Nangka of jackfruit, gezond en veelzijdig in de keuken

Waar de naam ‘nangka’ weinig mensen waarschijnlijk iets zegt, doet de naam ‘jackfruit’ dat in de meeste gevallen wel. Zeker bij vegetariërs is jackfruit populair. Jackfruit is een vrucht die past in een gezond voedingspatroon en afkomstig is van de moerbeifamilie. Het is een erg grote vrucht met een neutrale tot zacht zoete smaak. Wat is het precies voor vrucht, waar komt deze vandaan en hoe verwerk je deze vrucht in de maaltijd?

Een grote vrucht aan een mooie boom

Deze nangka of jackfruit, in het Latijn Artocarpus heterophyllus, is een boom die oorspronkelijk uit India komt, maar inmiddels in meer Aziatische landen terug te vinden is. Zoals onder meer de landen Indonesië, Filipijnen en Maleisië. Jackfruit is familie van de moerbei en de vruchten aan de boom kunnen erg groot worden.

De boom zelf, die 20 tot 25 meter hoog kan worden, heeft takken met wijduitstaande donkergroene ovaalvormige bladeren en de bovenkant van het blad is licht glanzend. Er komen kleine bloemetjes in die zich vormen bij de bladoksels. De vruchten die vanuit de stam groeien hebben een flinke omvang en kunnen zo'n 60 tot 70 centimeter groot worden. Dit kan in uitzonderlijke gevallen oplopen tot zeker 1 meter. Qua gewicht kan de jackfruit zo'n 40 kilogram worden. Het is dan ook de grootste vrucht die er is.

Na het planten van een jonge boom, duurt het minimaal 3 jaar alvorens de eerste vruchten aan de boom komen. De rijpe vrucht heeft een harde schil en ietwat gelig vruchtvlees. De smaak van jackfruit is neutraal of subtiel zoet te noemen.

Het hout van de boom wordt gebruikt voor het maken van instrumenten voor een gamelanorkest. Gamelan is een traditionele muziekstijl waarin gongs, drums, fluiten en strijkinstrumenten - die je met name op de Indonesische eilanden terug kunt vinden - zijn samengebracht.

Wortel als medicijn

Vanuit de natuurgeneeskundige hoek wordt de wortel van de jackfruitboom gebruikt om huidaandoeningen zoals allergieën te behandelen. Het wordt ook toegepast tegen insectenbeten én er wordt thee van getrokken. De thee zou goed zijn voor de luchtwegen.

Waar is jackfruit te koop en wat kost het?

Vers jackfruit is in lang niet alle Nederlandse supermarkten of reguliere groenten- en fruitwinkels te koop. De toko heeft jackfruit over het algemeen wel en sommige gespecialiseerde biologische winkels verkopen het ook. In blik heeft de beter geoutilleerde supermarkt het meestal wel in het schap staan.

Jackfruit is, zeker ten opzichte van andere fruitsoorten, relatief duur. Dit heeft te maken met het gegeven dat maar ongeveer 30% van deze grote vrucht echt eetbaar is. Er zitten nogal wat oneetbare stukken in de vrucht en de schil is behoorlijk dik.

Jackfruit is er in blik en vers ingevroren (de hele vruchten transporteren is te kostbaar). Jackfruit kost anno 2020 gemiddeld € 3,50 oplopend tot € 5,50 per 250 gram. Als je de biologische variant wil kopen, dan betaal je daar gemiddeld € 1,50 tot € 2,00 extra voor.

Gezondheidsaspecten

Jackfruit is een gezonde vrucht die prima past in een gezond voedingspatroon. Er zitten verschillende vitamines en mineralen in deze vrucht, te weten:

• Vitamine A, B2, B3, B6, B11, C
• Calcium
• Fosfor
• IJzer
• Kalium
• Magnesium
• Mangaan
• Zink

Jackfruit eten

Als je jackfruit vers als vrucht wilt eten, dan gebruik je de rijpe variant. Wil je jackfruit in de maaltijd meenemen, gebruik dan de onrijpe variant (ook in blik te koop). Het voordeel van jackfruit in de maaltijd verwerken is dat de vrucht allerlei smaken snel opneemt. Het is te vergelijken met een spons die je in een bak water legt. Om deze reden leent jackfruit zich bij uitstek om verschillende smaken ‘samen te smelten’ en het een geheel te laten vormen. Dat maakt ook dat in de genoemde voorbeelden waar jackfruit in de maaltijd verwerkt kan worden, uiteenlopende smaken als zoet, zuur, bitter en uiteraard zout terugkomen. De maaltijd op deze wijze samenstellen, bevordert een optimale smaakbalans.

In de maaltijd verwerken

Jackfruit neemt tijdens het bakken een vlezige structuur aan, waardoor de vrucht nog wel eens als vleesvervanger wordt aangemerkt. Ben je een 'beginnende' vegetariër, dan is jackfruit bij uitstek geschikt om in de maaltijd te verwerken. Je komt met jackfruit in de maaltijd niet voor verrassingen te staan als het gaat om de bekende smaak van vlees. Jackfruit is echter geen volwaardige vleesvervanger, omdat de vitamines- en mineralensamenstelling anders is. Zo zit er met name veel minder ijzer en eiwit in jackfruit.

Hoe te bereiden?

Omdat de smaak van jackfruit vrij neutraal is, is de smaak niet echt te benoemen als je het vers of uit blik gaat verwerken. Wil je jackfruit een specifieke smaak meegeven, marineer het dan eerst. Omdat jackfruit de smaak snel opneemt hoef je het geen uren te laten marineren. Een goed half uur is meestal voldoende.

Toch is marineren voor het verwerken in de maaltijd niet noodzakelijk. Je kunt het dus ook gewoon tijdens het bereiden van de maaltijd verwerken. Bakken met (room)boter geeft jackfruit iets meer die vlezige substantie en bakkleur dan in olie. In de pan lijkt jackfruit het meest op stukjes kip.

Voorbeelden van toepassingen

Je kunt jackfruit aanbakken in (room)boter en dan kan je het knapperig maken door het heel kort op heet vuur te bakken. Waar jackfruit meer voor gebruikt wordt is om er een soort pulled pork van te maken. Bak het dan ook in (room)boter en laat het wat langer in de pan sudderen. Hoe lang het moet sudderen is afhankelijk hoe klein de stukjes zijn, maar ga uit van 5 minuten tot pakweg 20 minuten. Op het moment dat je de stukjes met een vork uit elkaar kunt trekken is het gereed. Op deze wijze klaargemaakt is jackfruit prima te eten in verschillende soorten maaltijden. Te denken valt aan:

• Jackfruit op een vers broodje met wat plakjes belegen kaas, mayo en kleingesneden bieslook. Zorg dat de jackfruit op een ‘eetbare’ temperatuur is, zodat het vers opgemaakte broodje zo gegeten kan worden.
• Jackfruit in een ruim aangemaakte salade met kappertjes, tomaatjes, cocktailuitjes, een scheut extra vergine olijfolie en een pepertje als je van pit houdt of wat koriander als het iets meer bitter mag zijn. Voor het beste resultaat is de jackfruit lauwwarm.
• Jackfruit in een wrap verwerken is ook een prima optie. Voeg verschillende soorten bonen toe en overgiet het ruim met yoghurtsaus, aangemaakt met wat gesnipperde bieslook. Als je het pittiger wilt, kan je ook nog wat chilivlokken door de yoghurtsaus mengen. Mag het heel spicy zijn, snipper er dan een rood pepertje door (met pitjes erin wordt het nog meer spicy).
• Jackfruit in een ‘kapsalon’-variant, met frietjes, geraspte belegen kaas, tomaat- en komkommerplakjes, wat sla en knoflooksaus. Deze jackfruit lekker warm uit de pan toevoegen.
• Jackfruit in een ovenmaaltijd van plakken courgette, gesnipperde ui, een scheut olijfolie en op smaak gebracht met verse zwarte peper, chilivlokken en wat zout. 20 tot 30 minuten in de oven op 175 graden.

Uit het vuistje, als toetje of tussendoortje

Jackfruit hoeft niet per se gebakken te worden. Je kan het ook zo uit het vuistje prima eten. Jackfruit heeft een vrij neutrale smaak en men zegt altijd dat je een dergelijke vrucht moet leren eten. Vanwege de neutrale smaak, wordt jackfruit vaak gecombineerd met een ander stukje vers fruit.

Je kunt het in blokjes gesneden of geschaafd (met de kaasschaaf) ook combineren met volle (Griekse) yoghurt, volle kwark of roomijs. De reden om voor volle producten te kiezen, is dat deze meer smaak hebben. Dit komt ook weer ten goede aan de combinatie met toegevoegd jackfruit. Voeg als laatste wat honing toe of geef het een twist met zoete aardbeiensiroop of iets meer zurige citroensiroop. Prima als toetje of tussendoortje.

In lange plakken gesneden kan het ook gebakken in zonnebloemolie en met een snufje zout, als een alternatief chipje bij de borrel dienen.

Tot slot

Jackfruit heeft een vrij neutrale tot zacht zoete smaak en de vrucht is zondermeer veelzijdig te noemen. Je kunt de vrucht op verschillende manieren eenvoudig toepassen in de maaltijd, als toetje of tussendoortje. Bovendien past jackfruit prima in een gezond voedingspatroon.