Deodorant, hoe werkt dat eigenlijk?

Het is voor veel mensen elke ochtend een terugkerend ritueel. Bijna iedereen grijpt in de ochtend naar de deodorant om zich de rest van de dag te beschermen tegen zweetluchtjes. Dat vinden we niet alleen zelf prettig, maar de mensen om ons heen worden er vaak ook wat blijer van. Hoe werkt zo'n deodorant eigenlijk?

Ritueel

Het is een vast ritueel, waarbij we nauwelijks meer nadenken. Elke ochtend worden de oksels bewerkt met een deodorant. Het geeft ons een veilig gevoel voor de rest van de dag, als we de reclames mogen geloven. Een deodorant gebruik je om hinderlijke zweetluchtjes weg te werken en zelfs om de hoeveelheid zweet te verminderen. Hoe werkt een deodorant eigenlijk?

Een deodorant heeft een dubbelfunctie:

• Transpiratie verminderen
• Transpiratiegeur wegwerken

In veel landen wordt een verschil gemaakt en worden producten om transpiratie te verminderen, antitranspirant genoemd, en producten om geur te weg te werken deodorant. In het Nederlands wordt in beide gevallen de term deodorant gebruikt.

Betekenis

Mensen zijn misschien geneigd te denken dat je het woord deodorant zou moeten splitsen in deo en dorant, wellicht doordat de afkorting deo gebruikt wordt. Maar dit is onjuist. Het woord deodorant is in feite een samentrekking van de en odorant. Met odorant wordt iets aangeduid dat een geur verspreidt. Met het negatief makende de ervoor krijgt het de betekenis van ontgeurder. Met een deodorant wil je dus, het zal je niet verbazen, hinderlijke geurtjes wegwerken.

Dubbele werking

De meeste deodorants die je kunt kopen hebben een dubbele werking. Ze werken de hinderlijke luchtjes weg en verminderen tegelijkertijd de hoeveelheid transpiratievocht.

Zweet, waar is dat goed voor?

We vinden het maar lastig, al dat zweet. Televisiereclames wijzen ons nog eens extra op stortvloeden van transpiratievocht die uit onze oksels stromen. Wat lastig toch allemaal! Als het warm is en we ons hebben ingespannen plakt je shirt aan je lijf door al dat vocht. Zou het niet zonder kunnen? Waarom zweten we eigenlijk?

Warmteregelaar

Het menselijk lichaam heeft een gemiddelde lichaamstemperatuur van ongeveer 37 graden Celsius. Doordat in je lijf constant voedingsstoffen verwerkt worden is je innerlijke fabriek stevig aan het werk. Hierbij wordt warmte geproduceerd. Bij flinke lichaamsbeweging en bij warm weer wordt er méér warmte geproduceerd. Als de innerlijke temperatuur hoger dreigt te worden dan 37 graden Celsius, dan moeten er maatregelen worden genomen. In eerste instantie wordt het warme bloed naar de buitenkant van je lijf gestuurd, dus naar armen, handen, vingers, tenen en dus ook naar de huid. Je huid wordt warmer, en door al dat bloed ook roder, en omdat de buitenlucht meestal koeler is wordt zo warmte afgegeven. Om het proces te versnellen wordt zweet geproduceerd. Op de huid treedt vervolgens verdamping op. Op deze wijze wordt warmte aan het lichaam onttrokken. Hierdoor koelt het af, de temperatuur zakt terug naar de goede waarde: zo'n 37 graden Celsius. Kortom, je warmte wordt door je lichaam perfect geregeld, dank zij het zweten.

Zweet stinkt, of niet?

Niet alle zweet is hetzelfde. Er zijn twee soorten zweetklieren die je zweet produceren. Je hebt de exocriene en de apocriene zweetklieren.

Exocriene zweetklieren

Het zweet dat door de exocriene zweetklieren wordt geproduceerd, geurt nauwelijks of niet. Vandaar ook dat je bijvoorbeeld in een saunacabine, waar aardig wat gezweet wordt, geen last hebt van zweetgeur.

Apocriene zweetklieren

Zweet van de apocriene zweetklieren heeft een tamelijk sterke geur, die we als onprettig ervaren. Apocriene zweetklieren bevinden zich, net als exocriene zweetklieren, bijvoorbeeld juist onder de oksels.

Nog meer geur

De bekende zweetgeur wordt ook veroorzaakt door het afbraakwerk van bacteriën, die vet, talg en zweet omzetten in allerlei stinkende delen. Als je zweetgeur ruikt komt dit dus van:

• Zweet van apocriene zweetklieren.
• Een te grote opeenhoping van bacteriën die stinkende afvalstoffen produceren.

Wat doen we eraan?

Zoals je hebt gezien willen we vooral de vervelende geur tegengaan. Daarnaast, voor een deel, zouden we ook de mate waarin we transpireren willen verminderen, althans op die plekken die we hinderlijk vinden, zoals de oksels. Transpireren volledig stopzetten zou problemen geven met onze interne warmtehuishouding. Gelukkig hebben we, naast zorgen voor persoonlijke hygiëne en dus regelmatig douchen, en het dragen van (schone) ventilerende kleding (katoen) een oplossing voor onze problemen: de deodorant.

Hoe werkt dat allemaal?

Omdat er twee dingen zijn die we willen bestrijden, geur en een overmatige zweetproductie, moet de deodorant ook een meervoudige werking hebben.

Teveel vocht

• De overmaat aan transpiratievocht kunnen we verminderen door gebruik te maken van bepaalde chemische producten, zoals aluminiumchloraat, overige aluminium- of zirconiumverbindingen, of door gebruik te maken van aluin. Aluin is een mineraal, dat aluminumsulfaat bevat. Vroeger werd het in de natuur gevonden, tegenwoordig wordt het vaak in fabrieken gemaakt. Al deze stoffen reageren met de vetzuren op je huid, waardoor stoffen ontstaan die de zweetkanaaltjes gedeeltelijk afsluiten. Hierdoor zul je minder zweten.

Tegen de vieze geur

• Het zijn de bacteriën die vies ruikende afvalstoffen produceren, dus we makken de bacteriën aan. Met stoffen die de huid zuur maken, remmen we de groei van bacteriën.
• Als in de deodorant bacteriedodende stoffen zitten (bijvoorbeeld alcohol), dan wordt de hoeveelheid bacteriën ook verminderd.
• De vies ruikende stoffen kun je chemisch laten reageren, zodat de geur weg gaat.
• Met een prettig luchtje werk je de laatste restjes viezigheid weg. Meestal wordt hiervoor een parfumachtig stofje gebruikt.

Grappig, dat veel mensen de hele deodorant beoordelen op alleen dit laatste deel: het prettige luchtje. Zoals je hebt kunnen zien zijn de andere werkzame delen minstens net zo belangrijk.

Gebruik van de deodorant

Er worden verschillende soorten deodorants gebruikt, in ook verschillende toepassingsvormen. Het meest worden spuitbussen en rollers gebruikt. Daarnaast kun je ook sticks, crèmes, lotions, of aluinsticks gebruiken. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij zweetvoeten, is talkpoeder ook een mogelijkheid.