De geneeskracht van blauwe bosbes

De blauwe bosbes is supergezond maar weinig verkrijgbaar. Tegenwoordig zijn in iedere supermarkt blauwe bessen te koop maar dat is een andere soort die er wel veel op lijkt. De blauwe bosbes is een lekkere bes met veel geneeskrachtige kwaliteiten. In de Tweede Wereldoorlog gebruikten Britse piloten het tegen nachtblindheid. Daarnaast is de blauwe bosbes goed voor de spijsvertering en voor de doorbloeding. De antioxidanten in deze bes zorgen dat aderverkalking minder kans krijgt. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving blauwe bosbes
• Geschiedenis blauwe bosbes
• De werkzame stoffen in blauwe bosbes
• Gedroogde blauwe bosbessen bij darmproblemen
• Gedroogde en verse blauwe bosbessen voor het netvlies
• Gedroogde en verse blauwe bosbessen bij doorbloedingstoornissen
• Verse of gedroogde blauwe bosbessen bij bindweefselaandoeningen
• Verse blauwe bosbessen voor de spijsvertering
• Uitwendig gebruik blauwe bosbes
• Raadpleeg een fytotherapeut

Naamgeving blauwe bosbes

De Latijnse, botanische naam voor de blauwe bosbes is Vaccinium Myrtillus, niet te verwarren met de gewone blauwe bes met als Latijnse naam Vaccinium corymbosum. Vaccinum is de gangbare naam voor struiken die bessen dragen. De naam is afgeleid van ´bacca´ wat ´bes´ betekent en ´vacca´ wat koe´ betekent. Koeien houden namelijk enorm van bessen. Daarom is het Latijnse woord naar de koe vernoemd. Hij heet ´myrtillus´ omdat hij lijkt op de mirte, een andere bessoort met de Latijnse naam Myrtus Communis. In het Engels heet deze o.a. bes Bilberry of European Blueberry en in het Duits o.a. Schwarzbeere. Het Nederlands kent de volgende volksnamen: Bosbes, Blauwbes, Kraakbes, Bosbezen, Moerbezen, Heidelberen, Krakelbezie, Postelbezie, Klokkebeien, Walbeer, Aalsbeer, Kozijnekruid en Krakke.

Geschiedenis blauwe bosbes

In tegenstelling tot andere bessen is de blauwe bosbes slechts sporadisch beschreven in de historische medische literatuur. De keren dat hij werd beschreven werd het als een geneeskrachtig middel voor de bloedsomloop, spijsvertering, ogen en urinewegen beschouwd. Later kreeg de bes faam als anti-diarreemiddel. Er werd een thee gezet van de gedroogde bessen of een handvol bessen werd in een glas wijn gedaan. In de Tweede Wereldoorlog kregen piloten van de Britse luchtmacht de blauwe bessen te eten om hun gezichtsscherpte aan te sterken en het nachtelijk gezichtsvermogen te verbeteren. In 1960 bleek uit Frans wetenschappelijk onderzoek dat de blauwe bosbessen inderdaad het zicht verbeteren. De aanpassing van de ogen aan fel licht wordt verbeterd en ´s nachts kunnen mensen beter zien als ze regelmatig blauwe bosbessen eten.

De werkzame stoffen in blauwe bosbes

Van de blauwe bosbes worden voor medicinale doeleinden zowel het blad als de vrucht gebruikt. De bes mag of gedroogd of vers zijn. In de bessen zitten de volgende werkzame stoffen:

• Flavonoïden waaronder vallen flavanolglycosiden, anthocyaanglycosiden, monomere flavanolen en oligomere flavanolen.
• Onder de flavanolglycosiden vallen hyperoside, quercitrine en isoquercitrine. Anthocyaanglycosiden: delfidine, cyanidine, malvidine, peonidine en petunidine of myrtilline. Monomere flavanolen: catechine, epicatechine en catecholtanninen.
• Oligomere flavanolen: Oligomere Procyaniden (OPC´s) en procyanidinenB1 en B4.
• Verder bevat het looistoffen, pectine, cellulose en de vitaminen B1, B2, B3, C en betacaroteen.
• In mindere mate bevat blauwe bosbes de mineralen kalium, calcium, ijzer, mangaan, fosfor, zink, boron, silicium, seleen, organische zuren, de fenolzuren koffiezuur en ursolzuur, fructose en chinolizidine-alkaloïden.

Gedroogde blauwe bosbessen bij darmproblemen

De gedroogde bessen werken samentrekkend op het darmslijmvlies door de looistoffen die het bevat. Er zit een aantal stoffen in waaronder myrtilline dat pathogene bacteriën bestrijdt. Het helpt zowel diarree als obstipatie tegen te gaan; door de gedroogde bes vindt de spijsvertering harmonieuzer plaats. Hierdoor werkt het desodoriserend bij te slecht ruikende stoelgang. Door deze geneeskrachtige werkzaamheden kan de gedroogde bes door fytotherapeuten worden voorgeschreven bij:

• Diarree, acute diarree, diarree na antibiotherapie of behandeling waarbij bacteriën gedood worden,
• Blauwe bosbes / Bron: Thomas Mues, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.0)
  Milde darmwandontsteking, dysenterie,
• Chronische gistingsdyspepsie,
• Gistingverschijnselen in de darm,
• Slecht ruikende stoelgang,
• Zuigelingen dyspepsie,
• Darmvergiftiging door toxinen,
• Maagwandontsteking, darmslijmvlieontsteking,
• Spastische colon met diarree.

Gedroogde en verse blauwe bosbessen voor het netvlies

Zowel de gedroogde als de verse bes werken als tonicum of versterkend middel voor het netvlies. Het verbetert de microcirculatie van delicate bloedvaten, werkt als een antioxidant en het werkt bloedverdunnend. Anthocyanen, flavonoïden en vitamine C zijn met name verantwoordelijk voor de netvliesverbeterende eigenschappen. Hierdoor wordt het ingezet bij:

• Slecht zicht, myopie, vermoeide ogen,
• Nachtblindheid, verminderde aanpassing in de overgang donker / helder licht,
• Vermoeide, tranende ogen, stoornissen in de bloedsomloop van het oog,
• Preventie van netvliesaandoeningen bij suikerziekte of diabetes mellitus,
• Preventie van maculadegeneratie,
• Preventie van retinitus pigmentosa,
• Preventie van glaucoom en staar.

Gedroogde en verse blauwe bosbessen bij doorbloedingstoornissen

Gedroogde en verse bessen verhogen de weerstand en verminderen de doorlaatbaarheid van de bloedvaten. Hierdoor worden de haarvaten versterkt en gestabiliseerd. Het werkt bloedverdunnend en voorkomt het samenkleven van bloedplaatjes. Het beschermt de vaatwand doordat het een antioxidantwerking heeft op de vaatwanden. Hierdoor wordt de algehele bloedsomloop verbeterd. Daarnaast is het een versterkend middel voor het weefselopbouw, waardoor de bloedvaten steviger worden. Om deze medicinale kenmerken worden gedroogde bessen door fytotherapeuten voorgeschreven bij:

• Zwakke bloedvaten, zwakke haarvaten, slechte microcirculatie (bloedsomloop door kleinste slagaders),
• Preventie van trombose, preventie van atherosclerose of aderverkalking,
• Adjuvans bij hoge bloeddruk of hypertensie,
• Diabetische vaatziekten: hypertensie, vaatwandontsteking, slagaderwandontsteking, microangiopathie of ziekte van kleine bloed- of lymfevaten,
• Couperose,
• Aambeien,
• Spataderen, ook de gevolgen zoals oedemen, zwaartegevoel en nachtelijke krampen,
• Bloeduitstortingen bij lichte stootjes,
• Neusbloeding, spontane bloeding.

Verse of gedroogde blauwe bosbessen bij bindweefselaandoeningen

Silicium, vitamine C, malvidine en cyanidine helpen allemaal bij aan de opbouw van bindweefsel of collageenweefsel. De sterkte en veerkracht van bindweefsel nemen toe. Het bindweefsel wordt beschermd tegen vrije radicalen die schade aan dit weefsel kunnen aanbrengen. Daarnaast wordt de maagdarmwand beschermt tegen zweren. Om deze geneeskrachtige aspecten kan een fytotherapeut besluiten de blauwe bosbes voor te schrijven bij:

• Zwak bindweefsel, collageenziekten of sclerodermie,
• Herstel na operatie, grote lichaamstraumata door bijvoorbeeld botsing,
• Zwelling van weefsels na chirurgie,
• Spontane bloedingen,
• Loszittende tanden, bloedend tandvlees,
• Preventie van maagdarmzweren,
• Cellulitis of sinaasappelhuid.

Verse blauwe bosbessen voor de spijsvertering

De verse bessen hebben een specifieke werking wat niet of minder geldt voor gedroogde bessen: de laxerende of stoelgangsbevorderende werking. De darmflora wordt verbeterd waardoor er betere spijsvertering plaatsvindt. Daarnaast verbetert het licht de eetlust en werkt het mild samentrekkend. Om deze redenen wordt de verse bes aanbevolen door fytotherapeuten bij:

• Chronische constipatie,
• Verstoorde darmflora, darmtoxinen, darmvergiftiging,
• Slechte eetlust,
• Diarree zonder specifieke oorzaak.

Uitwendig gebruik blauwe bosbes

De looistoffen zorgen voor een samentrekkende werking en antiseptische kwaliteit. Samen met quercetine pakken de looistoffen ontstekingen op de huid en in de mond aan. Het is een wondgenezend middel. Door deze medicinale eigenschappen wordt blauwe bosbes ingezet bij:
Gorgelen, spoelen:

• Mondslijmvliesontsteking,
• Aften,
• Tandvleesontsteking,
• Strottenhoofdontsteking met eventueel heesheid,
• Keelontsteking.

Lotion, aftreksel:

• Huidaandoeningen, eczeem, brandwonden,
• Oogbindvliesontsteking,
• Aambeien.

Raadpleeg een fytotherapeut

Wie blauwe bosbes als geneeskrachtig middel wil gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Blauwe bosbesextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract, zalf, crème en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden gebruikt te worden. Een fytotherapeut kan je daarover inlichten net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met medicijnen of kruiden. Daarnaast bestaan er geneeskrachtige combinaties met kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.

Lees verder

• De geneeskracht van rode bosbes
• De geneeskracht van Guave
• De geneeskracht van kersen
• De geneeskracht van mandarijn
• De geneeskracht van jackfruit of nangka; de grootste vrucht