheid is om het ook niet te doen. Alleen gaat het dan om een eigen keuze.
Hepatitis A (besmettelijke geelzucht/leverontsteking): hoe kun je dat krijgen?
In Nederland hebben de meeste mensen (zeker de jongere generaties) geen antistoffen tegen deze zeer besmettelijke aandoening die ook wel
besmettelijke geelzucht of
besmettelijke leverontsteking wordt genoemd. Dat betekent dat zij de ziekte nog kunnen krijgen. Hepatitis A wordt door een virus veroorzaakt en dit virus wordt via de ontlasting overgedragen. Dit gebeurt via ongewassen handen, dus wanneer de hygiene te wensen over laat; ook voedsel en drinkwater kunnen zo besmet raken. In Nederland is de kans op besmetting veel kleiner omdat onze sanitaire voorzieningen goed zijn. Maar met de hygiënische omstandigheden in met name Oost-Europese landen is het vaker matig tot slecht gesteld. En dan is een besmetting met hepatitis A zo gebeurd.
Wat zijn de verschijnselen van hepatitis A?
Tussen het moment van besmetting en het optreden van de ziekteverschijnselen zit gemiddeld een maand, maar kan twee tot meer dan vier weken zijn. De belangrijkste verschijnselen zijn:
- koorts
- misselijkheid
- verlies van eetlust
- vermoeidheid
- hoofdpijn
- geel zien (geelzucht)
- donkere urine
- wittige ontlasting (soms)
Deze fase duurt ongeveer twee tot drie weken, maar het kan nog maanden duren voor iemand hersteld is en in die tijd kan men zich nog extreem moe voelen. In sommige gevallen kan het ziektebeeld ernstiger verlopen: dat gebeurt vooral bij mensen die al een andere leveraandoening hebben en bij ouderen.
Vaccinatie tegen hepatitis A: de bijzonderheden
Vaccinatie moet het liefst tenminste twee weken voor vertrek gedaan worden, maar als het niet anders kan heeft het ook zin om dat nog vlak voor vertrek te doen. Deze eerste inenting beschermt één tot drie jaar, afhankelijk van het gebruikte vaccin. Wie daarna nog een tweede inenting haalt is 25 jaar beschermd. Meestal wordt aangeraden deze tweede inenting een half tot een jaar na de eerste worden gehaald, maar later kan ook nog. De inenting wordt gegeven in de spier van de bovenarm; soms geeft dit een beetje een pijnlijke plek, soms wel eens hoofdpijn.
Voor welke landen in Europa wordt vaccinatie tegen hepatitis A aanbevolen?
Voor de volgende landen vaccinatie tegen hepatitis A aanbevolen: Albanië, Bulgarije, Bosnië-Herzegovina, Georgië, Kosovo, Kroatië, Macedonië, Moldavië, Roemenië, Servië, Slovenië. Dit geldt trouwens ook populaire vakantielanden die rond de Middellandse Zee liggen en niet tot Europa horen, zoals Egypte, Marokko, Tunesië en Turkije. Naast vaccinatie tegen hepatitis A wordt voor al deze landen in ieder geval ook de DTP vaccinatie (difterie, tetanus, polio) aanbevolen. Daarnaast zijn er in een aantal gevallen nog andere vaccinaties waar aan gedacht moet worden, al dan niet verplicht. Een en ander ook afhankelijk van de verblijfsduur.
Jonge kinderen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven
Kinderen tot de leeftijd van vijf jaar worden nauwelijks ziek van hepatitis A, maar kunnen wel anderen besmetten. Daarom geldt het advies ook voor kinderen, met uitzondering van baby's tot één jaar: die mogen niet gevaccineerd worden.
Zwangere vrouwen kunnen het beste advies vragen om samen het risico van een vaccinatie af te wegen; men gaat ervan uit dat het vaccin veilig is voor vrouwen die in verwachting zijn, maar er is hiernaar geen onderzoek naar gedaan. De ziekte hepatitis A krijgen tijdens de zwangerschap kan ook gevolgen hebben. Ook voor vaccinatie bij het geven van borstvoeding geldt: er is geen onderzoek gedaan naar het effect hiervan, en dan lijkt het dus beter het liever niet te doen.
Waar kan deze vaccinatie gehaald worden?
Bij gezondheidscentra, de GGD, sommige apotheken en huisartsenpraktijken kun je (onder andere) de vaccinatie voor hepatitis A halen. Zoek een instelling in je eigen buurt voor meer informatie hierover.