Hoe gezond zijn paranoten?

De naam zegt ons niet altijd direct iets, maar feitelijk kennen we allemaal de paranoten. Ze worden meestal in een mix met andere noten aangeboden. We weten dat noten – met mate – gezond zijn … en dus gaan we er al snel vanuit dat paranoten dus gezond zijn. Maar is dat zo en zo ja, hoe gezond zijn paranoten eigenlijk en wat voor voedingsstoffen zitten er in?

De basis

De boom die ons de paranoten geeft zoals we deze kennen, is de zogenaamde Bertholletia Excelsa. Deze boom zien we voornamelijk in Zuid-Amerikaanse landen (en zeer beperkt in Midden Amerika) en dan bij voorkeur aan de oevers van de rivieren. Maar dan wel de gedeelten die niet zullen overstromen. Het is een enorme boom die zeker zo'n 50 meter hoog kan worden, met een spanwijdte van 35 meter en een stam die een diameter van 2 meter kan krijgen. Deze bomen kunnen enorm oud worden, waarbij de 800 jaar zomaar gehaald kan worden.

Vruchtbaar

De eerste jaren zal deze boom geen vruchten leveren, dit kan wel zo’n 15 tot 20 jaar duren. Wat veel mensen niet weten is dat de boom qua voortplanting uiterst afhankelijk is en dat maakt de boom ook meer kwetsbaar. De symbiose met een orchidee is "d redding", want de orchidee geeft een geur af waar bestuivers op af komen en zo kan er voor bestuiving gezorgd worden en kan de boom zich voortplanten. Na ruim één jaar levert de boom de paranoot af.

De Brazilianen noemen de noot “Castanhas do Para” en daar ontlenen wij de naam aan zoals wij deze in de westerse landen voeren.

De noot

De vrucht van de paranoot, waar het in feite om gaat, is kegelvorming en heeft een gewicht van zeker 2 kilo. De diameter van de kegelvormige noot kan oplopen tot 15 centimeter. De paranoten zoals wij deze in de winkels kunnen vinden, bevinden zich in deze kegelvormige noot. Er zitten zeker zo’n 15 noten in een grote paranoot en kan oplopen tot 20 noten.
De paranoot wordt eigenlijk niet echt verbouwd voor de grote verkoop. Het financiële aspect speelt hierin een belangrijke rol. De oogst komt namelijk met name van de wilde bomen in Brazilië en in iets mindere mate in Bolivia. Dit maakt ook dat de prijs van verse noten relatief duur is.

Gezondheidsaspecten van de noot

Behalve puur eten, worden ze ook nogal eens toegepast in een zuivere nootmix (uiteraard bij voorkeur ongezouten) of de bekende studentenhaver. De verhoudingen in de paranoot zijn:

• 3/6e vet
• 1/6e koolhydraten
• 2/6e eiwitten

Qua vitamines komen we bij de paranoot op het volgende uit:

• Vitamine B1 / B6
• Vitamine E
• Verschillende antioxidanten en aminozuren
• Veel seleen (zie aparte tekst over seleen!)
• Veel fosfor
• Magnesium
• Koper
• Mangaan
• Zink
• IJzer
• Kalium
• Calcium

Regelmatig een handje paranoten is dus prima, maar overdrijf niet. Een handje paranoten (ongezouten) kan je qua gezondheid vergelijken met de vette vis die we ook maximaal 2x per week tot ons moeten nemen. Met de vele vetzuren, prima tegen hart- en vaatproblemen.

Seleen en seleenvergiftiging

Een seleenvergiftiging, bij het eten van erg veel paranoten, kenmerkt zich door aanhoudende vermoeidheid, broze nagels, jeuk, maagpijn, haaruitval, opvallend witte nagels, huiduitslag en opvallend snel geïrriteerd. Vreemd genoeg leggen mensen niet snel de link met paranoten en zelfs artsen herkennen het niet snel (onderzoek "vreemde bijwerkingen" uit 2009).

Seleen kan de schade van de spieren die tijdens training wordt opgedaan beperken. Zo'n 150 mg is ook goed voor sportprestaties. Uit verschillende onderzoeken blijkt echter dat een hoog seleengehalte weer een preventieve werking kan hebben bij onder meer borstkanker, prostaatkanker en longkanker. Dit heeft te maken met een vertraagde celdeling. Seleen is dus zeker niet per definitie slecht!

Toepassen

Behalve in de notenmix bij de borrel (al dan niet gemengd met krenten), is de paranoot ook geschikt in een frisse salade, eventueel aangemaakt met wat verse geitenkaas of wat vis. Maar als je van pesto houdt, kan een fijngemaakte paranoot ook heerlijk smaken in verse pesto. In het mengsel van een lekkere chocolade cake, taart of koekjes kan je wat kleingemaakte paranoten toevoegen. Bij voorkeur gemengd met wat pistachenoten en walnoten of hazelnoten.

De paranoten kunnen echter ook in een blender onderdeel uitmaken van een gezonde smoothie met wat spinazie en verschillende fruitsoorten (bijvoorbeeld aardbei, banaan en kiwi).

Tot slot

We kunnen stellen dat paranoten gezonde, pure noten zijn die - uiteraard met mate - passen in een gezond voedingspatroon. Niet overdrijven, maar regelmatig wat paranoten is meer dan prima … en erg lekker.