AGEs: wat zijn het en hoe beïnvloeden ze onze gezondheid?

AGEs: wat zijn het en hoe beïnvloeden ze onze gezondheid? Advanced Glycation End Products, ofwel AGEs, zijn giftige eindproducten die ontstaan wanneer eiwitten (of vetten) versuikeren. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat een grote hoeveelheid AGEs schadelijke gevolgen heeft voor onze gezondheid. Welke factoren beïnvloeden de vorming van AGEs, wat kunnen ze in ons lichaam veroorzaken en wat kunnen we zelf doen om dit zoveel mogelijk te beperken?

Wat zijn AGEs?

AGEs is een afkorting voor Advanced Glycation End Products. Deze term is bedacht door wetenschapper dr. Helen Vlassara, die hier jarenlang onderzoek naar heeft gedaan (1). AGEs zijn complexe verbindingen tussen suikers en eiwitten. Ze zijn eindproducten van een chemische reactie tussen suikers en aminozuren. Deze reactie ontstaat tijdens het verhitten van voedingsmiddelen (ook bij lage temperaturen) en wordt de Maillard-reactie genoemd (2,3). De eiwitten raken hierdoor versuikerd en onherstelbaar beschadigd. Deze suiker-eiwitverbindingen zorgen voor een flinke vorming van vrije radicalen (schadelijke stoffen die cellen en DNA kunnen beschadigen). Ook vetten kunnen versuikeren, met dezelfde schadelijke effecten als gevolg. In dat geval heten de eindproducten Advanced Lipoxation End Products (ALEs) (4).

AGEs-rijke voeding

Van nature komen AGEs in onze voeding voor. Ze zitten nagenoeg overal in, maar vlees, vis, zuivel en noten bevatten de hoogste concentraties AGEs (4). Een bepaalde hoeveelheid AGEs is niet gevaarlijk, dit kan een gezond lichaam met gemak afbreken. AGEs ontstaan zelfs in ons eigen lichaam, als bijproduct van het metabolisme (4). Maar uit langdurig onderzoek van Helen Vlassara is gebleken dat een grote hoeveelheid AGEs schadelijk is voor onze gezondheid en het wordt in verband gebracht met allerlei gezondheidsproblemen en ziekten (1). In 2014 heeft zij over dit onderwerp een boek uitgebracht, getiteld 'het Anti-AGE-dieet'.

De maat voor AGEs

De hoeveelheid AGEs in een voedingsmiddel wordt uitgedrukt in KE (kilo-eenheden). Uit het onderzoek van Vlassara is gebleken dat ons lichaam 8000 KE per dag zonder problemen kan afbreken (4). Alles daarboven kan tot gezondheidsproblemen leiden. Ter vergelijking: een banaan bevat per 100 gram 9 KE AGEs, een pizzapunt bevat ruim 8.000 KE en een dubbele cheeseburger maar liefst 18.000 KE AGEs! (4, 5)

Vorming van AGEs

Er zijn factoren die het aantal AGEs in onze voeding aanzienlijk verhogen. Dit heeft te maken met de manier van bewerken en bereiden. Zo worden AGEs met opzet in voedingsmiddelen gevormd om ze aantrekkelijker en smakelijker te maken. Ze zorgen namelijk voor de geur, smaak en ook het uiterlijk van (bereid) voedsel. Denk aan de bruine korst van brood, de knapperigheid van koekjes, het krokante laagje van chips en friet, of de bruine randjes van geroosterd vlees (4, 6).

Temperatuur

Hoe hoger de temperatuur waarbij een product wordt bereid, des te meer AGEs worden er gevormd. Zo zitten AGEs ook in grote hoeveelheden in producten die voor de houdbaarheid zijn verhit (6), zoals gepasteuriseerde of gesteriliseerde melk, kant-en-klare producten etc. Kortom: frituren, bakken, grillen, karamelliseren, gratineren en raffineren zorgen voor de vorming van veel AGEs. Ook de duur van verhitting is hierbij van belang (4, 6).

Voedselcombinaties

De combinatie van producten speelt uiteraard ook een belangrijke rol bij de AGEs-vorming. Wanneer suikerrijke producten worden gecombineerd met vette of eiwitrijke voedingsmiddelen ontstaan er aanzienlijk meer AGEs (6).

De gevolgen van blootstelling aan hoge concentraties AGEs

Voor het onschadelijk maken van AGEs zijn antioxidanten nodig. Aangezien AGEs veel vrije radicalen vormen, raakt onze voorraad antioxidanten snel uitgeput (6). Ons immuunsysteem raakt op den duur overbelast. De AGEs zorgen voor een reeks ontstekingen en kunnen zo cellen en DNA beschadigen en veel problemen veroorzaken (4, 6). Zo is een hoge concentratie AGEs in verband gebracht met onder andere (4, 6, 7):
  • Hart- en vaatziekten
  • Diabetes type 2
  • Ziekte van Alzheimer
  • Nierziekten
  • Artrose
  • Snelle veroudering van de huid
  • Arteriosclerose (aderverkalking)
  • Osteoporose (botontkalking)
  • Hoge bloeddruk

Overgewicht

Het hormoon leptine wordt afgescheiden door onze vetcellen en geeft onze hersenen een seintje als we voldoende gegeten hebben. Dit hormoon wordt ook wel het verzadigingshormoon genoemd. Aan de andere kant geeft het hormoon ghreline ons een seintje als onze maag leeg is: we hebben honger. AGEs gaan de samenwerking tussen deze twee hormonen tegen, waardoor we blijven eten als we eigenlijk al verzadigd zijn. Op deze manier dragen AGEs bij aan obesitas (4).

Diabetes

Bij mensen met een hoge bloedsuikerspiegel worden meer AGEs gevormd dan bij mensen met een lage bloedsuikerspiegel. Om die reden is de AGEs-vorming bij diabetici hoger dan bij niet-diabetici (4, 7).

Tips om de hoeveelheid AGEs te verminderen

Er zijn verschillende maatregelen die we kunnen nemen om de vorming van AGEs zoveel mogelijk te beperken (3, 4, 7, 8):
  • Bereid eten over het algemeen op een lage(re) temperatuur
  • Vermijd voedsel dat van nature rijk is aan AGEs
  • Voeg iets zuurs zoals citroensap, wijn of azijn toe aan dierlijke eiwitten
  • Koken en stomen zorgen ervoor dat de temperatuur niet te hoog wordt. Vlees stoven, koken of stomen is dus een geschiktere bereidingswijze dan bakken, braden en frituren
  • Vermijd het roosteren van vlees, zoals barbecueën
  • Laat vlees minimaal een uur lang marineren in iets zuurs (wijn, azijn, citroensap, tomatensap)
  • Vermijd (lang) frituren en bakken in vet (zoals friet en gebakken aardappels) zoveel mogelijk, of voorkom in ieder geval dat het voedsel (te) bruin bakt
  • Vermijd het verhitten van vetten zoveel mogelijk
  • Vermijd de combinatie van eiwitrijke of vette producten met suikerrijke producten
  • Rooster liever geen brood
  • Eet bij voorkeur ongebrande noten, of anders licht geroosterde noten op laag vuur
  • Eieren bij voorkeur koken of pocheren, in plaats van bakken
  • Gratineer gerechten met kaas pas op het laatste moment, zodat de kaas alleen smelt en niet bruin wordt
  • Eet zoveel mogelijk producten met een lage Glycemische Index: hoe hoger de bloedsuikerspiegel, hoe meer AGEs er worden gevormd
  • Eet minder vlees en kies zoveel mogelijk voor magere dierlijke producten. Deze bevatten van nature minder AGEs dan de vette/volle varianten
  • Eet dagelijks veel groenten, fruit en andere producten waar ruimschoots antioxidanten in zitten
  • Kruiden en specerijen bevatten hoge concentraties antioxidanten en fytonutriënten, die vaak een antioxidante werking hebben. Kruiden en specerijen zijn daarom zeer gezonde smaakmakers
© 2018 - 2024 Lily0n, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Vrije radicalenVrije radicalenVrije radicalen, zijn schadelijke deeltjes die ons cel DNA beschadigen. Vrije radicalen ontstaan als bijproduct bij onde…
Antioxidanten beschermen tegen kankerKanker is een ziekte die vaak voorkomt in de huidige samenleving. Veel mensen krijgen direct of indirect te maken met de…
Voedingsmiddelen die beschermen tegen vrije radicalenVoedingsmiddelen die beschermen tegen vrije radicalenWie regelmatig bezig is met zijn gezondheid, stoot vroeg of laat op het begrip vrije radicalen. Daarbij gaat het niet om…

Waarom zijn walnoten goed voor de hersenen?Waarom zijn walnoten goed voor de hersenen?Veel mensen hebben een schuldgevoel bij het eten van walnoten omdat die zo'n hoog vetgehalte hebben. Maar wat ze niet we…
Is magnesium slikken gezond? 5 gezondheidsvoordelenIs magnesium slikken gezond? 5 gezondheidsvoordelenZonder magnesium kan het menselijk lichaam niet functioneren. Het menselijk lichaam heeft een eigen voorraad magnesium w…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: FlavorfulWorld, Pixabay
  • 1. http://www.hetantiagedieet.nl/ (laatst geraadpleegd op 03-09-2018)
  • 2. https://nl.wikipedia.org/wiki/Advanced_glycation_end_product (laatst geraadpleegd op 03-09-2018)
  • 3. https://nl.wikipedia.org/wiki/Maillardreactie (laatst geraadpleegd op 03-09-2018)
  • 4. https://rinekedijkinga.nl/veelgestelde-vragen/anti-aging.html (laatst geraadpleegd op 03-09-2018)
  • 5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3704564/ (laatst geraadpleegd op 03-09-2018)
  • 6. https://www.natuurdietisten.nl/boekrecensie-anti-age-dieet/ (laatst geraadpleegd op 03-09-2018)
  • 7. https://www.healthline.com/nutrition/advanced-glycation-end-products#section1 (laatst geraadpleegd op 03-09-2018)
Lily0n (1 artikelen)
Gepubliceerd: 10-09-2018
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Gezonde voeding
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.