Banaan meer dan voedsel

Bananen zijn zo vanzelfsprekend voor iedereen, waardoor we vergeten van hoe ver ze komen en hoe ze in hun tropische landen van herkomst niet alleen als voedsel maar ook als medicijn en grondstof voor vezels gebruikt worden. Banaan is botanisch geen boom, maar een groot kruid met dikke wortels, wordt tot 8 meter hoogr; de stengel is vlezig en opgebouwd uit in elkaar gerolde bladeren; de bladeren staan in een spiraal van 1-2 meter lengte geordend; de bloeiwijze is een samengestelde aar met eenslachtige bloemen; de vrucht is in feite een vlezige, lange bes, zonder zaadjes en donkergeel indien rijp.

Zelf kweken van banaan.

Van de eetbare bananen kan men alleen de dwergbanaan (M. acuminata cv. 'Dwarf Cavendish') makkelijk kweken. Deze variëteit kan 2 meter groot worden. De plant verlangt veel water, veel voedsel, een hoge luchtvochtigheid en veel licht. De dwergbanaan is niet zo gevoelig aan lage temperaturen, in de winter is een minimale temperatuur van 10°C voldoende. Andere, wilde bananensoorten kunnen op een gelijkaardige wijze geteeld worden.

Traditionele toepassingen

Het is een uitstekend, licht verteerbaar en kracht gevend voe­dingsmiddel, dat vaak als eerste keuze voor zuigelingen en sporters wordt be­schouwd. Dat weten we natuurlijk allemaal. We worden als het ware van wieg tot graf opgevoed en opgevoerd met banaan.

Maar dat banaan nuttig is in geval van gastritis en zwe­ren, is minder bekend. Ook bij diarree is het te gebruiken. Eet dan een dag lang louter rijpe bananen. De banaan bevat ook kleine hoeveelheden serotonine, een neurotransmitter nodig voor de werking van het zenuwstelsel. Het zogenaamde 'goed gevoel' hormoon.

Ook andere delen van de plant worden in de landen van herkomst mediciaal gebruikt.

• Het verse sap van de stam is rijk aan kalium, heeft een sterke urinedrijvende werking en wordt ook gebruikt voor blaren, brandwonden en abcessen.
• In Belize wordt de wortel door vroedvrouwen gebruikt als middel te­gen excessieve bloedvloeiing bij de bevalling - de wortel wordt goed gewassen, ge­raspt en uitgeknepen boven een vochtdoorlatende doek. Van het opgevangen sap neemt men elke vijf minuten 1 eetlepel, maar nooit meer dan 3 doses achter elkaar.
• De jonge groene blaadjes vinden toepassing als een uitstekende omslagdoek en pleis­ter in geval van brandwonden en blaren.
• Groene bananen worden in de schil zacht gekookt, geschild en fijngemalen en ver­volgens verwerkt in cakejes of deeg voor bijvoorbeeld tortilla's en pannekoekachtige dingen.

Onderzoeksresultaten:

De populaire banaan is druk onderzocht. Bananensap bleek in een gelatinecultuur werkzaam te zijn tegen de tuberculosebacil Mycobacterium tuberculosis (Fitzpatrick 1954). Bij ratten bleek een dosis van 5 gram banaan per dier per maaltijd werkzaam te zijn bij maagzweren (Best e.a. 1984). Dat een waterextract van geconcentreerde bananenpuree de bactcriegroei remt, is bewezen voor Bacillus cereus, Bacillus coagulans, Ba­cillus stereothermophilus en Clostridium sporogenes (Richter en Vore 1989).

Historisch volgens Grieve

In de oude 'Modern Herbal van Grieve uit 1931 wordt de Musa vermeldt als anti-gif tegen slangenbeten. Ze schrijft 'The use of Plantain juice as an antidote for snake-bite in the East has been reported in recent years by the Lancet, an alleged cure at Colombo (reported in the Lancet, April 1, 1916), and again, in the same year, at Serampore: 'A servant of the Principal of the Government Weaving College was bitten by a venomous snake in the foot. The Principal applied a ligature eight inches above the bitten part and then cut it with a lancet and applied permanganate of potash, making the wound bleed freely. He then extracted some juice from a plantain tree and gave the patient about a cupful to drink. After drinking the plantain juice the man seemed to recover a little, and the wound was washed. He was made to walk up and down, and in the morning, when the ligature was removed, the man was declared cured.'

Referenties

• Fitzpatrick. Plant substances active against Mycobacterium tuberculosis. Antibiot.Chemother. 4. 1954
• Best e.a. The anti-ulcerogenic activity of unripe plantain bananes. Brit. J. Pharmacol. 82. 1984
• Richter en Vore. Antimicrobial activity of banana puree. Food Microbiol. 6. 1989
• Camacho-Corona MD, Ramírez-Cabrera MA, Santiago OG, et al. Activity against drug resistant-tuberculosis strains of plants used in Mexican traditional medicine to treat tuberculosis and other respiratory diseases. Phytother Res 2007 Aug 29.