Bètacaroteen: nodig voor de aanmaak van voldoende vitamine A

Bètacaroteen wordt in het lichaam omgezet in vitamine A. Het is een belangrijke antioxidant die goed is voor de weerstand, de lichaamscellen beschermt tegen vrije radicalen en helpt bij het behouden van een normaal gezichtsvermogen. Bètacaroteen is aanwezig in verschillende groente- en fruitsoorten. Helaas wordt hiervan maar een klein deel door het lichaam opgenomen. Een tekort aan vitamine A en bètacaroteen kan worden aangevuld met een supplement.

Bètacaroteen

• Wat is bètacaroteen?
• Waarom is voldoende bètacaroteen belangrijk?
• Hogere inname bètacaroteen nodig voor vitamine A-behoefte
• Bètacaroteen-supplementen
• Waarschuwing voor rokers en kankerpatiënten

Wat is bètacaroteen?

Bètacaroteen is een voorloper van vitamine A en wordt om die reden ook wel provitamine A genoemd. Bètacaroteen wordt aangetroffen in enkele (voornamelijk oranje) groente- en fruitsoorten en in microalgen. Het wordt door het menselijk lichaam opgeslagen in de lever, waarvandaan het kan worden ingezet wanneer er een behoefte is aan de aanmaak van vitamine A.

Waar een overdaad aan vitamine A schadelijk kan zijn voor de gezondheid, is dit bij bètacaroteen niet het geval. Het deel dat niet nodig is en niet kan worden opgeslagen wordt gewoon weer door het lichaam uitgescheiden. Het lichaam zorgt er namelijk zelf voor dat niet meer bètacaroteen wordt omgezet in vitamine A dan nodig is. Zo bekeken kan bètacaroteen gezien worden als een zeer veilige manier van het innemen van vitamine A. Er bestaat dan ook geen maximale dagelijks aanbevolen hoeveelheid maar slechts een minimum dat kan worden afgezet tegen de dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine A. Voor vrouwen is dit 800 microgram en voor mannen 1000 microgram.

Waarom is voldoende bètacaroteen belangrijk?

Wie onvoldoende bètacaroteen en onvoldoende vitamine A binnenkrijgt via de voeding kan een vitamine A-tekort krijgen. Een tekort aan vitamine A kan leiden tot bloedarmoede (anemie), iets wat te allen tijde voorkomen dient te worden. Bloedarmoede geeft klachten als vermoeidheid, kortademigheid, hoofdpijn, een verhoogde hartslag en een gevoel van zwakte. Wanneer je over een langere periode onvoldoende groenten en fruit eet waarin bètacaroteen zit, dan bestaat het risico op het ontwikkelen van een tekort.

Daarnaast speelt bètacaroteen tevens een belangrijke rol als antioxidant. In deze capaciteit bevordert het een goede werking van het afweersysteem. Je bent op die manier minder vatbaar voor verschillende ziekten. De anti-oxidatieve eigenschappen van bètacaroteen beschermen de lichaamscellen tegen vrije radicalen. Bètacaroteen speelt bovendien een rol bij het behoud van een normaal gezichtsvermogen. Hier komt tevens de wijsheid vandaan dat wortels goed zijn voor de ogen, deze bevatten immers een hoog gehalte aan bètacaroteen.

Hogere inname bètacaroteen nodig voor vitamine A-behoefte

Lange tijd gingen wetenschappers ervan uit dat circa een zesde deel van het bètacaroteen dat we binnenkrijgen via voedsel door het lichaam wordt omgezet in vitamine A. In 2000 ontdekten Nederlandse wetenschappers van de Universiteit van Wageningen echter dat het gaat om slechts 1/12 deel (Van het Hof, c.s., 2000). Slechts een klein deel van de carotenen die we via ons voedsel binnenkrijgen wordt dus door het lichaam omgezet in het noodzakelijk vitamine A. Dit betekent ook dat we om aan onze behoefte te komen meer bètacaroteen-rijke voedingsmiddelen tot ons moeten nemen of dit moeten aanvullen met een supplement.

Bètacaroteen-supplementen

Wie onvoldoende bètacaroteen binnenkrijgt via zijn of haar voeding kan ervoor kiezen dit aan te vullen met een supplement. Supplementen met bètacaroteen zijn breed beschikbaar. Deze zijn onder meer verkrijgbaar van de merken Lamberts, NOW, Proviform, Vital Cell, SNP en Clark. De meeste capsules of softgels bevatten 15 mg bètacaroteen. Aangeraden wordt om er daarvan dagelijks één in te nemen.

Veel van het bètacaroteen dat gebruikt wordt voor supplementen wordt gewonnen uit algen zoals de zoutmeeralg. Het is daarom niet altijd geschikt voor vegetariërs. Wie dit bezwaarlijk vindt wordt aangeraden altijd goed het etiket te bestuderen.

Waarschuwing voor rokers en kankerpatiënten

Rokers moeten opletten met hun inname van bètacaroteen. Er zijn namelijk aanwijzingen dat een hoge inname in combinatie met roken de kans op kanker kan verhogen, in het bijzonder longkanker. Aangeraden wordt daarom om niet meer dan 15 mg bètacaroteen per dag tot je te nemen. Wie aan kanker lijdt en chemotherapie ondergaat wordt geadviseerd enkel bètacaroteen te supplementeren in overleg met een arts. De mogelijkheid bestaat namelijk dat het de werkzaamheid van chemotherapie vermindert. Voor wie niet in een van deze beide categorieën valt bestaan er geen risico's bij het supplementeren van bètacaroteen mits men zich aan de instructies in de bijsluiter houdt.