Rooibos: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde rooibosthee

Rooibos (Aspalathus linearis) is afkomstig van het blad en de twijgjes van de Aspalathus linearis plant, een plant uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae) die alleen in Zuid-Afrika groeit. Het is dus feitelijk geen ‘echte’ thee. Tijdens een lang fermentatieproces krijgt deze thee zijn kenmerkende roodachtige kleur. Groene rooibos is afkomstig van dezelfde struik en wordt niet gefermenteerd. Rooibosthee is erg populair in Nederland en is geschikt als alternatief voor zwarte thee voor mensen die oxaalzuur en tannines niet verdragen. Het drinken van rooibosthee biedt velerlei voordelen voor de gezondheid. Het bevat antioxidanten die vrije radicalen wegvangen. Verschillende polyfenolen in de rooibos hebben een positief effect op het cardiovasculaire stelsel.

• Profiel van Rooibos
• Rooibosthee
• Soorten rooibos: ontdek het verschil tussen traditioneel en groen
• De traditionele rooibos: een warme omhelzing in een kopje
• Groene rooibos: de frisse underdog
• Waarom is groene rooibos anders?
• Smaakduel: wie wint?
• Een wereld aan mogelijkheden
• Welke kies jij?
• Voedingswaarde
• Flavonoiden
• Mineralen en spoorelementen
• Gezondheidsvoordelen van rooibos
• Algemeen
• Hart en bloedsomloop
• Botvorming
• DNA-bescherming
• Ontstekingsremmend
• Krampen tegengaan
• Overige
• Productie
• Geschiedenis
• Rooibosthee voor in de tuin
• Rooibos in de keuken
• In vogelvlucht
• Rooibos ijsthee

Profiel van Rooibos

Rooibos heeft de volgende kenmerken:

• Wetenschappelijke naam: Aspalathus linearis
• Familie: vlinderbloemenfamilie (Leguminosae)
• Verspreiding: in de omgeving van de Cederberg ten noorden van Kaapstad (Zuid-Afrika)
• Delen van gebruikte planten: bladeren en takken
• Toepassingen: slaapproblemen; stress en spanning; ter versterking van het immuunsysteem; stabilisatie van de bloedvaten; ontsteking.

Rooibosthee

Rooibosthee wordt wereldwijd verhandeld, maar wordt alleen regionaal geteeld in de bergen van Zuid-Afrika, vlakbij Kaapstad. Het is een traditionele inheemse remedie en drank. Rooibosthee is niet alleen geschikt om te drinken, maar ook voor koken en huidverzorging. In tegenstelling tot zwarte thee, bevat rooibosthee geen cafeïne. Strikt genomen is rooibos geen thee, maar een theeachtig drankje. Volgens de ISO-norm (ISO staat voor 'Internationale Organisatie voor Standaardisatie') zijn echte theesoorten slechts infusies van de theeplanten Camellia sinensis (Chinese theeplant) en – assamica (Indiase theeplant). Rooibosthee bevat waardevolle mineralen en flavonoïden en is daarom een ​​ideaal drankje voor sporters. Rooibosthee bevat geen cafeïne en heeft een natuurlijke zoetheid, waardoor het bijzonder geschikt is voor kinderen.

Soorten rooibos: ontdek het verschil tussen traditioneel en groen

Ken je dat moment, dat je even wegzakt in een zachte stoel met een dampend kopje thee in je handen? Rooibos is daarbij vaak een held. Maar wist je dat er niet één, maar meerdere soorten rooibos zijn? Je hebt de klassieke, roodkleurige rooibos die bijna iedereen wel kent, en dan is er ook nog groene rooibos, een minder bekende, maar zeker niet minder interessante variant. Tijd om dieper te duiken, want deze twee hebben elk hun eigen verhaal én karakter.

De traditionele rooibos: een warme omhelzing in een kopje

Laten we beginnen met de klassieker: de gefermenteerde rooibos. Stel je voor: de naaldachtige blaadjes van de Zuid-Afrikaanse Aspalathus linearis worden geplukt, gekneusd en vervolgens blootgesteld aan zuurstof. Wat volgt is een soort natuurlijke magie, want door dit fermentatieproces krijgen de blaadjes hun kenmerkende warme, roodbruine tint. En die smaak? Rijk, vol en een tikje nootachtig, met een subtiele zoetheid die je bijna doet denken aan honing. Het is alsof je een warme deken om je heen slaat.

• Casus: Neem nou iemand als Lotte, een fanatieke theedrinker. Ze zweert bij haar avondritueel met traditionele rooibos, omdat die diepe smaak haar meteen tot rust brengt na een hectische dag. “Het voelt bijna alsof ik in een Zuid-Afrikaanse zonsondergang zit,” vertelde ze eens met een glimlach.

Maar het zit ‘m niet alleen in de smaak. Gefermenteerde rooibos is ook rijk aan antioxidanten zoals aspalathine en nothofagine, die je lichaam ondersteunen in de strijd tegen vrije radicalen. Misschien niet meteen een reden om drie koppen achter elkaar te drinken, maar hé, elk beetje helpt.

Groene rooibos: de frisse underdog

En dan is daar groene rooibos, de onontdekte parel. Dit is rooibos in zijn puurste vorm, zonder fermentatie. Direct na de pluk worden de blaadjes gestoomd en gedroogd, waardoor de natuurlijke groene kleur behouden blijft. Het resultaat? Een hele andere smaakbeleving. Fris, licht, en een tikkeltje grassig, met soms een hint van citrus. Het doet denken aan de elegantie van groene thee, maar dan zonder de bittere nasmaak. Ideaal voor wie van subtiel houdt.

Waarom is groene rooibos anders?

Omdat het niet gefermenteerd is, behoudt het een hogere concentratie antioxidanten dan zijn traditionele broer. Sommigen noemen het zelfs een gezondheidselixer. Janneke, die groene rooibos ontdekte tijdens een vakantie in Zuid-Afrika, zweert erbij. “Het voelt lichter, alsof ik mijn lichaam trakteer op iets gezonds, zonder dat ik daar veel moeite voor hoef te doen.”

Smaakduel: wie wint?

Als je deze twee naast elkaar zou zetten, valt meteen het contrast op. Traditionele rooibos heeft die diepe, aardse tonen die je bijna een warme knuffel geven. Groene rooibos daarentegen is verfijnder, met een verfrissend randje dat je wakker schudt zonder schreeuwerig te zijn. Ze hebben elk hun charme, afhankelijk van wat je zoekt.

• Wil je ontspannen na een drukke dag? Ga dan voor traditionele rooibos.
• Heb je zin in iets lichters dat je energie geeft? Groene rooibos is je vriend.

Een wereld aan mogelijkheden

Wat je misschien niet wist, is dat beide soorten ook perfect passen in creatieve recepten. Probeer eens een rooibos-ijslatte met vanille of voeg groene rooibos toe aan een smoothie voor een unieke twist. En ja, zelfs cocktails – denk aan een rooibos mojito – zijn een feestelijke optie.

• Fun fact: In Zuid-Afrika, waar rooibos vandaan komt, wordt het vaak ook gebruikt in gerechten. Een vleugje rooibosthee in een stoofpotje schijnt magisch te zijn.

Welke kies jij?

Het mooie is: je hoeft niet te kiezen. Mix en match naar hartenlust en ontdek wat het beste bij jouw stemming past. Of, zoals Lotte zegt: “Het ene moment ben ik in voor die rijke rode smaak, en het andere moment wil ik die frisse groene boost. Het is net zoals kiezen tussen een warm dekentje en een frisse boswandeling. Soms wil je allebei.”

Dus, volgende keer dat je in de winkel staat en naar dat rooibosschap kijkt, weet je wat je te doen staat. Probeer iets nieuws, experimenteer, en geniet. Want uiteindelijk is elke kop rooibos een reis op zich.

Voedingswaarde

Flavonoiden

Rooibos bevat tal van medisch werkzame stoffen zoals fenolen en flavonoïden. Flavonoiden zijn antioxidanten en vangen vrije radicalen weg. De flavonoïden zijn onder meer:

• luteoline
• aspalathin
• isoorientin
• orientin
• rutin
• isovitexin
• vitexin

Mineralen en spoorelementen

Vergeleken met de theestruik bevat rooibos geen cafeïne en slechts een paar tannines, ook bekend als looizuur, een verzamelnaam van chemische verbindingen die voorkomen in planten. De volgende mineralen en sporenelementen zijn ook aanwezig in rooibos:

• ijzer
• fluor
• kalium
• calcium
• koper
• magnesium
• mangaan
• zink
• natrium

De bladeren en takken bevatten vele essentiële oliën. De smaak komt van twee flavonoïden die het een zoete smaak geven.

Gezondheidsvoordelen van rooibos

Rooibos heeft een antioxiderende, reinigende en krampstillende werking.

Algemeen

Mensen met nierstenen kunnen heel goed rooibosthee drinken omdat het geen oxaalzuur bevat. Als je lijdt aan ijzertekort, kun je rooibos nemen in plaats van echte thee, omdat het nauwelijks tannines bevat, wat de opname van ijzer vertraagt.

Hart en bloedsomloop

Verschillende polyfenolen in de rooibos hebben een positief effect op het cardiovasculaire systeem en het drinken van rooibosthee kan mogelijk hartaandoeningen, beroertes en slagaderverharding (arteriosclerose) voorkomen.

Botvorming

De flavonoïde luteoline vertraagt ​​de activiteit van de osteoclasten. Dit zijn cellen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van de botstof, wat leidt tot botverlies (osteoporose). Omgekeerd bevordert luteoline de werking van osteoblastcellen, die de vorming van nieuwe botten bevorderen.

DNA-bescherming

Flavonoïden hebben een antioxiderende werking en vangen vrije radicalen weg. Dit zijn agressieve stoffen die schade kunnen veroorzaken aan cellen en weefsels. Hiermee voorkomen ze schade aan het DNA, wat mutaties kan veroorzaken die de vorming van kanker bevorderen.

Ontstekingsremmend

De flavonoïden quercetine en luteoline remmen ontstekingen en kunnen ontstekingen voorkomen. Quercetine bevordert ook de afgifte van het hormoon serotonine, ook wel het gelukshormoon genoemd. Traditioneel drinken mensen rooibosthee om hun humeur te verbeteren. Dit effect kan komen door de quercetine. Deze flavonoïde verlaagt ook het stressniveau. Vooral mensen die lijden aan chronische stress kunnen hier baat bij hebben.

Krampen tegengaan

Aspalathin verlicht krampen en dat zou kunnen verklaren waarom rooibosthee traditioneel wordt gebruikt bij koliek, buikkrampen en maagkrampen.

Overige

Bovendien versterkt de flavonoïde rutine (dat ook voorkomt in boekweit, rabarber, appels, uien, thee en asperges) kleine bloedvaten en vaatwanden, waardoor trombose, spataderen en beroertes kunnen worden voorkomen.

Productie

Rooibos groeit alleen op zandgronden van de Cederberg, zo'n 200 kilometer ten noorden van Kaapstad. De teelt zelf en de productie van de rooibos zijn ongecompliceerd in vergelijking met zwarte en groene thee. Tussen januari en april worden de takken en de bladeren afgesneden. Dit is echter handwerk, omdat machines in de zanderige hooglanden nauwelijks te gebruiken zijn. De takken en bladeren worden met water bevochtigd, fijngemaakt en uitgespreid. Tijdens dit proces fermenteren ze en wordt de van oorsprong groene rooibos roodbruin van kleur. Het materiaal hoeft nu alleen nog maar gedroogd en gepasteuriseerd te worden, dan is het klaar voor verpakking.

Geschiedenis

De Zweedse natuuronderzoeker Carl Peter Thunberg (1743-1828) schreef in 1772 dat de Khoisan – de verzamelnaam voor Khoikhoi- en San-bevolkingsgroepen van zuidelijk Afrika – de struik, die uiteindelijk bekend zou worden als rooibos, gebruikte om een kruidendrank te maken. In 1904 reisde de Russische immigrant Benjamin Ginsberg (1886-1944) naar de Cederberg. Ginsberg kwam uit een familie van theehandelaars en toen hij zag dat de mensen ter plaatse thee maakten van een struik die gezond was, probeerde hij het zelf en was hij er enthousiast over. Hij was de eerste die de export van rooibos organiseerde en zijn familie werd marktleider.

Tot op heden (anno 2025) wordt rooibos alleen gekweekt in de regio van zijn natuurlijke oorsprong, rond de steden Clanwilliam en Citrusdal, omdat het vanwege zijn speciale leefgebied ongeschikt is voor wereldwijde productie. Het gebied Cederberg heeft natte winters en hete droge zomers, waarin ongeveer 300 tot 350 milliliter regen valt, plus een zandbodem met roodbruine stenen. Alle pogingen om rooibos te kweken onder vergelijkbare omstandigheden, bijvoorbeeld in Australië, zijn mislukt. De jaarlijkse productie bedraagt ​​vandaag ongeveer 12.000 ton, ongeveer 90 procent van de oogst is voor export. Het is in Nederland een populaire en veel gedronken thee.

Rooibosthee voor in de tuin

Het is verspilling om na het drinken de resten van de rooibos in de prullenbak of groene bak te gooien. De mineralen maken het een uitstekende meststof voor kamer- en tuinplanten. Als er tijdens het drinken thee achterblijft, spoel deze dan niet door de gootsteen. Gebruik het om planten water te geven.

Rooibos in de keuken

In vogelvlucht

In Zuid-Afrika wordt rooibos niet alleen als thee gedronken, maar ook gebruikt om mee te koken. Het is geschikt voor het toevoegen van smaak aan taarten, koekjes of brood en geeft desserts met noten, chocolade of vanille een unieke toon. Rooibos smaakt bijzonder goed in ijs, en zelfs in een soep van pompoen of linzen smaakt het uitstekend.

Rooibos ijsthee

Dit is een eenvoudig recpet voor een verfirssende rooibos ijsthee.

Ingrediënten:

• 4 rooibos theezakjes
• 4 kopjes water
• 2-3 eetlepels honing (naar smaak)
• Citroenschijfjes (naar keuze)
• IJsblokjes

Bereidingswijze:

• Breng 4 kopjes water aan de kook.
• Voeg de 4 rooibos theezakjes toe aan het kokende water. Laat de rooibosthee ongeveer 5-7 minuten trekken.
• Verwijder de theezakjes en laat de thee afkoelen tot kamertemperatuur.
• Voeg naar smaak 2-3 eetlepels honing toe. Goed doorroeren totdat de honing is opgelost.
• Zet de thee in de koelkast. Laat het minimaal 1 uur goed koud worden.
• Serveer de rooibos ijsthee over ijsblokjes en garneer eventueel met citroenschijfjes.

Lees verder

• Groene thee: gezondheidsvoordelen en soorten groene thee