Fit en gezond door een goede spijsvertering

Als we het over gezond eten hebben, hebben we het meestal over het zelfstandig naamwoord, niet over het werkwoord. Toch blijkt dat minstens even belangrijk. Als je weet hoe je spijsvertering werkt, begrijp je vanzelf welk voedsel, wanneer, en in welke combinatie van voedingsmiddelen het beste is. Dan wordt verantwoord koken opeens een stuk gemakkelijker. Je hoeft nooit meer met een (te) volle maag van tafel. En je lichaam blijft als vanzelf op gewicht. Dat beweren gezondheidsgoeroes Harvey en Marilyn Diamond in de jaren '70. Hoeveel klopt daar tegenwoordig nog van? Voedingsregels veranderen tenslotte aan de lopende band, lijkt het.

Gezond

Er zijn zoveel theorieën over wat wel of juist niet gezond zou zijn, hoe kun je weten wat klopt en wat klinkklare nonsense is, zonder dat je zelf alles moet uitzoeken en controleren? Hoe weet je of wat Harvey en Marilyn Diamond beweren in 'Een leven lang fit' waar is? Dat weet je niet. Je zult er toch veel over moeten lezen en voor de rest accepteren wat aannemelijk klinkt. Maar vooral is belangrijk wat werkt voor jou. Als het voor jou niet werkt om de ochtend met alleen fruit te beginnen, dan doe je dat niet. Want wat niet bij je past, houd je niet vol. Je kunt er beter naar streven het zo goed mogelijk te doen. Gezond eten en leven hoeft niet ingewikkeld te zijn. Dus: Probeer het, wees kritisch en pik eruit wat bij jou past, maar maak er vooral geen drama van. Er zijn tenslotte belangrijkere zaken in het leven.

Een goede spijsvertering

Volgens het echtpaar Diamond kent onze spijsvertering drie cycli:

1. De opnamecyclus: eten en spijsvertering vindt plaats tussen 12.00-20.00 uur
2. De assimilatiecyclus: absorptie en gebruik vindt plaats tussen 20.00 - 04.00 uur
3. De eliminatiecyclus: van lichaamsafval en voedselrestanten vindt plaats tussen 04.00-12.00 uur

De Diamonds schrijven dat het lichaam maar één geconcentreerd voedsel tegelijk kan verteren. Fruit en groenten zijn ongeconcentreerd voedsel. Fruit kun je het best alleen eten, maar groenten kun je met proteïnen zowel als met koolhydraten combineren, echter niet met allebei tegelijk!

Fruit

Het lichaam leeft op glucose. Fruit bestaat uit fructose dat in het lichaam het snelst wordt omgezet in glucose. Je zou op fruit alleen kunnen leven, vooropgesteld dat je geen zware lichamelijke arbeid verricht of intensief sport beoefent.
Fruit bevat alle vitaminen, mineralen, koolhydraten, aminozuren en vetzuren die een mens nodig heeft. Het reinigt het lichaam en verstopt niet (mits je het op de goede manier eet).

Verlies van voedingsstoffen

Begin (de dag) met fruit en eet het afzonderlijk, dus niet gecombineerd met ander voedsel. Waarom niet? Het lichaam heeft 20 à 45 minuten nodig om alle voedingstoffen uit het fruit te halen (afhankelijk van wat het is: banaan, dadels, gedroogd fruit). Zodra dit proces beëindigd is, kun je iets anders eten. Zou je dit niet doen, en fruit wel samen met ander voedsel eten, dan vermengt, volgens de schrijvers, het fruit zich met het voedsel dat veel tijd nodig heeft om verteerd te worden en het fruit gaat gisten en rotten waardoor de kostbare voedingstoffen verloren gaan. Je merkt daar niets van en kwaad kan het ook niet, maar qua voedingswaarden heeft het eten van fruit dan weinig zin. Of dat echt zo is? Men zegt ook wel dat het lichaam zo'n intelligente 'machine' is, dat het wel raad weet met combinaties. Kijk dus zelf wat jouw ervaringen zijn.

Essentiële voedingsstoffen

We onderscheiden vier essentiële nutriënten (die dus absoluut onmisbaar zijn voor een goede gezondheid!): vitaminen, mineralen, essentiële vetzuren en essentiële aminozuren. Het beste is om ze uit het voedsel te winnen, in plaats van in poeder- of pilvorm te nuttigen.

Glazuur

Als je op één moment van de dag fruit eet, kunnen de fruitzuren geen kwaad voor je gebit, aangezien de pH-graad van je speeksel voldoende tijd krijgt om zich te herstellen. Eet of drink je echter verspreid over de dag fruit(sap), dan is dat steeds opnieuw een aanslag op je glazuur! En glazuur dat eenmaal aangetast is, herstelt zichzelf niet.

Digestie

Eet 's ochtends dus fruit, drink vers geperst vruchtensap (omwille van het behoud aan vitaminen kun je fruit echter het best ongeperst eten) of lauw water (op smaak gebracht met citroen of verse munt); dit vermindert bovendien je hongergevoel. Aan een ontbijt van bijvoorbeeld een halve grapefruit, een sinaasappel, een appel en een banaan heb je voldoende. Na 12.00 uur is je lichaam klaar met de eliminatiecyclus. Doordat fruit, net als yoghurt, niet verteerd hoeft te worden, kun je de energie die je nodig zou hebben voor digestie voor iets anders gebruiken. Eet je toch later op de dag nog fruit, eet het dan pas nadat je maag leeg is, dus niet direct na de maaltijd.

Moe

Groenten hebben geen specifieke spijsverteringssappen nodig. Daardoor kun je ze combineren met koolhydraten of proteïnen. Om proteïnen (bijv. vlees) af te breken heb je zuur nodig. Om zetmeel / koolhydraten te verteren, heb je base nodig. Base en zuur neutraliseren elkaar, ze werken dus niet samen. Gevolg: het lichaam produceert extra spijsverteringssappen en heeft daarvoor extra energie nodig. Dit verklaart mede waarom je je zo moe kunt voelen na een maaltijd met proteïnen (bv. vlees) en koolhydraten (bv. aardappelen, pasta, rijst). Als de proteïnen te lang in je maag blijven bederven ze (beweren de Diamonds). Als koolhydraten te lang in je maag blijven gisten ze. Hierdoor ontstaan giftige zuren.
pH 0 = volledig zuur,
pH 7 = neutraal,
pH 14 is volledig base.

Gezonde combinaties

Twee soorten zetmeel kun je prima combineren omdat ze niet zo moeilijk af te breken zijn en dus niet in de maag zullen bederven. Het is echter af te raden om twee soorten proteïnen te combineren omdat ze verschillende digestieve eisen stellen:

• Een salade / rauwe groenten blijven 2 uur in de maag
• Een goed samengestelde maaltijd zonder vlees blijft 3 uur in de maag
• Een goed samengestelde maaltijd met vlees blijft 4 uur in de maag
• Alle onjuist samengestelde maaltijden blijven 8 uur in je maag.

Drinken

Alcohol

Het lichaam heeft geen hulp nodig bij het verteren van voedsel. Je hoeft dus niets bij het eten te drinken, en zeker geen wijn, om het weg te spoelen, het vertraagt eerder de digestie. Wijn en bier zijn gegist, waardoor alle voedsel dat ermee in contact komt bederft. Alcohol kun je om die reden het best op een lege maag drinken, omdat het een zware belasting vormt voor nieren en lever. In de praktijk heeft dit echter weer zo zijn eigen nadelen, zoals iedereen weet...

Koffie/thee of frisdrank

Een kop koffie of thee heeft 24 uur nodig om de nieren en het urinekanaal te passeren. Koffie zet de darmen ertoe aan het voedsel snel door te voeren; wat verhindert dat alle voedingsstoffen opgenomen worden.
Frisdanken zijn een aanslag op je tanden en slecht voor het lichaam. De zuren in frisdranken zijn gesplitst en blijven zuur. Ze worden niet tot base omgevormd zoals bij fruit en groenten. Frisdranken bevatten bovendien geraffineerde witte suikers, ongezonde stoffen en soms cafeïne.

Water

Drink liever 's ochtends niet te koud water en de rest van de dag kruidenthee (infusion) zonder cafeïne. Volgens 'Een leven lang fit' zou water bij het eten de spijsverteringssappen verdunnen waardoor het voedsel niet goed verteerd wordt. Leidingwater bevat anorganische mineralen die zich binden met cholesterol en een dikke plak vormen in de slagaderen. Als je de hele dag door drinkt raden H&M Diamond aan gedistilleerd water te drinken. of ervoor te zorgen dat elke maaltijd zelf voor 70% uit voedsel met een hoog watergehalte bestaat en voor 30% uit geconcentreerd voedsel. Het is echter zo dat wij in Nederland erg zuiver leidingwater hebben; in sommige delen weliswaar beter dan in andere. Het hangt er dus vanaf waar je woont of je gewoon, veilig, goedkoop en gezond, water uit de kraan kunt drinken. Je hoeft het milieu dus niet te belasten met plastic wegwerp waterflesjes.

Melkproducten

Melk bevat caseïne (de basis voor een van de sterkste lijmen gebruikt bij houtbewerking...) dat stolt in de maag en grote taaie, moeilijk te verteren wrongen vormt. Deze dikke kleverige massa vormt een enorme belasting voor het lichaam. Er moet dan een aanzienlijke hoeveelheid energie gebruikt worden om de massa kwijt te raken. Bovendien verhardt iets van de massa en blijft aan de darmwand kleven waardoor absorptie van voedingsstoffen gehinderd wordt. Resultaat: lethargie. Ben je verzot op melk, drink het dan alleen, zonder andere voedingsmiddelen erbij. Als je kaas wilt eten, combineer het niet met koolhydraten, wel met groenten. Houd je van yoghurt, eet het op een lege maag (dus voor de maaltijd) of gebruik het als dressing bij een salade. Alle melkproducten, behalve boter, zijn bijzonder zuurvormend! Vet vertraagt de digestie van proteïne. Het kan wel met koolhydraten gegeten worden.

Calcium

Calcium in koeienmelk is verbonden met caseïne dat belet dat calcium geabsorbeerd wordt. Gepasteuriseerde en anderszins bewerkte melkproducten degraderen het calcium, maken het moeilijk bruikbaar. In rauwe melkproducten zitten zoveel potentieel schadelijke ingrediënten dat ze geen goed doen (behalve dat je ze lekker vindt).
Alle groene groenten en rauwe noten bevatten wel bruikbare calcium. In rauw sesamzaad zit het meeste calcium.
Het meeste fruit bevat een ruime hoeveelheid calcium, in het bijzonder geconcentreerd fruit (dadels, vijgen, pruimen).
Calcium neutraliseert het zuur.

Noten of toch maar vlees?

Wanneer je bij vermindering van je consumptie van melkproducten gaat vervellen, haar verliest en je nagels afbreken, is je lichaam bezig zich aan te passen aan de verandering in je voedingspatroon van grove calcium in melkproducten naar fijne calcium in rauwe noten (pinda's zijn geen noten!). Het haar zal juist meer gaan glanzen en je nagels worden sterker. Een handjevol per dag is meer dan voldoende èn volledig vleesvervangend! Wees niet bang dat je te weinig vlees binnenkrijgt. Voor je gezondheid heb je zelfs absoluut geen vlees nodig. Vitamines B vind je ook in andere proteïnebronnen. En behalve dat het lang duurt eer vlees verteerd is en het zwaar op de maag ligt als je het verkeerd combineert, is het ook voor het milieu en niet te vergeten de wereldvoedselvoorziening veel verantwoorder om je vleesconsumptie te minderen. Er zijn bovendien voldoende alternatieven. Denk aan verantwoorde (!) vis, sojaproducten, paddenstoelen, bonen, linzen of vleesvervangende groenteschijven (natuurwinkel).

Suiker en zout

Behalve de suikers die je lichaam uit fruit haalt, heb je geen suiker nodig.
Gebruik geen tot zo min mogelijk zout, het is zeer bijtend en het lichaam vraagt om meer water om de zuuraanval te neutraliseren. Zout is slecht voor de nieren. Zout versterkt de smaken in onze gerechten, daarom is het zo populair. Gebruik dan liever verse of gedroogde kruiden om je eten op smaak te brengen. De keus in specerijen is zo groot dat je een maaltijd steeds net een andere twist kunt geven waardoor het nooit hetzelfde smaakt

Tot slot

Eet vroeg in de avond zodat het voedsel de maag verlaten heeft eer je naar bed gaat. Op een volle maag is het slecht slapen. Een behoorlijk gecombineerde maaltijd zal in circa drie uur de maag verlaten: de voedingsstoffen zijn gereed om te worden geabsorbeerd en geassimileerd. Een volledige nachtrust (vanaf ruim voor middernacht) stelt je lichaam in staat de assimilatiecyclus te voltooien eer het om circa vier uur 's ochtends weer in de eliminatiecyclus komt.
In zuidelijke landen wordt nog laat 's avonds gegeten, hoe zit dat? De echte grote maaltijd wordt rond twee uur 's middags genuttigd. 's Avonds wordt er inderdaad veel later gegeten dan bij ons, dit is echter een lichte maaltijd.

Lees verder

• Zelf soep maken, creatief en ontspannend
• Elke kool zijn gerecht: exotisch, biologisch en vegetarisch
• Knolselderij: groente voor zoetekauwen
• Pompoen, veelzijdig en zacht van smaak en textuur
• Zelf koken: echt veel lekkerder en beslist vers!