Geheugen, ouder worden en voeding

Geestelijk gezond oud worden! Een gezond eetpatroon - niet teveel calorieën, gebalanceerde en gevarieerde (liefst onbewerkte) voeding kan bijdragen aan een succesvolle cognitieve veroudering. Epidemiologisch onderzoek bevestigt dat een gezond eetpatroon - niet teveel calorieën, gebalanceerde en gevarieerde (liefst onbewerkte) voeding - bijdraagt aan succesvolle cognitieve veroudering. Het is heel lastig om te bepalen welke specifieke voedingsstoffen of voedingsproducten de kans op cognitieve achteruitgang en dementie verlagen. Het lijkt me ook logisch dat de rol van voeding bij veroudering niet terug te brengen is tot één of meerdere stofjes of producten. Al is het verleidelijk om op zoek te gaan naar een of ander wondermiddel. Toch zijn er verschillende eenvoudige voedingsproducten waarvan min of meer bewezen is dat ze cognitieve veroudering kunnen vertragen.

Alcohol

Het meest verrassende in de onderzoeken is wel dat een matige alcoholconsumptie (één glas per dag voor vrouwen en één-twee voor mannen, vooral rode wijn) waarschijnlijk een beschermend effect heeft op de hersenen en het geheugen. Zo luidt de conclusie van een meta-analyse uit 2010 van verschillende studies naar het verband tussen alchoholconsumptie en cognitieve achteruitgang of dementie. Door matige alcoholconsumptie wordt de kans iets kleiner dat milde cognitieve achteruitgang uitmondt in klinische dementie. Al moeten we wel zeggen dat overmatig gebruik snel het omgekeerde effect kan veroorzaken.

Thee

Grootschalig bevolkingsonderzoek in Singapore suggereert dat het drinken van zwarte (gefermenteerde) thee en oolong (semi-gefermenteerde) thee - eveneens helpt om cognitieve achteruitgang tegen te gaan. De studie sluit aan bij dierexpermenteel onderzoek waarin is aangetoond dat thee een neuroprotectieve werking heeft. Polyfenolen in thee (catechines, theaflavines, theanine) hebben antioxidatieve, neuroprotectieve en ijzerchelerende effecten en beschermen mogelijk tegen de vorming en toxiciteit van amyloïd-β (Alzheimer). De onderzoekers konden geen beschermend effect van koffie aantonen.

Voeding: vis, olijfolie en noten

Een zogenaamd mediterraan voedingspatroon is gunstig voor de gezondheid van de hersenen. In een vier jaar durende studie hadden zelfstandig wonende ouderen die het mediterrane dieet strikt volgden (hoge inname groenten en fruit, enkelvoudige vetten uit olijfolie, vis, noten, granen, relatief weinig rood vlees) minder kans om de ziekte van Alzheimer te krijgen dan degenen die vaak afweken van dit eetpatroon. Ouderen met milde cognitieve achteruitgang hebben baat bij mediterrane voeding: de kans op verslechtering en klinische dementie gedurende een studieperiode van 4,5 jaar daalde significant door het gebruik van deze voeding. Via elke mechanismen mediterrane voeding de hersenen precies beschermt, is nog niet onderzocht.

Het hoge gehalte aan antioxidanten in mediterrane voeding en de hoge inname van vis en groenten spelen waarschijnlijk een belangrijke rol. Wetenschappers hebben geconstateerd dat ouderen (vanaf 65 jaar) die veel antioxidanten (vitamine C, vitamine E, bètacaroteen) uit voeding binnenkrijgen, een beter geheugen hebben dan leeftijdsgenoten met een lage inname van antioxidanten. De consumptie van vis vertraagt waarschijnlijk het proces van cognitieve veroudering. Vergeleken met ouderen die geen vis eten of minder dan een keer vis per week eten, verloopt cognitieve veroudering 10% trager bij mensen die een keer per week vis eten en 13% trager bij degenen die twee of meer keer per week vis eten. De onderzoekers schrijven het beschermende effect niet uitsluitend toe aan omega-3 vetzuren in (vette) vis.

Natuurlijk zijn er naast de voeding nog vele andere factoren, bijvoorbeeld beweging, leefstijl en het gebruik van adaptogene planten, die je geestelijk alert kunnen houden.