Het hoe en wat van het oog

Het gezichtszintuig zetelt in het oog. De oogbol ligt in de benige oogkas en is omgeven door een aantal spiertjes die de oogbewegingen tot stand brengen en verder door vetweefsel. De wenkbrauwen, oogleden met wimpers, oogspieren en traanapparaat worden samen wel de hulporganen van het oog genoemd, omdat hun functie geheel ten goede komt aan het goed functioneren van de oogbol. Aan de voorkant van de oogkas vinden we het onderste en bovenste ooglid, terwijl boven het bovenste ooglid nog de behaarde wenkbrauw ligt. De wenkbrauw dient om zweet en vuil op te vangen zodat dit niet in het oog kan lopen.

De oogleden beschermen het oog aan de voorkant. Zij worden ongenblikkelijk dichtgeknepen zodra er enig gevaar voor het oog dreigt. De oogharen die zich op de oogleden bevinden hebben als functie het tegenhouden van stof dat in het oog dreigt te raken. In het bovenste ooglid bevindt zicht aan de buitenkant de traanklier, die voortdurend een beetje traanvocht produceert dat door het knipperen van het bovenste ooglid over de oogbol wordt verspreidt. Hierdoor wordt de oogbol vochtig gehouden en behoed voor uitdroging. Al het traanvocht verzamelt zich tenslotte in de omslagplooi van het onderste ooglid, vanwaar het wordt afgevoerd naar het traanpuntje dat aan de onderzijde in de binnenste ooghoek zit. Op dit traanpuntje begint de traanbuis die het traanvocht naar de neusholte voert.

De oogbol bestaat uit drie lagen:

• De buitenste laag - de harde oogrok
• De middelste laag - het vaatvlies
• de binnenste laag - het netvlies

In de oogbol heerst een bepaalde druk die vooral dient om het hoornvlies bolvormig uitgespannen te houden. Soms kan deze druk in het oog te hoog worden ( vooral bij oudere mensen ), dit heet glaucoom. Als niet tijdig wordt ingegrepen leidt deze aandoening tenslotte tot ernstige gezichtsstoornissen en zelfs tot blindheid.

De harde oogrok is een stevige witte laag die de oogbol aan de buitenzijde bekleed en beschermt. Aan de voorzijde gaat deze harde oogrok over in het heldere en doorschijnende hoornvlies, waardoor de lichtstralen kunnen binnenvallen.

Het vaatvlies, dat binnen de harde oogrok ligt, is zeer rijk aan bloedvaten die de oogbol van de nodige zuurstof en voedingsstoffen voorzien. Aan de voorzijde gaat dit vaatvlies over in het stralenlichaam, een kransvormige verzameling van fijne spiertjes waartussen de ooglens is opgehangen. Anderzijds loopt het vaatvlies ook door tot voor de ooglens als het regenboogvlies. Dit regenboogvlies bevat veel pigment, waaraan het oog zijn kleur ontleent, terwijl middenin dit vlies een opening is uitgespaard, de pupil.

Het netvlies vormt de binnenste bekleding van de oogbol. Hierin vertakt zich de oogzenuw tot uiterst fijne draadjes, die eindigen in vormseltjes die de lichtprikkels opvangen. Deze vormseltjes worden staafjes en kegeltjes genoemd. Op de plaats waar de oogzenuw de oogbol binnendringt zijn slechts zenuwvezels en dus geen staafjes en kegeltjes zodat hier geen lichtprikkels kunnen worden opgevangen. Dit wordt de blinde vlek genoemd.

Wat gebeurt er met een lichtstraal die het oog binnendringt?

Een lichtstraal komt door het hoornvlies binnen. Hij komt dan in de voorste oogkamer waarin zich vocht bevindt. Vandaar gaat hij via de pupil eerst door de lens en daarna door het glasachtig lichaam ( het gedeelte van de oogbol dat achter de lens ligt is opgevuld met glasachtig lichaam ) naar het netvlies, waar de staafjes en kegeltjes geprikkeld worden. Deze lichtprikkel gaat nu via de gezichtszenuw naar de hersenen, waar hij tot het bewustzijn doordringt.

De werking van het oog

Het oog werkt als een camera, compleet met lens en film. Als film fungeert het netvlies. Nu worden beelden door een camera omgekeerd op de film geprojecteerd. Precies hetzelfde gebuert in het oog: ook hier worden alle beelden omgekeerd op het netvlies geprojecteerd. Dat we ze toch rechtop zien komt doordat ze in de hersenen automatisch weer rechtop gezet worden. De ooglens is een bolle lens, dat wil zeggen dat lichtstralen die van heel ver weg komen en evenwijdig lopen in een punt (het brandpunt) worden samengebracht. Bij het normale oog ligt dit brandpunt voor de van ver weg komende stralen precies op het netvlies. Wordt echter een voorwerp bekeken dat veel dichter bij het oog ligt, dan moet de ooglens boller gemaakt worden. De lens wordt dan sterker, zodat de stralen toch weer op het netvlies en niet er achter vallen.

Met het ouder worden verliest de ooglens een deel van zijn vermogen om boller ( en dus sterker ) te worden. hierdoor ontstaan bij veel mensen rond het vijftigste levensjaar moeilijkheden met het dichtbij zien ( lezen ). In zo'n geval kan een leesbril die twee bolle lenzen bevat uitkomst bieden.

Verziendheid

Bij verziendheid is de oogbol te ondiep waardoor een beeld achter het netvlies geprojecteerd wordt. Dit is te corrigeren met een bolle ( positieve ) lens.

Bijziendheid

Van bijziendheid is sprake wanneer de de oogbol te diep is waardoor een beeld voor het netvlies geprojecteerd wordt. Dat is te corrigeren met een holle ( negatieve ) lens.