Kangoeroeën – buidelen met premature baby

De kangoeroe heeft ons geïnspireerd tot een bijzondere zorg: kangoeroeën. Buidelen of kangoeroeën is goed voor premature kindjes die het grootste deel van de dag in de couveuse liggen. Het geeft ze een veilig gevoel. Het is niet alleen goed voor te vroeg geboren kindjes, maar ook voor baby’s die voldragen ter wereld komen. Buidelen geeft daarnaast de vader en moeder een goed gevoel en draagt bij aan een goede band tussen ouder en hun kindje.

Buidelen met je baby

• Kangoeroemethode
• Kinderarst in Colombia
• Buidelen in het ziekenhuis
• Psychologische ontwikkeling
• Couveuse
• Ademhaling van de baby
• Toeschietreflex en borstvoeding
• Voordelen en nadelen van kangoeroeën
• Intiem
• Eigen ervaring

Kangoeroemethode

Kangoeroeën is geïnspireerd op de zorg die een kangoeroemoeder aan haar baby geeft. Ze brengt een klein en onrijp kangoeroetje ter wereld, die voor langere tijd in de buidel leeft om te rijpen en groeien. Sinds mensenheugenis dragen moeders in allerlei culturen hun pasgeboren kind bij zich, op de borst of op de rug. De baby ligt al dan niet tegen de blote huid van de moeder aan. De kangoeroebuidelmethode gaat een stapje verder. Het gaat hierbij niet zozeer om een handige manier van dragen waarbij moeder door kan werken terwijl ze de baby bij zich heeft, maar om een therapeutische methode.

Kinderarst in Colombia

De methode is uitgedacht in Colombia. Kinderartsen Edgar Rey en Hector Martinez uit het San Juan de Dios ziekenhuis te Bogotá introduceerden in 1979 de kangoeroemethode bij de zorg voor prematuren. Ze hadden onvoldoende mensen en middelen in het ziekenhuis om de duizenden premature kinderen voldoende zorg te geven. Daarom bedachten ze een alternatieve aanpak waarbij de ouders van de baby’s werden ingeschakeld. De twee kinderartsen stelden een ‘home care low birth weight’-programma op, waarbij de kleine baby’s op moeders borst werd gebonden. Het maakte niet uit hoe licht of zwaar de baby was, als zijn toestand maar stabiel was.

Erkend door de WHO

De moeders kregen uitvoerige instructies mee en kregen ook poliklinische nazorg. De resultaten waren verbluffend. Het ging met heel veel baby’s heel goed. Nadeel was dat de voeding soms problemen opleverde. De baby’s zijn immers volledig afhankelijk van borstvoeding, terwijl zij vaak nog onvoldoende aan de borst kunnen drinken. Toch waren de resultaten zo goed dat UNICEF het ‘home care low birth weight’-programma steunt en propageert. In 1983 wordt kangoeroeën officieel erkend door de WHO (World Health Organisation).

Buidelen in het ziekenhuis

In westerse landen, waaronder Nederland, is de methode ontwikkeld tot de Kangoeroemethode. De methode wordt toegepast in het ziekenhuis, zodat er voldoende voorzieningen beschikbaar zijn. Kangoeroeën is succesvol vanwege het grote psychologische voordeel van het intiem samenzijn van ouders en kind en dat het samenzijn in de buurt van ziekenhuisvoorzieningen plaats kan vinden, zeg maar op de couveuseafdeling. De kangoeroemethode wordt ook wel 'buidelen' genoemd.

Psychologische ontwikkeling

Een pasgeboren kindje dat vanwege een vroeggeboorte in de couveuse moet is ingrijpend voor ouders en kind. Ouders moeten in wezen hun kindje afstaan aan het hospitaal. Ze mogen er niet zelf voor zorgen en dat is heel teleurstellend. Ze kunnen zich er ook schuldig of angstig bij voelen. Ze leven in onzekerheid over de afloop van de couveuseperiode. Gaat het wel goed, overleeft het kindje het wel en wat houdt het aan zijn vroeggeboorte over? Het zijn vragen die grote angsten kunnen veroorzaken. De ouders leren hun kindje ook minder goed kennen, omdat ze het niet zelf verzorgen en dat kan een deuk in het zelfvertrouwen opleveren. Het kan een wig zijn in de beginnende ouder-kind relatie.

Couveuse

Voor een kindje is een couveuseopname niet zo aangenaam. Het moet verschillende behandelingen ondergaan, heeft vaak een neussonde in, wordt blootgesteld aan licht en geluid, hoort de motor van de couveuse, moet verpleegkundige handelingen en medische ingrepen ondergaan. Het couveusekind krijgt te veel onverwachte en onjuiste stimulatie, waardoor het zich niet harmonieus kan ontwikkelen.

Op de schoot koesteren

De medisch-verpleegkundige zorg voor een couveusekind kan nog zo geweldig zijn, het psychologische nadeel van het verblijf in de ziekenhuisomgeving wordt daarmee niet weggewerkt. De ontwikkeling van de ouder-kindrelatie én de ontwikkeling van de persoonlijkheid van het kind kunnen in de knel komen. Om dat te voorkomen worden ouders gestimuleerd hun kind aan te raken en op schoot te koesteren. Ouders wordt ook gevraagd om mee te helpen met de verzorging. Ook kan er moedermelk afgekolfd worden om later borstvoeding mogelijk te maken. De kangoeroemethode bij couveusekinderen is een waardevol onderdeel geworden van de behandeling van couveusekinderen.

Ademhaling van de baby

Kangoeroeën heeft een gunstig effect op de ademhaling van de kleine. Dat kan bij te vroeg geboren kinderen onregelmatig zijn. Snelle ademhaling wisselt af met langzame en de ademhaling kan zelfs af en toe stoppen. Daarom liggen de couveusekindjes ook aan de bewakingsmonitor. Het kindje even aanraken is vaak al genoeg om de ademhaling weer te starten. Extra zuurstof toedienen kan een behandelwijze zijn maar aan elke behandeling kleven nadelen. Kangoeroeën heeft een goed effect op normaliseren van de ademhaling. Het kind dat bloot, op een luiertje na, op de blote moederborst ligt, ontvangt een voortdurende stimulatie door de adembewegingen. Bovendien ruikt het kindje de moeder en hoort het de hartslag van de ouder. Dat heeft een heel duidelijk positief effect op de ademhaling van de baby. Die wordt dieper en regelmatiger.

Op de borst

Kangoeroeën kan dagelijks een half uur of langer en een of meer keren per dag. De duur hangt af van de stabiliteit van het kindje en de tijd die de ouders beschikbaar hebben. Het kan zittend, staand, lopend en vindt plaats in overleg met het verpleegkundig personeel. Voor de privacy kan er bijvoorbeeld voor een kamerscherm worden gezorgd. Het kindje wordt in verticale houding op de borst gelegd. Bij de moeder kan dit tussen de borsten zijn of op één borst, bij de vader ligt het kindje op zijn borst. Het kindje kan zich zelfs vastgrijpen in zijn borstharen.

Toeschietreflex en borstvoeding

Het buidelen bevordert ook de borstvoeding. Kleintjes krijgen eerst sondevoeding en als ze groot en sterk genoeg zijn kan er naar borstvoeding toegewerkt worden. Het huidcontact tijdens het kangoeroeën en het sabbelen aan de tepels bevordert de toeschietreflex. Zodra het kindje echt aan zuigen of drinken toe is, weet het hoe het moet.

Voordelen en nadelen van kangoeroeën

Uit verschillende onderzoeken en studies is gebleken dat er vele voordelen zitten aan kangoeroeën en nauwelijks nadelen. Er treden alleen negatieve effecten op als het niet goed is om het kindje te verplaatsen.
De voordelen zijn:

• huid-op- huidcontact biedt geborgenheid en veiligheid;
• een positief effect op de lichaamstemperatuur van het kind;
• een positief effect op het hartritme;
• goed effect op de ademhalingscyclus en betere zuurstofverzadiging;
• goed voor de groei;
• vermindert het stressniveau en pijnbeleving;
• emotionele, motorische als intellectueel stimulans, de hersenen ontwikkelen beter;
• het is goed voor de borstvoeding;
• het kindje slaapt beter;
• het is goed voor de band tussen ouders en kind;
• het verkort de tijd dat het kindje in de couveuse moet liggen.

Intiem

Buidelen is ook voor de ouders een positieve handeling. Ze kunnen even, naast alle medische toeters en bellen, intiem samenzijn met hun kindje. Als een kindje in een couveuse opgenomen moet worden, is er sprake van afstand tussen ouders en kind. Het huidcontact en samenzijn tijdens het buidelen heft die afstand op en is goed om angsten van ouders te bestrijden. Ze worden vertrouwder met hun kindje. Ouders en kindje kunnen genieten van het moment.

Lees verder

• Inktvisjes en vogeltjes voor couveusekindjes
• Borstvoeding – Het beste voor je kind