De Schijf van Vijf (de versie van 2016)

In 2016 werd een nieuwe versie van de Schijf van Vijf geïntroduceerd. Met de Schijf van Vijf kun je makkelijk en snel zien hoe een gezond voedingspatroon eruitziet volgens het Voedingscentrum. Waarom is er een nieuwe versie van de Schijf van Vijf en wat mag je allemaal wel of juist niet eten volgens deze Schijf van Vijf?

Waarom een nieuwe Schijf van Vijf?

In 2015 heeft de Gezondheidsraad in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid uitgezocht hoe een gezond voedingspatroon eruitziet. Na het onderzoek bleek dat de oude Schijf van Vijf niet meer geheel voldeed aan de inzichten wat betreft gezonde voeding. Het Voedingscentrum heeft toen besloten de ‘nieuwe’ informatie te verwerken in de Schijf van Vijf en deze aan te passen.

Voedingscentrum

Het Voedingscentrum is een onafhankelijke stichting die wordt gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid en het Ministerie van Economische Zaken.

De nieuwe Schijf van Vijf

De nieuwe Schijf van Vijf bestaat uit vijf verschillende schijven die gevuld zijn met verschillende producten die, volgens wetenschappelijke inzichten, goed voor je gezondheid zijn. Aan de grootte van de verschillende schijven is te zien in welke verhouding je de verschillende producten mag eten. De vijf verschillende schijven en de daarbij behorende producten:

• Brood, graanproducten en aardappelen
• Dranken
• Groente en fruit
• Smeer- en bereidingsvetten
• Vis, peulvruchten, vlees, ei, zuivel en noten

Het is de bedoeling dat je elke dag voldoende uit elk vak eet om de benodigde vitaminen, mineralen en voedingsvezels binnen te krijgen.

Brood, graanproducten en aardappelen

• Volkoren, bruin- en roggebrood
• Volkoren knäckebröd
• Volkoren krentenbrood
• Volkoren mueslibrood
• Havermout
• Muesli en andere volkoren ontbijtgranen zonder toegevoegde suiker en zout (check de verpakkingen want de meeste ontbijtgranen hebben bevatten een vorm (lees andere benaming) van toegevoegde suiker)
• Volkoren pasta
• Zilvervliesrijst
• Bulgur
• Volkoren couscous
• Aardappelen

Dranken

• Water
• Gefilterde koffie
• Zwarte thee
• Groene thee

Groente en fruit

• Verse groente
• Vers fruit
• Voorgesneden groente en fruit
• Diepvriesgroente en -fruit zonder toegevoegde suiker en zout
• Gepureerde groente zonder toegevoegde suiker en zout
• Gedroogd fruit zonder toegevoegde suiker
• Groente in blik of glas zonder toegevoegde suiker en zout

Belangrijk daarbij is dat fruit geen groente is. Groente levert andere bouwstoffen dan fruit. Veel mensen eten ruim voldoende fruit (minimaal 2 stuks), maar halen niet de benodigde hoeveelheid van 250 gram groente. Probeer ook zoveel mogelijk te variëren qua groente en fruit. Niet één groente of fruitstuk bevat alle benodigde voedingsstoffen.

Smeer- en bereidingsvetten

• Zachte margarine of halvarine voor op brood
• Vloeibare margarine
• Vloeibaar bak- en braadvet
• De meeste plantaardige oliën (olijfolie, zonnebloemolie)

Vis, peulvruchten, vlees, ei, zuivel en noten

• Vis, schaal- en schelpdieren
• Peulvruchten (gedroogd, in blik of glas zonder toegevoegde suiker en zout)
• Tofu en tempé
• Onbewerkt vlees
• Eieren
• Kant- en klare vleesvervangers
• Magere en halfvolle melk
• Magere en halfvolle Yoghurt
• Karnemelk
• Magere kwark
• Sojadrink met toegevoegd vitamine B12 en calcium
• 10+, 20+ en 30+ kaas met minder zout
• Zuivelspread
• Hüttenkäse
• Mozzarella
• Verse geitenkaas
• Ongezouten noten en pinda’s
• Notenpasta en pindakaas van 100% noten en pinda’s'

(Bron: http://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf.aspx, mei 2016)

Hoeveel mag je per persoon eten?

Hoeveel iemand mag eten hangt af van zijn/haar leeftijd, geslacht en of je wel of niet een actieve (veel bewegen) levensstijl beoefent. Gemiddeld mag een man ongeveer 2500 calorieën eten en een vrouw mag 2000 calorieën eten.

De belangrijkste veranderingen

De belangrijkste veranderingen van de oude naar de nieuwe Schijf van Vijf zijn:

• Er staan geen groente- en vruchtensappen in
• Peulvruchten staan in het vak met vis, vlees, ei eren en noten
• Noten (een handje) zijn gezond
• Meer groenten per dag (250 gram)
• Geen witbrood
• Minder vlees

Groente- en vruchtensappen

In de nieuwe Schijf van Vijf staan geen groente- en vruchtensappen. Dit heeft te maken met het feit dat groente en fruit het gezondst zijn als deze in het geheel worden opgegeten. Sap van groente en fruit bevat vooral vocht en suikers. De vezels, die juist zo belangrijk zijn, zitten er vaak niet in.

Peulvruchten

De peulvruchten zijn verhuisd van het vak met koolhydraten, zoals brood en pasta, naar het vak met vis, vlees, ei, zuivel en noten. Peulvruchten zijn namelijk goede vleesvervangers en verlagen het LDL-cholesterol (ook wel ‘slecht cholesterol’ genoemd).

Noten

Noten zijn nieuw in de Schijf van Vijf. Er wordt een handje noten per dag aanbevolen. Ook noten verlagen het LDL-cholesterol.

Groenten

Er wordt geadviseerd om 250 gram (dit was 200 gram) groenten per dag te eten. Daarbij maakt het niet uit of de groenten vers zijn, uit pot of blik of uit de diepvries, zolang er maar geen zout of suiker is toegevoegd.

Brood

Witbrood is uit de Schijf van Vijf verdwenen. Bruinbrood of nog liever volkoren brood wordt geadviseerd.

Vlees en vleeswaren

In de nieuwe Schijf van Vijf wordt geadviseerd zo min mogelijk vlees te eten. Vleeswaren en bewerkt vlees komen niet voor op de Schijf omdat deze de kans op bijvoorbeeld darmkanker verhogen.

Kritiek op de Schijf van Vijf

Over wat wel en niet gezond is zijn veel verschillende meningen en onderzoeken. Bestsellerauteur en arts William Cortvriendt heeft kritiek op de Schijf van Vijf. Hij noemt het 'een ziekmaker die welvaartskwalen als obesitas en diabetes in de hand werkt'. Dit komt door de vetvrije, vetarme en lightproducten die in de schijf gepromoot worden. Daarnaast geeft de Schijf aan dat pot- en blikgroenten net zo gezond zijn als verse groenten, maar in pot en blik zitten vaak allerlei toevoegingen die ervoor zorgen dat de groenten langer houdbaar zijn. Heel ongezond. Ook is er kritiek dat het Voedingscentrum nog altijd melk promoot terwijl het Voedingscentrum zich juist meer zou moeten verdiepen in de voor- en nadelen van melk en alternatieven aan zou moeten geven.

Af en toe iets lekkers

De meeste mensen willen af en toe iets met veel vet (patat met echte mayonaise) of iets heel zoets (snoep, gebak). Dit is niet in de Schijf van Vijf meegenomen. Als richtlijn geeft het Voedingscentrum niet vaker dan drie tot vijf keer dagelijks iets kleins van buiten de Schijf te nemen (bijvoorbeeld honing of chocoladepasta op je brood) en maximaal drie keer iets groots (bijvoorbeeld stukje taart of een glas frisdrank).