Het gevaar van buikvet

Overgewicht is slecht voor onze gezondheid, maar niet al het vet blijkt even schadelijk te zijn. Buikvet verhoogt het risico op welvaartsziekten zoals diabetes, kanker, hart- en vaatziekten meer dan vet op de heupen en billen. Het gevaar schuilt niet zozeer in het onderhuids vet, maar vooral in het zeer actieve vet dat zich in de buikholte bevindt. Nederlandse Hartstichting, het Diabetesfonds en het Voedingscentrum adviseren daarom de middelomtrek en BMI gezond te houden.

Wat is buikvet?

Mensen met een randje vet kunnen we indelen in mensen met een appel- of peerfiguur. Veel vrouwen hebben een peerfiguur, dat betekent dat ze vooral ook vet hebben op de heupen, billen en bovenbenen. Een appelfiguur wil zeggen dat het lichaamsvet vooral op en in de buik zit. Buikvet is een probleem voor zowel mannen als vrouwen. Mannen hebben er wel iets sneller last van, zij hebben een wat grotere aanleg voor het appelfiguur. Ook zijn er meer mannen met een pondje meer dan vrouwen.

Het belang van een goede stofwisseling

De stofwisseling speelt een grote rol bij het ontstaan van welvaartsziekten. Voor de stofwisseling vinden metabole processen plaats. Dat zijn processen die zich in het lichaam afspelen bij de opname, verwerking, opslag en verbranding van de verschillende voedingsstoffen. In alle cellen van het lichaam worden meerdere van dergelijke processen uitgevoerd. Bij deze processen zijn ook heel veel andere stoffen, enzymen en hormonen betrokken, die op hun beurt weer door het lichaam moeten worden opgebouwd en afgebroken. Al deze processen zijn nodig om ons lichaam goed te kunnen laten functioneren. Er vinden zich in iedere seconde van ons leven dus enorm veel kleine processen plaats in ons lichaam. Meestal loopt deze ingewikkelde fabriek goed, maar bij zoveel processen is het bijna onvermijdelijk dat ons lichaam wel eens een steekje laat vallen.

Als zo'n fabriek altijd de juiste bouwstoffen, hulpstoffen en brandstoffen krijgt die het nodig heeft zal het kastje het beste branden. Wanneer er benodigde voedingsmiddelen gaan ontbreken of wanneer er teveel voedingsmiddelen komen die slecht zijn of slecht van kwaliteit zijn dan wordt de kans op foutjes in de verschillende processen aanzienlijk groter. Die kleine foutjes kunnen uiteindelijk een ernstige welvaartsziekte tot gevolg hebben. Een auto heeft altijd de juiste brandstof, het juiste smeermiddel en de juiste vervangingsonderdelen nodig om goed te kunnen blijven rijden, dat geldt ook voor ons lichaam. We gaan er vaak vanuit dat ons lichaam zo slim is dat het alles kan corrigeren, maar het lichaam is misschien wel een wonder, het kan niet toveren.

Waarom is buikvet schadelijker?

Hoe het precies allemaal zit is nog niet helemaal duidelijk. Wel weten we dat het vet dat in de buik zit heel actief is. Er vinden heel veel metabole processen plaats juist in dat buikvet. Het risico op fouten in de processen zijn in dat vet daarom groter. Bovendien worden er processen uitgevoerd met en bij stoffen die het lichaam niet nodig heeft, namelijk, overtollig vet.

Er is ook een theorie dat het buikvet in de poortader komt, dat is de ader die onze voedingsstoffen van de dunne darm naar de lever voert. Dat zou dan leiden tot negatieve gezondheidseffecten. Een andere theorie luidt dat in buikvet meer ongezonde stoffen zouden zitten dan in bijvoorbeeld heupvet. Er zijn ook wetenschappers die denken dat het lichaam denkt dat de rest van het lichaam vol is en dat het daarom vet opslaat in de buik. Volgens anderen komt bij buikvet ook vet in de organen, zoals de alvleesklier en de lever. De stofwisseling zou daardoor aangetast worden.

Mensen met buikvet zijn dus gevoeliger voor kanker, diabetes en hart- en vaatziekten. Bij deze mensen blijken daarnaast ook complicaties als gevolg van deze ziekten vaker voor te komen.

Wat is een goed gewicht of een goede taille?

Een manier om een gezond gewicht te bepalen is met behulp van de BMI, of Body Mass Index. Deze bereken je door je gewicht in kilo’s te delen door je lengte in het kwadraat. Ben je bijvoorbeeld 1,80 meter en weeg je 90 kilo, dan is de BMI: 90 / 3,24 (1,80 x 1,80) = 27,7. Gesteld wordt dat een BMI tussen de 18,5 en de 25 een gezond gewicht is. Daaronder is sprake van ondergewicht, wat ook schadelijke gevolgen heeft voor de stofwisseling en dus ziektes kan veroorzaken. Bij een hogere BMI is sprake van overgewicht. Bij een BMI hoger dan 30 wordt gesproken over obesitas.
Deze manier van berekenen is niet helemaal zuiver. Bij jonge kinderen en ouderen boven de 70 gaat de BMI niet op. Ook is de lichaamsbouw bij iedereen anders, dat geldt vooral ook voor de verschillende bevolkingsgroepen. BMI zegt ook niets over het vetpercentage en geeft niet aan of iemand een appel- of een peerfiguur heeft.

Er wordt daarom ook wel naar het middel gekeken, dit moet worden gemeten op het smalste deel van de het middel, tussen de onderste rib en de bovenkant van het heupbeen. Bij vrouwen zou een gezond middel tussen de 68 en de 80 centimeter liggen, bij mannen tussen de 79 en de 94 centimeter. Vrouwen vallen in de risicogroep als zij een middel hebben van 88 centimeter of meer, voor mannen is dat 102 centimeter of meer. En, uiteraard weer, een smallere taille is dus ook niet gezond.

Daarnaast zijn er nog een aantal methoden om het vet te meten, zoals een huidplooimeter, een impedantiemeting zoals men vaak gebruikt in sportscholen en meer wetenschappelijke metingen.

Buikvet verliezen

Mensen kunnen afvallen door drastisch minder te gaan eten of een dieet te gaan volgen. Die pogingen zijn echter zelden succesvol en tijdelijk van aard. Een dieet en een jojo-effect is bovendien ook heel schadelijk voor het lichaam gebleken. Bovendien worden zo eerder de spieren verbrand dan het vet. Niet echt gezond en prettig dus.

Beter is het de gehele levenswijze te veranderen, door je te verdiepen in gezondheid en gezonde voeding en stukje bij beetje gezonder te gaan eten en te gaan sporten. In fruit, groente en graan bijvoorbeeld zitten de meeste voedingsvezels, die zorgen voor een sneller vol-gevoel, een gezondere darmflora en dus een betere spijsvertering. Door te leren wat gezondere voeding is, waarom het belangrijk is gezonder te gaan eten en een gewoonte ervan te maken gezonder te eten en gezondere tussendoortjes in huis te hebben is het afvallen beter vol te houden. Gevolg is ook dat je je beter gaat voelen, beter in je lijf en beter in je hoofd.

Bewegen zorgt voor een betere stofwisseling en een betere vetverbranding, een betere hartfunctie, een betere longfunctie, sterkere botten, een betere doorbloeding, een sterker en fitter gevoel, meer ontspanning en meer. Er is een Nederlandse norm opgesteld die helpt het krijgen van hart- en vaatziekten, diabetes, CARA, osteoporose en complicaties door deze ziekten te verminderen. Deze norm zegt dat iedere volwassene minimaal 5 dagen in de week, liefst meer, minimaal 30 minuten lichamelijk actief moeten zijn. Mensen die moeten afvallen zouden zelfs meer moeten bewegen, tot wel 60 tot 90 minuten. Met lichamelijk actief bedoelen ze het dusdanig bewegen dat de hartslag en de ademhaling wordt versneld, en dat er wordt getranspireerd.
Gezonder eten en een actief leven zorgen samen voor een beter werkend lichaam. Lees meer over 'Het belang van gezonde darmen' en 'Welvaartsziekten voorkomen'.

PAL-waarden

Op de site van het Voedingscentrum is een overzicht van zogenaamde PAL-waarden te vinden, oftwel Physical Activity Level-waarden. Met dit overzicht kan worden berekend hoeveel kilocalorieën worden verbruikt en hoeveel dan de bijbehorende PAL-waarde is. Er staat ook vermeld wat een goede PAL-waarde is.