Slaapproblemen bij kinderen: ontwikkelingsstadia en slaap

Als het leefpatroon van uw kind niet wekelijks zou veranderen en u hem slechts zou hoeven leren slapen, was het gemakkelijk. Maar natuurlijk veranderen baby’s en kinderen voortdurend. Deze ontwikkelingen kunnen het proces om te leren slapen verstoren. Soms kunnen ze dit echter ook helpen versnellen. Door op deze veranderingen en hun invloed te anticiperen, kunt u het aanpassingsproces vereenvoudigen.

O tot 6 maanden

Dit is de periode waarin baby’s zich het snelst ontwikkelen en waarin ze ook het meest slapen. De snelle ontwikkelingen in zowel de baby zelf als de bewust waargenomen veranderingen in zijn omgeving, hebben onmiskenbaar een grote invloed op het slaapgedrag. Pasgeboren baby’s zijn niet in staat verschil te zien tussen dag en nacht. Hoewel ze het verschil tussen dag en nacht in de baarmoeder zullen hebben gevoeld door de beweging of rust van hun moeder, kunnen ze dit in eerste instantie niet koppelen aan licht en donker. Het duurt echter maar een week of twee om de link te leggen, hoewel dit niet inhoudt dat ze automatisch slapen zodra het donker is. Maar als u dit bewustzijn versterkt, zullen baby’s dit wel binnen slechts enkele weken na de geboorte doen. Hun slaap- en waakpatroon wordt net zozeer beïnvloed door honger als door de dagelijkse routine rondom hen. Baby’s worden meestal wakker als ze honger hebben en vallen heel vaak direct na het voeden in slaap.

Hoewel voeden vaak slaap opwekt, kan dit ook anders uitpakken. Door de groeispurts die baby’s tussen 1 tot 3 en 6 tot 8 weken, en nogmaals met 3 maanden, ervaren, hebben ze meer voeding nodig. Ze komen soms niet volledig tot rust als ze nog honger hebben en kunnen eerder wakker worden omdat hun groeiende lichaam vraagt om meer eten. Maar naarmate ze groter worden, slapen ze langer achter elkaar. Het onderscheid dat baby’s kunnen maken tussen dag en nacht, dat begon toen ze een paar weken oud waren, is met 6 tot 8 weken volledig tot ontwikkeling gekomen. Dit wordt versterkt door een natuurlijke neiging om langere perioden aaneen te slapen.

Met 3 maanden wordt uw baby steeds meer gestimuleerd door zijn omgeving en pikt hij steeds sneller signalen van zijn ouders op. Hij zal beter begrijpen wat er gebeurt, waardoor u nu heel goed met het aanleren van een slaappatroon kunt beginnen als u dat nog niet had gedaan. Omdat zijn slaappatroon zich steeds meer ontwikkelt, is de kans groot dat hij binnen 10 minuten nadat hij in bed is gelegd in een diepe slaap valt. Zijn slaapcyclus is nu verlengd tot 90 minuten, wat voor de rest van zijn leven zo zal blijven. Dit betekent dat hij minder vaak wakker wordt, waardoor hij ‘s nachts langere perioden, van 7 tot 8 uur, zal slapen. Waarschijnlijk slaapt hij ongeveer tweemaal zo lang als overdag. Ondanks al deze fundamentele en mogelijke verstorende veranderingen slaapt driekwart van de baby’s met 3 maanden de hele nacht door.

6 tot 12 maanden

Met 6 maanden, wanneer baby’s overgaan op vast voedsel, wordt een keerpunt bereikt. Dit houdt in dat ze ‘s nachts geen voeding meer nodig hebben en dat ze niet langer van de honger wakker worden. Het betekent niet in dat ze geen voeding willen als ze wakker worden, maar het is niet strikt noodzakelijk. Sommige baby’s worden op dit punt al niet meer ‘s nachts gevoed, maar voor andere is het met 6 maanden tijd om hiermee te stoppen. Hoewel veel baby’s op dit punt een slaappatroon hebben ontwikkeld, kan deze maar al te gemakkelijk worden verstoord door psychologische en omgevingsveranderingen.

De belangrijkste psychologische hindernis is hierbij de scheidingsangst. Het kan wat vreemd overkomen dat baby’s niet het bangst zijn wanneer ze, net na de geboorte, het kwetsbaarst zijn. Maar hun angst neemt toe met de ontwikkeling van hun sociale bewustzijn, vaak voordat ze kunnen vertrouwen op hun geheugen. Ze beseffen het wanneer iemand weggaat, maar weten niet door ervaring dat diegene altijd terugkeert. Het trauma kan zich herhalen wanneer de baby ‘s nachts wakker wordt. Veel baby’s zijn op deze leeftijd van nature wat angstig, dus voelt u zich niet schuldig als u rond deze tijd weer aan het werk gaat.

Door deze angst kan de baby moeite hebben met slapen, wanneer hij overstuur raakt als hij alleen wordt gelaten. Ga niet bij hem zitten wachten tot hij in slaap valt, want hierdoor kunnen slaapproblemen ontstaan. Ga in plaats daarvan geregeld even kijken om hem gerust te stellen, tot hij in slaap is gevallen.

In deze periode doen zich talrijke ontwikkelingen voor. Is de ene oorzaak van verwarring weggenomen, dan doet zich vaak wel weer een andere voor. Ergens rond de 6 maanden komen de tandjes door. Hoewel de ene baby daarbij meer pijn heeft dan de andere, zullen ze bijna allemaal hun ongemak wel laten blijken. Vaak gebeurt dit ‘s nachts en moet hier op een nuchtere manier mee worden omgegaan om te voorkomen dat de baby afhankelijk wordt van de nachtelijke aanwezigheid van de ouders. Tussen 6 en 9 maanden worden baby’s ook veel beweeglijker, waarbij ze eerst gaan zitten en dan kruipen. Beweegt uw baby op deze manier wanneer hij ‘s nachts net uit zijn slaap is, dan kan hij hierdoor in de war raken en door zijn bewegingen volledig wakker worden.

Tegen het einde van deze periode zal de baby waarschijnlijk in staat zijn in zijn ledikantje te staan. Wordt hij alleen gelaten om weer te gaan slapen, dan kan hij hevig protesteren en aan de spijlen rukken. Dit ziet er nogal heftig uit, maar nogmaals, het zal snel stoppen als u niet toegeeft. Zodra het middagslaapje vervalt, zullen de meeste baby’s snel in slaap vallen als ze in bed worden gelegd.

l tot 6 jaar

Door de snelle ontwikkeling van baby naar kind is dit een boeiende periode. De enorme sprongen die zich in deze ontwikkeling voordoen, zijn voor ouders zeer lonend. Natuurlijk zitten hier zowel voor- als nadelen aan, hoewel de nadelen meestal van tijdelijke aard zijn. Zo zal een eenjarige bijvoorbeeld beginnen te lopen, maar dit geeft hem een onafhankelijkheid die ‘s avonds niet altijd welkom is. Hij kan weglopen als u hem in bed wilt leggen, of zelfs een poging doen uit zijn ledikant te klimmen.

Slaapstoornissen, zoals nachtmerries en praten in de slaap, komen vanaf een jaar of twee tot uiting, met een hoogtepunt rond de vier jaar. De meeste kinderen groeien hier echter overheen. De steeds groter wordende onafhankelijkheid van het kind kan ook tot uiting komen in een koppige volharding om wakker te blijven, zelfs bij grote vermoeidheid. Dit wordt een grotere uitdaging om mee om te gaan in het tweede jaar, wanneer hij begint te praten en te protesteren.

Rond de tweeënhalf jaar hoeven veel kinderen overdag geen luier meer aan. De meeste kinderen onder de drieënhalf jaar zijn ‘s nachts niet zindelijk, maar ouders laten de nachtelijke luiers soms pas veel later uit als het kind er lichamelijk nog niet aan toe is.

Uiteindelijk moet dit er echter wel van komen, en er zijn maar weinig kinderen die nooit in hun bed plassen. Op de leeftijd van 3 jaar beginnen de meeste kinderen hun dutje overdag over te slaan, en vele brengen vermoeiende uren in de crèche door. Hierdoor gaan ze ‘s nachts vaak beter slapen. De snelle ontwikkeling van de verbeeldingskracht van een kind op deze leeftijd leidt er vaak toe dat hij bang wordt voor het donker, met daaruit voortkomende fantasieën van monsters en heksen die de angst nog versterken. Het best kunt u uw kind verzekeren dat deze angsten ongegrond zijn, zonder dat u op zoek gaat naar het monster onder het bed of naar de kobold achter de gordijnen.

Naar een crèche of naar school gaan is een grote stap en kan leiden tot goede slaapgewoonten. Een kind dat ‘s ochtends immers op een bepaalde tijd op moet, moet ‘s avonds ook bijtijds naar bed. Er zijn bewijzen dat veel schoolkinderen te weinig slaap krijgen, terwijl de kinderen bij wie dat wel het geval is zich beter gedragen en beter presteren op school.
Tegen de tijd dat ze naar school gaan hebben alle kinderen een dagelijks ritme ontwikkeld, waardoor hun sociale behoeften en biologische vermogen om goed te slapen op het juiste moment samenkomen.