Aalbessen: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen aalbes

De aalbes of trosbes is een bes die afkomstig is van een bladverliezende struik, normaal 1 tot 1,5 meter hoog, soms zelfs 2 meter. Er zijn zwarte, rode en witte aalbessen. De teelt van rode aalbessen begon in de 15e eeuw in kloostertuinen. De verfrissende besjes groeien in trossen op een kleine struik uit de steenbreekfamilie (Saxifragaceae), een familie van tweezaadlobbige planten. Ze zijn verkrijgbaar in drie kleuren: bessen van het geslacht Ribes rubrum worden helderrood of wit, en die van het geslacht Ribes nigrum zwart. Ze verschillen aanzienlijk in smaak: bij de rode aalbes overheerst voornamelijk de zure toon, het wit smaakt milder en de zwarte is meer kruidachtig aromatisch. De rode zijn het meest bekend en hebben een friszure smaak. Het zijn kleine ronde besjes die glimmend en felrood van kleur zijn.

• Wat zijn aalbessen?
• Inhoudsstoffen aalbes
• Boordevol gezonde voedingsstoffen
• Vitamine C
• Vezels
• Anthocyanen
• Volksgeneeskunde
• Gezondheidsvoordelen van aalbessen
• Mooie huid
• Vorming van rode bloedcellen
• Versterking van het immuunsysteem
• Obstipatie tegengaan
• Gezond hart
• Gewichtsverlies bevorderen
• Eigen aalbessen oogsten
• Snoeien van de struik
• Oogsten en bewaren van aalbessen
• Recept voor aalbessensaus

Wat zijn aalbessen?

Aalbessen, ook wel bekend als trosbessen, zijn kleine vruchtjes die in trosjes aan takjes groeien. De aalbes groeit aan een struik. Er worden rode, witte (en roze) of zwarte aalbessen onderscheiden en alle drie zijn ze gezond en lekker. De rode bessen zijn het bekendst. Deze zijn sappig en hebben een friszure smaak. Vanaf eind juni tot eind augustus kunnen de rode, zwarte of witte vruchten in Nederland worden geoogst. Aalbessen kun je los eten, maar je kunt ze ook heel goed door havermout doen. De besjes zijn ook heerlijk in fruitsalades of kwarkgerechten. Maar de aalbessen zijn ook ideaal als cake- of taarttopping, jam, vruchtendranken, likeuren of wijnen.

Inhoudsstoffen aalbes

Boordevol gezonde voedingsstoffen

Aalbessen blinken uit in de hoeveelheid vitamine C die ze bevatten en daarnaast bevatten ze onder meer de volgende stoffen:

• mangaan, een mineraal die je nodig hebt voor de vorming van botweefsel
• flavonoïden: dit zijn antioxidanten die vrije radicalen wegvangen
• proanthocyanidine, een groep van flavonoïden.
• polyfenolen, een groep van chemische verbindingen, die voorkomen in planten
• linoleenzuur, een essentieel vetzuur voor mensen, wat betekent dat het lichaam het niet zelf kan maken

Vitamine C

Rode aalbessen bevatten 41 mg vitamine C per 100 gram. Zwarte aalbessen bieden evenwel 175 milligram vitamine C per 100 gram, meer dan vier keer zoveel als de rode. Zwarte aalbessen bevatten meer dan driemaal de concentratie vitamine C als citroenen (ongeveer 45 milligram per 100 gram). Vitamine C heeft tal van positieve effecten op de gezondheid en in combinatie met de fenolzuren en flavonoïden die ook in aalbessen zitten, voorkomt het ook de opbouw van cholesterol op de vaatwanden, waardoor het risico op hoge bloeddruk en hartaanvallen wordt verminderd. Bovendien bevatten aalbessen een relatief hoog gehalte aan vezels, die ook helpen het cholesterol te verlagen en de spijsvertering te bevorderen.

Vitamine C versterkt de lichaamscellen, ondersteunt wondgenezing en helpt het lichaam ijzer uit plantaardige producten te verwerken. Omdat aalbessen ook een grotere hoeveelheid ijzer bevatten dan ander fruit, ongeveer 1 mg per 100 gram, gaan ze ijzertekort tegen. IJzer bevordert de aanmaak van rode bloedcellen en zorgt ervoor dat het lichaam voldoende zuurstof krijgt. Aalbessen bevatten ook kalium; 238 mg per 100 gram bessen. Kalium regelt samen met chloride en natrium de vochtbalans en bloeddruk in het lichaam.

Vezels

Zwarte aalbessen leveren zeven gram vezels per 100 gram bessen, wat bijna een kwart van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid is. Per dag wordt door het Voedingscentrum geadviseerd zo’n 30 tot 40 gram voedingsvezels te eten. De vezels vullen je snel, geven een verzadigd gevoel en het duurt even voordat je weer trek krijgt. Ze ondersteunen ook een effectieve spijsvertering waardoor je goed kunt poepen en ze verlagen het cholesterolgehalte en de bloedsuikerspiegel.

Anthocyanen

Een grote hoeveelheid anthocyanen, dat wil zeggen kleurpigmenten, in aalbessen, gaat ziekten van het cardiovasculaire systeem tegen. Deze stof is gunstig voor hart en bloedvaten.

Volksgeneeskunde

In de volksgeneeskunde zijn aalbessen van oudsher gebruikt voor de volgende aandoeningen:

• verkoudheid
• heesheid
• keelpijn
• migraine
• jicht
• urineweginfecties
• diarree
• reuma
• metabole klachten
• cardiovasculaire klachten
• milde depressie

Dat aalbessen binnen de volksgeneeskunde deze toepassingen heeft, betekent niet dat niet dat het ook wetenschappelijk bewezen is.

Gezondheidsvoordelen van aalbessen

Rode aalbessen zijn een goede bron van antioxidanten zoals vitamine C en mangaan. Antioxidanten beschermen het lichaam tegen de effecten van oxidatieve stress, wat duidt op de aanvallen van vrije radicalen op je cellen. Antioxidanten kunnen het immuunsysteem helpen versterken en ziekten afweren.

Mooie huid

Rode aalbessen zitten bomvol voedingsstoffen die gunstig zijn voor de huid, het grootste orgaan van het menselijk lichaam. Rode aalbessen zijn rijk aan B-vitaminen alsmede vitamine C. Het is bekend dat een hoge dosis krachtige antioxidanten (waaronder vitamine C) helpt om huidveroudering tegen te gaan. Vitamine C is een krachtige antioxidant die de schade door vrije radicalen in huidcellen bestrijdt en zelfs omkeert. Genoemde vitaminen helpen ook bij het regenereren van huidcellen en bevorderen de genezing van schadelijke UV-stralen.

Vorming van rode bloedcellen

Rode aalbessen zijn een goede bron van non-heemijzer, een vorm van ijzer die voornamelijk in plantaardige producten zit. Je lichaam heeft ijzer nodig voor de vorming van rode bloedcellen (rode bloedlichaampjes, erytrocyten). Rode bloedcellen vormen ongeveer 40 - 45% van de totale samenstelling van bloed. Rode bloedcellen in het bloed vervoeren het zuurstof. Rode bloedcellen transporteren ook andere voedingsstoffen naar verschillende cellen en organen in het lichaam. Een ijzertekort kan verstrekkende gevolgen hebben, maar kan gelukkig worden voorkomen door ijzerrijke voedingsmiddelen te eten, waaronder fruit zoals rode aalbessen.

Versterking van het immuunsysteem

Aalbessen zijn rijk aan vitamine C, vooral zwarte aalbessen. Vitamine C heeft onder meer een functie als antioxidant in het lichaam. Deze vitamine versterkt het immuunsysteem waardoor je beter bestand bent tegen virale en bacteriële aanvallen. Het voorkomt niet alleen verkoudheden en griep, maar geeft het lichaam ook de mogelijkheid om te vechten tegen de vorming van bepaalde soorten kanker. Vitamine C speelt een antioxiderende rol in de luchtwegen en biedt derhalve verlichting aan mensen met astma. Vitamine C in rode aalbessen bevat ook anti-histamine-eigenschappen, die het effect van allergieën voorkomen en verminderen.

Obstipatie tegengaan

Aalbessen bevatten relatief veel vezels. Voedingsvezels (vezels) zijn belangrijk voor de gezondheid. Ze zorgen voor een regelmatige stoelgang door water op te nemen in het lagere spijsverteringskanaal en door afvalstoffen op te nemen en te verwijderen. Het helpt de dikke darm op te vullen en activeert de stoelgang. Vezels helpen daarom om obstipatie ofwel verstopping te voorkomen. Veel mensen hebben last van obstipatie omdat ze dagelijks te weinig vezels eten.

Gezond hart

Kalium is een mineraal dat in veel voedingsmiddelen voorkomt, waaronder in aalbessen. Kalium is een mineraal dat bijdraagt aan de cardiovasculaire gezondheid. Het helpt ook om hoge bloeddruk te voorkomen en het verlaagt de bloeddruk. Een hogere inname van kalium lijkt het risico op een te hoge bloeddruk alsmede chronische nierschade te verminderen.

Gewichtsverlies bevorderen

Aalbessen bevatten weinig calorieën, met slechts 38 kcal per 100 gram. Ze bevatten ook weinig vet en veel voedingsvezels, waardoor ze ideaal zijn als je wat kilo's kwijt wilt raken. Vezels geven je sneller een vol gevoel, waardoor je sneller verzadigd bent en minder eet.

Eigen aalbessen oogsten

Aalbessen smaken het beste vers geplukt van de struik. Je kunt zelf heel eenvoudig een bessenstruik in je tuin planten. Kies een zonnige tot gedeeltelijk schaduwrijke locatie met humusrijke grond. Plant de struiken niet te dicht bij elkaar. Aalbessen hebben vrij platte wortels, dus hun wortels verspreiden zich horizontaal onder de grond. Voldoende water geven, want aalbessen hebben veel water nodig. Bedek daarom de grond met een beetje schorsmulch, want dat houdt het vocht beter vast. Overigens zijn de struiken winterhard en bestand tegen strenge vorst.

Snoeien van de struik

Om ervoor te zorgen dat de struik elk jaar meer fruit draagt, moet de struik na de oogst worden gesnoeid. Aan de voet van de struik snijd je oude, dikke en houtachtige takken direct boven de grond. De juiste snoei verschilt enigszins voor rode, witte en zwarte bessen:

• Bij rode en witte aalbessen dien je alle takken te verwijderen die ouder zijn dan drie jaar.
• Het snoeien van zwarte bessen moet radicaler. Deze struik kun je zorgeloos terugsnoeien; de meest genereuze oogst wordt voortgebracht door de nieuwe scheuten.
• Laat als vuistregel voor alle aalbessen niet meer dan twaalf hoofdtakken staan.

Oogsten en bewaren van aalbessen

Je kunt het meest genieten van vers geplukte aalbessen. Als je ze in de supermarkt of bij de groenteboer koopt, moeten de besjes snel worden opgegeten of verwerkt, omdat ze maar een paar dagen in de koelkast houdbaar zijn. Een manier om langer van aalbessen te kunnen genieten, is door ze in te vriezen:

• Was de vers geplukte aalbessen, verwijder de stelen en rotte vruchten.
• Laat de bessen een beetje drogen op keukenpapier of een schone doek.
• Verspreid de aalbessen op een vel of bord zodat ze niet op elkaar liggen en niet aan elkaar plakken als ze bevroren zijn.
• Haal ze daarna uit de vriezer en verpak ze in een plastic bakje of diepvrieszakje en stop ze weer in de vriezer.
• In de diepvries (bij - 18°C) kunnen de bessen ongeveer een paar maanden bewaard worden.

Recept voor aalbessensaus

Wat heb je nodig?

• 500 g aalbessen
• 100 g suiker
• 1 el maïzena
• 1 el water

Hoe te bereiden?

• Was de bessen met de steeltjes er nog aan. Laat ze vervolgens uitlekken op keukenpapier en verwijder dan pas de steeltjes.
• Doe de aalbessen in een steelpannetje met de suiker en goed roeren.
• Breng dit aan de kook en laat het daarna zachtjes pruttelen voor een minuut of 10. Roer het af en toe door met een pollepel. Druk tijdens het koken met een vork of de achterkant van een pollepel de aalbessen stuk.
• Meng de maïzena met het water. Doe dit mengsel vervolgens bij de aalbessen.
• Laat de aalbessen daarna nog eens 2-3 minuten zachtjes koken totdat de saus iets is ingedikt.
• Haal de pan van het vuur en laat de aalbessen afkoelen.

Deze eenvoudig te bereiden aalbessensaus smaakt altijd heerlijk. Of je het nou eet als saus voor over de yoghurt bij je ontbijt, over je ijs als toetje of bij vlees bij je warme maaltijd.

Lees verder

• Appelbes (aronia): gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen
• Vlierbessen: gezondheidsvoordelen & voedingsstoffen vlierbes
• Bramen: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van de braam
• Frambozen: gezondheidsvoordelen en voedingsstoffen framboos