Dadels: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van dadels

Dadels zijn de vruchten van de dadelpalm (Phoenix dactylifera) en groeien in trossen aan de vrouwelijke bomen. De dadelpalm komt oorspronkelijk uit de Perzische Golf, een uitloper van de Indische Oceaan tussen het Arabisch Schiereiland en Iran (Perzië). Anno 2025 cultiveren mensen de plant in het gebied van Noord-Afrika tot Pakistan, maar dadels worden ook in Californië (VS), Israël en Australië geteeld. Qua volume lopen Egypte, Iran en Saoedi-Arabië voorop. Alleen dadels van topkwaliteit worden geëxporteerd. Dadels bevatten veel suiker en hebben een overeenkomstig hoog caloriegehalte. Dat leverde hen de naam "Brood van de woestijn" op. Voedingsvezels, mineralen zoals kalium, calcium en magnesium en B-vitamines maken ze tot een gezonde snack. Vooral het aminozuur tryptofaan is interessant. Tryptofaan maakt in het lichaam het hormoon melatonine aan, wat belangrijk is voor het slaap-waakritme. Arabieren nemen 's avonds een paar dadels als ze moeite hebben met inslapen.

• Dadels komen van de dadelpalm
• Voedingswaarde van dadels
• Herkomst van de dadel
• Perzische golf
• Teelt
• Gezondheidsvoordelen van de dadel
• Hoeveel dadels kun je dagelijks eten?
• Verse dadels en gedroogde dadels
• Bewaren van dadels
• De impact van dadelteelt op het milieu en duurzaamheid

Dadels komen van de dadelpalm

De dadelpalm staat graag warm en zonnig, en heeft vooral in de zomer veel water nodig. De bomen worden gekweekt in dadelpalmtuinen. Dadelpalmen bereiken hoogtes tot 30 meter. Dadels groeien in trossen aan de vrouwelijke bomen. Aangezien dadels aan palmen groeien spreekt men ook wel van palmvruchten. Dadels hebben een langwerpige ovale vorm en zijn tot zeven centimeter lang. Rijpe dadels zijn te herkennen aan hun licht tot donkerbruine, soms goudgele of felrode kleur. Ze hebben heel zoet, vrij droog vruchtvlees. Het verzadigt goed en smaakt honingzoet. In de vruchten bevindt zich een harde pit, die je weer kunt zaaien. De dadel is een steenvrucht. Dat is een verzamelnaam voor diverse vruchten met een harde pit in het hart. Een dadel heeft een eetbare glimmende bruine schil. Een boom kan wel 100 kilo fruit opleveren, maar draagt ​​maar eens in de twee jaar dadels. Er zijn honderden verschillende soorten.

Voedingswaarde van dadels

De gezondheidswaarde van dadels ligt vooral in hun overvloed aan vitamines, mineralen, sporenelementen, secundaire plantenstoffen en vezels. Alle dadelsoorten bevatten onder andere de volgende voedingsstoffen, waarbij de hoeveelheid afhankelijk is van het type dadel en natuurlijke schommelingen:

• vitamine C
• vitamine A
• vitamine E.
• B-vitamines, behalve vitamine B12
• grote hoeveelheden kalium (656 mg per 100 g fruit)
• magnesium
• calcium
• ijzer
• zink
• fosfor
• koper

Bovendien zijn dadels rijk aan vezels die waardevol zijn voor de spijsvertering en tevens bevatten ze enkele belangrijke secundaire plantenstoffen en aminozuren zoals tryptofaan. Een belangrijke stof voor je hormoonsysteem, die ook geschikt is als natuurlijk slaapmiddel.

Herkomst van de dadel

Perzische golf

Dadels komen oorspronkelijk uit de Perzische Goff en is van daaruit uitgewaaierd naar de hele Arabische regio, vooral Noord-Afrika. Deze streek is perfect voor het kweken van dadels. Dadels groeien in trossen op dadelpalmen en zijn onderverdeeld in verschillende soorten. Een van de meest populaire en duurste dadels is de Medjool-dadel uit Marokko, die een behoorlijke omvang heeft en echt een geweldige smaak heeft. Deze dadel wordt gezien als de toppers onder de dadels, vanwege zijn grootte en dikte en zijn heerlijke zoete smaak. De eerste teelt van deze begeerde dadelsoort was eind jaren twintig ook succesvol in de Verenigde Staten (VS). De eerste dadelpalmen werden in de 17e eeuw in de VS geïntroduceerd. Het woestijnklimaat in Nevada en de warmte van Zuid-Californië zijn ook geschikt om de dadelpalm te verbouwen, net als de woestijnen van het Midden-Oosten, waar dadels anno 2025 nog steeds voornamelijk worden gekweekt.

Teelt

Anno 2025 zijn Egypte, Iran, Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische Emiraten, Pakistan en Algerije de grootste producenten. Dadelpalmen geven pas op zijn vroegst na 3-5 jaar merkbare opbrengsten en 'draaien' pas na 10-12 jaar op volle sterkte. Dadelpalmen kunnen ruim 100 jaar oud worden, maar ze worden 'maar' ongeveer 80-100 jaar gebruikt. Vrouwelijke dadelpalmen hebben altijd mannelijke palmen in de buurt nodig om fruit te produceren.

Gezondheidsvoordelen van de dadel

Dadels hebben verschillende voordelen voor de gezondheid, zoals:

• Dadels zijn ideaal als natuurlijk voedingssupplement in geval van een (dreigend) kaliumtekort. Het bevat 656 mg per 100 g en de adequate Inneming (AI) kalium voor volwassen mannen en vrouwen is vastgesteld op 3,5 gram per dag.
• Dadels zijn zeer goed voor het cardiovasculaire systeem, aangezien ze tot een van de meest kaliumrijke vruchten behoren.
• Goed om in slaap te vallen, omdat het veel stoffen bevat, onder meer tryptofaan, die een kalmerende en slaapbevorderende werking hebben. Dadels die in de avond gegeten worden kunnen positieve effecten hebben op slaapproblemen. Het tryptofaangehalte van dadels is bijzonder hoog.
• Dadels zijn goed voor je zenuwstelsel. Ze bevatten veel B-vitamines.
• De vezels in dadels werken goed voor het spijsverteringsproblemen en helpen bij obstipatie en om een ​​gezonde darmactiviteit te behouden.
• Dadels hebben een verkwikkend effect op het lichaam.
• De stoffen in dadels kunnen de bloedvorming helpen verbeteren.
• Bij regelmatige consumptie kunnen dadels je metabolisme verbeteren.
• Dadels kunnen de waarde van het zogeheten 'slechte' (LDL) cholesterol helpen verlagen.
• De glucose en fructose in de dadels worden door diabetici meestal beter verdragen dan de industriële suiker van de suikerbiet, daarnaast zijn ze veel natuurlijker vanwege de andere stoffen die in dadels zitten. In dadels zit veel suiker maar toch heeft het een lage waarde, gemeten op de glycemische Index. De glycemische index (GI) geeft aan hoe snel koolhydraten worden opgenomen in het bloed. Soms zijn dadels overgoten met een laag suiker. Verse dadels bevatten aanzienlijk minder suikers.
• Gedroogde dadels bevatten bijna geen vet in de vorm van verzadigde vetzuren.

Hoeveel dadels kun je dagelijks eten?

Er is geen richtlijn die voorschrijft hoeveel dadels je per dag kunt eten. Als je echter vier tot vijf dadels per dag eet, kun je er zeker van zijn dat je profiteert van enkele van de positieve gezondheidseffecten zonder dik te worden of te veel suiker binnen te krijgen.

Verse dadels en gedroogde dadels

De dadel is zeer gezond, zowel gedroogd als vers. Het grote verschil is dat verse dadels de spijsvertering iets meer bevorderen en ook laxerend kunnen werken. Gedroogde dadels zijn soms overgoten met een laag suiker en dat is dan weer een nadeel. Met name de verse dadels zijn een uitstekende bron van goede voedingsstoffen. Het bevat veel vezels, vitaminen en mineralen en een flink pakketje aan antioxidanten, maar deze zijn niet zo gemakkelijk verkrijgbaar in Nederland. Vanaf ongeveer oktober tot Pasen zijn er verse dadels beschikbaar.

Bewaren van dadels

Verse producten kunnen het beste in de koelkast worden geplaatst en moeten binnen een paar dagen worden geconsumeerd. Gedroogde dadels zijn langer houdbaar. Voorzichtigheid is onder meer geboden bij besmetting met mijten of schimmels. Deze vruchten mogen niet meer gegeten worden.

De impact van dadelteelt op het milieu en duurzaamheid

Stel je voor: een sappige dadel die glanst in het zonlicht, rechtstreeks van een dadelpalm in een verre oase. Het klinkt exotisch en idyllisch, toch? Maar wat je niet ziet, is het hele verhaal achter die zoete vrucht. Want net als bij veel andere gewassen heeft de teelt van dadels ook een keerzijde. Van watergebruik tot arbeidsomstandigheden, er speelt meer dan je denkt. Laten we eens kijken wat die heerlijke dadel eigenlijk kost, niet in euro’s, maar voor de aarde.

Water, water en nog eens water
Wist je dat dadelpalmen enorme dorstlessers zijn? Voor één kilo dadels is al gauw 1000 liter water nodig. Dat is ongeveer vijf keer zoveel als voor een kilo appels. En nu denk je misschien: "Maar dadels groeien toch in woestijnen?" Klopt, maar juist daar is water schaars. De dadelteelt maakt vaak gebruik van irrigatie, waarbij grondwater of rivierwater wordt ingezet. In landen zoals Egypte en Saudi-Arabië, waar veel dadels vandaan komen, raakt dat water sneller op dan het kan worden aangevuld.

Neem bijvoorbeeld de regio rond de Eufraat en Tigris, eeuwenlang het kloppende hart van dadelteelt. Door de intensieve irrigatie staan rivieren en grondwaterreserves onder grote druk. Het resultaat? Een droogte die niet alleen boeren, maar hele ecosystemen bedreigt. Terwijl jij geniet van een dadel als gezonde snack, vraagt de natuur zich af of ze nog een volgende oogst aankan.

De ecologische voetafdruk: transport en pesticiden
Dan is er nog het transport. Dadels leggen vaak flinke afstanden af voordat ze op jouw bord belanden. Van een oase in Marokko naar een supermarkt in Nederland is een lange weg, en elke kilometer voegt CO2 toe aan de ecologische voetafdruk. En hoe zit het met pesticiden? In veel teeltgebieden wordt intensief gebruik gemaakt van chemische bestrijdingsmiddelen om de oogst te beschermen tegen insecten en schimmels. Het probleem? Die middelen vervuilen de bodem en het water en bedreigen de biodiversiteit.

Maar gelukkig zijn er ook lichtpuntjes. Sommige dadeltelers schakelen over op biologische methoden en maken gebruik van natuurlijke vijanden van plagen, zoals bepaalde vogels of insecten. Het vraagt meer werk, maar de impact op de omgeving is vele malen kleiner.

Arbeidsomstandigheden: het verborgen verhaal
En wat dacht je van de mensen die die dadels plukken? In landen als Tunesië, Marokko en de Verenigde Arabische Emiraten werken duizenden mensen in de dadelindustrie. Veel van hen onder zware omstandigheden, voor lage lonen en met weinig bescherming tegen de verzengende hitte. Vooral seizoenarbeiders hebben het zwaar: lange dagen in de brandende zon, vaak zonder toegang tot schaduw, water of medische zorg.

Er zijn wel initiatieven om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Zo investeren sommige fairtrade-organisaties in beter loon, veilige werkplekken en educatie voor arbeiders en hun kinderen. Maar het blijft een druppel op een gloeiende plaat zolang het merendeel van de productie gericht blijft op zo goedkoop mogelijk produceren.

Wat kun jij doen?
Oké, klinkt misschien allemaal wat somber, maar laten we eerlijk zijn: het begint bij bewustwording. Als jij weet wat er achter dat doosje dadels schuilgaat, kun je bewustere keuzes maken. Kies bijvoorbeeld voor dadels met een biologisch of fairtrade keurmerk. Of koop dadels van lokale markten als je in een mediterraan gebied op vakantie bent. En, misschien wel het belangrijkste: wees matig. Hoe lekker ze ook zijn, een kilo per week is echt niet nodig.

Een toekomst voor de dadel en de planeet
Dadels blijven een fascinerende vrucht, met een rijke geschiedenis en een onweerstaanbare smaak. Maar ze herinneren ons ook aan de impact van ons eetgedrag. Als we de dadelteelt duurzamer willen maken, is er werk aan de winkel. Van efficiënter watergebruik tot betere werkomstandigheden, er zijn genoeg verbeterpunten. En wie weet, misschien geniet jij over een paar jaar van een dadel die niet alleen lekker is, maar ook écht goed voelt. Want zeg nou zelf: een zoete snack smaakt toch het beste als die ook een beetje lief is voor de wereld?

Lees verder

• Pruimen: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van de pruim
• Amandelen: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde amandelen
• Coumarine: gezondheidsvoordelen, toepassingen & bijwerkingen
• Vezels: gezondheidsvoordelen & supplement met voedingsvezels
• Kiwano: gezondheidsvoordelen en bereiding van kiwano's