Nierdialyse: wat is nierdialyse?

Nierdialyse, wat is nierdialyse eigenlijk? . Nierdialyse redt het leven van veel mensen. Maar nierdialyse ondergaan is geen pretje. Het betekent drie keer per week aan een machine aangehaakt liggen en al je vrijheid inleveren. Bovendien is zo’n nierdialyse zwaar. Heel erg zwaar. Ook zijn er verschillende soorten nierdialyse. En kan het spoelen van je bloed, want dat is het eigenlijk, ook thuis gebeuren. Dat kan dan met een buikspoeling. Van nierdialyse komt de patiënt echter nooit meer af.

Wat is nierdialyse en voor wie is het bestemd?

Nierdialyse is een levensreddende en dus noodzakelijke behandeling voor mensen van wie de nieren het niet of nauwelijks meer doen. De nieren reinigen het lichaam en als dat niet meer werkt, vergiftigt het lichaam zichzelf. Een mens heeft 5 liter bloed dat elke dag tweehonderd keer de nieren passeert. Elk uur stroomt er 60 liter bloed door de nieren. De nieren filteren er onder andere vocht met zout en afvalstoffen uit en maken er vervolgens urine (plas) van. Dit verlaat het lichaam dan weer via de blaas. Werken de nieren niet zoals ze moeten doen, dan vergiftigt het lichaam zichzelf. En dat betekent dat iemand sterft. Nierdialyse wordt ingezet als de nieren zo slecht zijn dat ze nog maar 10 procent doen van wat ze zouden moeten doen. Er moet dan gedialyseerd worden of iemand moet een niertransplantatie ondergaan. Dat laatste is moeilijk, want daarvoor moet wel een geschikt nier zijn. En de wachttijd voor een nier bedraagt in 2011 bijna 5 jaar. De meeste mensen met een chronische nieraandoening moeten daarom jarenlang aan de dialyseermachine.

Hoe gaat nierdialyse in zijn werk?

Bij nierdialyse worden schadelijke stoffen uit het bloed gehaald. Dat kan via een kunstnier ook wel aangeduid met hemodialyse of via buikspoeling ook wel peritoneaal dialyse genoemd.

Dialyseren is meer dan drie keer per week naar het ziekenhuis gaan

Wie moet dialyseren heeft daar eigenlijk een dagtaak aan. Het vergt heel veel aanpassing van de persoon in kwestie, want die is er eigenlijk de hele week mee bezig. Per week ligt de persoon in kwestie maar liefst 4 tot 5 uur (dus in totaal 12 tot 15 uur in de week) aan het apparaat dat het bloed reinigt. Daarnaast mogen een aantal zaken niet voor iemand die gedialyseerd wordt:
Gezellig wat drinken – wie dialyseert moet zoutarm eten en heel weinig drinken. Vocht gaat er namelijk niet meer uit via de blaas als de nieren niet of onvoldoende werken. En wie te veel vocht vasthoudt, heeft kans op een veel te hoge bloeddruk. En dat maakt de nieren dan weer nog slechter.

Vervangt nierdialyse de nieren?

Nee, dialyseren vervangt de nieren niet helemaal. Door het spoelen van de nieren wordt 10 tot 15 procent van de nierfunctie overgenomen. Dit betekent dat de nierpatiënt tien keer zoveel meer afvalstoffen in het bloed blijft houden dan een gezond persoon. Het resultaat is dat een nierpatiënt zich eigenlijk altijd moe voelt. Daar komt nog bij dat de nierdialyse zelf ook een zeer vermoeiende bezigheid is. Vier uur aan de nierdialyse liggen vergt net zoveel lichamelijke inspanning als het ongetraind lopen van een marathon. Mensen zijn na de behandeling dan vaak ook doodmoe. Het moge dus duidelijk zijn dat het spoelen van de nieren een loodzware opgave is.

Kun je ooit weer van de nierdialyse afkomen?

Iemand die eenmaal nierpatiënt is, komt eigenlijk nooit meer van de nierdialyse af, tenzij er een donornier beschikbaar komt. Maar een donornier kan ook afstoten en dat betekent terug zijn bij af. Iemand die eerst aan de nierdialyse moest, vervolgens heeft ervaren hoe het is om “gewoon” te leven zonder alle beperkingen van de dialyse en dan weer terug moet naar het regime van drie keer in de week, kan het daar erg moeilijk mee hebben. Bovendien is het spoelen van de nieren nauwelijks in te passen in een normaal sociaal of werkbaar leven.

Twee soorten nierdialyse

Als eenmaal duidelijk is dat iemand moet dialyseren dan is er de keuze uit twee verschillende soorten dialyse. Dit zijn:

1. Hemodialysebehandeling
2. Peritoneaal dialyse

Hemodialysebehandeling

Bij hemodialyse wordt het bloed in de kunstnier gescheiden van de spoelvloeistof door een half-doorlaatbaar membraam. Door bepaalde processen gaan bepaalde stoffen in het bloed door het membraan naar de spoelvloeistof. Ook kan vocht kan aan het bloed worden onttrokken. Dit gebeurt door een drukverschil aan te brengen tussen het bloed en de spoelvloeistof. Het vocht gaat vanuit het bloed door het membraan en komt dan in de spoelvloeistof terecht.
Wie hemodialyse behandelingen moet ondergaat, krijgt eerst tijdens een operatie eerst een shunt in de arm geplaatst. Op die manier wordt een slagader op een ader aangesloten. In de ader gaat dan meer bloed stromen en daardoor is hij beter aan te prikken en gaat de behandeling beter. Is de noodzaak voor een behandeling zo groot dat het snel moet gebeuren, dan wordt onder plaatselijke verdoving een katheter in gebracht.
Tegenwoordig is de techniek wel zo gevorderd dat de hemodialysebehandeling zelf kan leren om de dialysemachine op te bouwen en controles zelf uit te voeren. Dat betekent dus minder verpleegkundigen aan het bed. Bovendien is het actief bezig zijn met de behandeling voor velen een manier om te accepteren dat ze ziek zijn en dat ze de behandeling nodig hebben. Mensen die zijn opgeleid voor actieve hemodialyse, kunnen vaak ook thuis dialyseren. Het voordeel daarvan is dat het ook ’s nachts kan. Wel is er dan nog altijd eens in de zes weken een controle in het ziekenhuis of dialysecentrum. Overigens is het ook zo dat als iemand langer dan 4 uur aan de dialyse gaat, het effect groter is. In veel centra zijn daarom ook mogelijkheden om ’s nachts te dialyseren waarbij de patiënt 8 uur aan het apparaat ligt om zoveel mogelijk afvalstoffen uit het lichaam te verwijderen. Wie zo’n langere behandeling krijgt, krijgt wel een minder intensieve behandeling en dat kan klachten als kramp en lage bloeddruk verminderen. Het is wel een aanslag op het sociale leven, want iemand slaapt dan 4 nachten van de 7 per week op zo’n dialysecentrum.

Peritoneaal dialyse

Bij peritoneaal dialyse wordt eerst onder plaatselijke verdoving een katheter in de buikholte aangebracht. Daarop wordt dan het systeem aangesloten, bestaande uit een lege zak en een zak met spoelvloeistof. De buik wordt vervolgens gevuld met spoelvloeistof en die blijft daar enkele uren zitten. Via het buikvlies worden dan geleidelijk aan afvalstoffen uit het bloed opgenomen in de vloeistof. Na 4 uur wordt de spoelvloeistof uit de buikholte in de lege zak geleegd. Vervolgens wordt er een nieuwe zak vloeistof aangesloten en wordt het hele proces herhaald. Dit moet 4 tot 5 keer op een dag. Met dit systeem moet de patiënt zelf veel doen, maar heeft wel een veel sociale leven. Ook het dieet en de vochtbeperkingen zijn minder groot. Mensen die kiezen voor dit systeem kunnen gemakkelijker werken en hun sociale contacten onderhouden.
De peritoneaal dialyse kan met een ambulante dialyse behandeling waarbij de patiënt zelf de behandeling doet of met een machine. Met een machine wordt ’s nachts gespoeld. In dat geval wordt de ‘cycler’ aan de katheter gekoppeld als iemand gaat slapen. Het apparaat zorgt ervoor dat de spoelvloeistof het lichaam ingaat en er ook weer uitstroomt. Het echte spoelen duurt vervolgens 8 tot 10 uur en zo lang moet de patiënt ook in bed blijven liggen. Hij of zij kan dus niet rond gaan lopen.
Mensen die voor de peritoneaal dialyse hebben gekozen krijgen op het dialysecentrum ook een opleiding over hun behandeling. In ongeveer een week leren ze hoe ze thuis zelfstandig een buikspoeling kunnen uitvoeren. Wel moet de patiënt in kwestie dan nog regelmatig voor controle naar het ziekenhuis of het dialysecentrum.

Thuis of in het dialysecentrum behandeld worden bij dialyseren

De meeste nierpatiënten gaan voor nierdialyse naar het ziekenhuis. Een klein aantal van hen ondergaat de behandeling en maakt gebruik van peritoneaal dialyseren. Deze vorm is vooral geschikt voor bijvoorbeeld patiënten met slechte bloedvaten of hartproblemen en diabetici. Ook heeft dit systeem een grotere mate van vrijheid voor de patiënt tot gevolg.