Obstipatie bij kinderen: oorzaken, behandeling

Verstoppingen bij kinderen komt zeer veel voor, vaak is er geen speciale oorzaak aan te wijzen en gaan de klachten na verloop van tijd weer over. Obstipatie is geen ziekte maar wel een probleem voor het kind en de ouders. Als de klachten niet over gaan kun je een doorverwijzing vragen naar het ziekenhuis. Afhankelijk van de leeftijd van het kind kom je terecht bij een poep- en plaspoli (als deze aanwezig is in het ziekenhuis) of bij de kinderarts.

Inhoud artikel

• Wanneer spreek je van obstipatie
• De oorzaken
• Hoe kun je als ouder je kind helpen
• De houding op het toilet is belangrijk
• De voeding
• De school
• Mijn ervaring

Wanneer spreek je van obstipatie

Obstipatie ontstaat als de ontlasting in de dikke darm te lang wordt opgehouden om wat voor reden dan ook. De dikke darm neemt vocht op uit de ontlasting waardoor deze droger en harder wordt. Hoe langer de ontlasting in de darm blijft, hoe harder deze wordt. De klachten bij obstipatie worden veroorzaakt door die harde ontlasting. Een kind kan ook last hebben van overloopdiarree. Overloopdiarree is het weglekken van dunne ontlasting langs een harde prop ontlasting.

Veel kinderen hebben iedere dag ontlasting, er zijn ook kinderen die om de dag ontlasting hebben, dat is normaal. Een kind heeft last van obstipatie als het minder dan drie keer per week ontlasting heeft, als het kind veel moeite heeft om naar het toilet te gaan omdat de ontlasting hard en droog is. Jonge kinderen moeten vaak huilen als ze harde ontlasting hebben omdat het pijn doet. Als kinderen al zindelijk zijn en dan ontlasting in de broek krijgen, is er vaak sprake van obstipatie.

De oorzaken

Meestal is er geen medische oorzaak aan te wijzen, wel speelt voeding vaak een rol. Bijvoorbeeld de overgang van borst- naar flesvoeding kan problemen geven. Bij jonge en oudere kinderen kunnen vezelarme voeding, een te lage vochtinname of een te lage vetopname oorzaken zijn. Het uitstellen van toiletbezoek omdat kinderen druk bezig zijn met andere dingen kunnen ook een reden zijn, de prikkel om naar het toilet te gaan vermindert, of een kind voelt helemaal geen aandrang meer. Te strenge en te vroege toilettraining, spanningen, grote veranderingen, vervelende gebeurtenissen, te weinig lichaamsbeweging in combinatie met verkeerde voedingsgewoonten kunnen ook oorzaken zijn. Bij een groot deel van de kinderen komen vergelijkbare klachten binnen de familie voor.

Hoe kun je als ouder je kind helpen

• Een kind heeft niet gekozen voor obstipatie, probeer dus begripvol te zijn, vooral niet boos worden.
• Laat het kind drie keer per dag na het eten vijf minuten op het toilet zitten. Het kind voelt vaak de aandrang niet maar het is wel belangrijk om te trainen zodat het de prikkels weer gaat voelen. Zorg ervoor dat het kind comfortabel zit, dus zo nodig een voetenbankje gebruiken, boekjes neerleggen.
• Een ouder kind kun je uitleggen dat het op tijd naar het toilet gaat, dus niet wacht tot de film op televisie is afgelopen of de game is uitgespeeld. Dus niet uitstellen! Een kind kan de bekkenbodemspier trainen.
• Een klein kind moet je voldoende drinken aanbieden, bij een ouder kind kun je een kan neerzetten zodat het zelf drinken kan pakken. Het gaat om een hoeveelheid van ongeveer 1500 cc per dag (goed verdeeld over de dag).
• Het kind prijzen, complimentjes geven als het zijn of haar best doet. Je kunt een beloningssysteem gebruiken, bijvoorbeeld stickers geven als een kind getraind heeft (er hoeft niet iets gekomen te zijn) en een cadeau geven als het een bepaald aantal stickers heeft gehaald.

De houding op het toilet is belangrijk

• Rechtop zitten met een bolle rug
• De handen losjes op de knieën
• De voeten moeten plat kunnen staan, dus eventueel een voetenbankje gebruiken
• Laat bij het persen de buik iets naar voren komen

De voeding

Geef het kind vooral vezelrijke voeding zoals bruinbrood, groente en fruit en zorg ervoor dat het kind voldoende drinkt. Voedingsvezels zijn onverteerbare stoffen die voorkomen in plantaardige producten. Bij het bewerken van voedingsmiddelen worden de meeste vezels verwijderd. Onbewerkte producten zoals volkorenbrood, groente, fruit en aardappelen hebben dus de voorkeur. Vezels hebben de eigenschap om vocht vast te houden waardoor de ontlasting smeuïger wordt. Harde ontlasting wordt zachter en soepeler, dunne ontlasting dikt in.

De school

Het is belangrijk dat de leerkracht van het kind wordt ingelicht, maak afspraken over het naar het toilet gaan op school. Het kind moet direct naar het toilet kunnen gaan als het aandrang heeft. Lukt het niet om goede afspraken te maken dan kun je aan de huisarts of schoolarts vragen om het uit te leggen aan de leerkracht.

Mijn ervaring

Het kan nodig zijn dat het kind gelaxeerd moet worden, de volle darmen zorgen ervoor dat het kind geen prikkels meer doorkrijgt wanneer het naar het toilet moet (ook voor het plassen niet). Mijn kind werd drie keer gelaxeerd in een week tijd op de kinderpoli, daarna was het zaak dat hij ging trainen. Het duurde even voordat hij drie keer daags naar het toilet wilde gaan, we bleven benadrukken dat hij ook bij geen aandrang toch vijf minuten of langer moest gaan zitten. Na een paar maanden leek hij het allemaal beter te begrijpen en begon hij ook de prikkels weer te ervaren, hij voelde het als hij moest poepen of plassen. Ik denk dat we nog wel een weg te gaan hebben en dat het later bij spannende situaties nog wel eens terug kan komen, maar nu weten we hoe we er mee om moeten gaan.