Slaapproblemen bij kinderen

Slapen. Wat is dat nou eigenlijk? En waar komen de meest voorkomende slaapproblemen bij kinderen vandaan? Het allerbelangrijkste is natuurlijk wat we vervolgens met die slaapproblemen kunnen doen om ze op te lossen.

Wat is slaap?

De slaap bestaat eigenlijk uit 2 verschillende soorten slaap die elkaar in periodes afwisselen gedurende de nacht. De ene slaap kenmerkt zich door snelle oogbewegingen die je bij een slapend iemand zelf kan zien. Onderzoek heeft uitgewezen dat tijdens deze periodes de hersenen heel erg actief zijn, terwijl de spieren zo goed als verlamd zijn. Deze slaap wordt de REM-slaap genoemd. REM staat voor Rapid Eye Movement oftewel snelle oog beweging. Het wordt ook wel de paradoxale slaap genoemd. De paradox is dat de hersenen erg actief zijn, terwijl het lijkt alsof we heel diep en vast slapen. Meestal dromen we ook in deze slaap.

De andere vorm van slaap is de NREM-slaap wat een rustige slaap is. Het kenmerkt zich door een rustige ademhaling en weinig beweging. Dit is ook de slaap waarin men snurkt en waarin de zintuigen het minst aanspreekbaar zijn.

In slaap vallen is een gecompliceerd proces. Bovendien vallen we niet geleidelijk maar meer plotseling in slaap. Het ene moment ben je wakker maar wel moe en het volgende moment ben je vertrokken in een diepe slaap. Pasgeboren baby's slapen meestal zo'n 15 a 16 uur per dag en worden om de 4 uur wakker om te eten. Vanaf een maand of drie begint het slaapritme op dat van de ouder te lijken. Maar er zijn uiteraard altijd uitzonderingen.

Slaapproblemen bij kinderen

De meest voorkomende problemen zijn:

• Dromen en Nachtmerries
• Nachtangst
• Slaapwandelen
• Niet willen gaan slapen
• Bij de ouders willen slapen
• Nachtbraken: wakker worden en een feestje gaan bouwen

De eerste 3 zijn onbewust gedrag waar het kind niks aan kan doen en zijn relatief simpel op te lossen. Bij de andere 3 betreft het bewust gedrag en dit is meestal het resultaat van een langer proces. Het slijt erin en hoe langer je het op zijn beloop laat, hoe moeilijker het te corrigeren is.

De "onbewust gedrags-problemen":

Dromen en Nachtmerries

Vanaf ongeveer 6 maanden (kan eerder, kan later!) kun je gaan merken dat je kind droomt door geluidjes, bewegingen, mompelen. Kinderen kunnen er wakker van worden. Het dromen vindt plaats meestal in de lichtere REM-slaap. Bij het verschrikt wakker worden uit een nachtmerrie helpt het meestal als mama of papa even troost, een knuffeltje geeft en verzekert dat het alleen maar een boze droom was en niet echt.

Nachtangst

Kan vanaf ongeveer 1 jaar optreden: Je kind ligt heerlijk in bed. Ineens hoor je angstig gegil en gekrijs. Als je bij het kind komt zit deze stijf rechtop of ligt stijf in bed. De ogen zijn angstig wijd open gesperd. Het kind schreeuwt meestal nog steeds, soms verstaanbaar. Typisch kenmerk: je kind LIJKT wakker, maar IS het NIET. Je kind reageert niet op je en je krijgt hem ook niet wakker. Dit in tegenstelling tot een nachtmerrie: dan is het al over en kan je kind vertellen wat er was en reageert volledig op je. Het is voor de ouders heel erg eng om te zien, maar je kind weet er de volgende dag niks meer van. Wat het beste helpt is rustig praten en aaien, zeggen dat mama er is en alles goed is en het weer rustig verder kan slapen. Meestal zakt het kind na 5 tot 10 minuten weer in elkaar en slaapt diep verder. Als het heel lang duurt kun je proberen door middel van een nat washandje het kind wakker te maken, maar dat is echt in het uiterste geval.

Slaapwandelen

Het kind loopt rond. Het weet niet waar het is of wat het doet. Het reageert niet of nauwelijks op anderen. Doet soms rare handelingen op vreemde plaatsen. En komt ook bij volwassenen voor, bij mannen meer dan bij vrouwen. Niet wakker maken, bijsturen en zorgen dat het veilig weer in bed komt.

Bewust gedragsproblemen

De drie bewust gedragsproblemen hangen nogal met elkaar samen. Dat uit zich bij elke leeftijd weer anders. De baby voelt zich misschien nog niet zo veilig in het bedje, de kleuter wil nog veel meer dingen doen en is "nog lang niet moe".

De net geboren baby

De baby komt bij de geboorte van een zachte warme waterige gewichtsloze wereld met allerlei geluiden van hartslag en de geuren en smaken van moeder in een relatief harde koudere droge zware wereld terecht met heel nieuwe geuren en smaken. Hoe laat je zo'n kind zich veilig voelen? Door zoveel mogelijk de interne wereld weer terug te geven. Lekker dicht bij mama, liefst op de blote huid met een oor op je hart. Maar je wilt het ook veilig doen. Als het kan kun je dat doen door een bedje naast jouw bed te plaatsen. Je kunt een baby ook bij jou in bed nemen. Dat raadt men niet aan, maar als je het doet doe het dan weloverwogen en informeer van te voren hoe dit het veiligst kan. Ook het bedje dient veilig te zijn dus ook daar geldt: informeer jezelf goed. Alle antwoorden zijn dus gewoon goed, als je maar denkt aan veiligheid. Denk niet dat als je je kind bij je neemt het nooit meer uit je bed verdwijnt. Die eerste dag, paar dagen is echt niet erg.

De wat oudere baby

Of het nou het bed is of box waar de baby niet wil gaan slapen: bij die kleintjes gaat het er toch om dat ze jou missen. Als eerste moet je natuurlijk in de gaten houden of alles naar wens is: verschonen, speen, honger. Treden dezelfde verschijnselen steeds op bij een liggende houding, dus bijvoordbeeld ook op de arm, dan kan het goed zijn om lichamelijke oorzaken als reflux en oorpijn uit te sluiten. Bij reflux vloeit de zure maaginhoud terug de slokdarm in. Meeste baby's hebben daar een beetje last van. Je ziet ze ook wel wat terug geven en zij groeien er over heen. Er zijn ook baby's die het heel erg hebben, die zie je veel terug geven, dan een vies gezicht trekken, ze slikken heel veel als ze liggen, hebben pijn.

Is dit allemaal niet van toepassing en het kind wil dus niet alleen slapen, dan kan je verschillende dingen doen. Bij je nemen, maar dan moet je je ervan bewust zijn dat je kind dan waarschijnlijk gedurende een lange periode bij jou slaapt. Als jij dan besluit dat het nu wel weer in het eigen bed kan, is je kind het daar dan meestal niet mee eens.

Je kunt de minutenmethode toepassen. Je brengt het kind naar bed met een bepaald ritueel (elke keer hetzelfde) je gaat weg. Kind huilt. Na 5 minuten ga je terug, troost het zonder uit bed te nemen 1 minuut of korter en weer weg. Dan na 10 minuten etc.

En andere mogelijkheid is de geurdoekmethode. Je kunt die in combinatie met andere technieken gebruiken of alleen. Je kunt er direct mee beginnen na de geboorte om het kindje fijn in het eigen bed te laten slapen. Het werkt bij opname in het ziekenhuis als je kindje dus op een andere afdeling ligt, bij de overgang van ziekenhuisbed naar bedje thuis. Het werkt zelfs bij dreumesen en peuters die niet willen gaan slapen door bijvoorbeeld verlatingsangst of angst voor het donker.

De nachtbraker

Er kunnen verschillende oorzaken zijn dat een kind niet wil gaan slapen of dat het 's nachts een feestje viert.. Een ervan is angst: angst voor het donker, angst om te dromen, angst voor enge dingen en beesten. Dit kan allemaal voorkomen in de leeftijd van 1 tot 4 jaar en daarna. Is het kind bang voor het donker? Doe een klein lampje aan of nog beter een speciaal nachtlampje. Die zijn in allerlei vormen te koop. Betrek indien mogelijk je kind bij de keuze. Angst voor enge dromen en angst voor enge beesten: je kunt de geurdoek erbij nemen en dat kan je kind al voldoende veiligheid bieden. Je kunt een waakbeer aanstellen of, zeker bij peuters en kleuters een hit: een speciale monsterwegspray introduceren. Je kind kan ook gewoon echt wakker zijn, uit een lichte slaap gekomen zijn. En dit kan dan eventueel, zeker vanaf 1 jaar en al helemaal bij de peuters, in combinatie met een machtsstrijd erg uit de hand lopen.

Bepaal eerst objectief voor jezelf wat er aan de hand is. Is je kind wakker of daagt hij je uit? Is je kind gewoon wakker dan zal het het niet erg vinden dat jij weer naar bed gaat. Het zal zelf gaan spelen met knuffels of verhaaltjes verzinnen. Als je 's nachts wakker wordt en je hoort je kind lekker gezellig prevelen en praten, ga dan in eerste instantie niet naar hem toe. Hij valt vanzelf weer in slaap en krijgt niet van jou de impuls dat het misschien normaal is om wakker te zijn, want mama is dat ook!

Is je kind bezig met een machtsstrijd dan is dat wel duidelijk: JIJ mag niet weg. En toch moet je dat doen. Eigenlijk is volledig negeren de beste methode of de minutenmethode. Hoe dan ook: Niet toegeven, niet uit bed halen, niet mee gaan in het feestje door drinken aan te bieden. Als je naar hem toe gaat doe je het zo saai mogelijk. Maar voorkomen is beter dan genezen, dus alleen gaan kijken als er echt gehuild wordt vanwege angst of pijn of een natte luier. Maar niet bij gezellig babbelen.

Bij de ouders willen slapen

Met elkaar in bed is veel gezelliger. Dat vind je dreumes ook. Kies je ervoor: prima. Maar houd dus rekening met een flinke strijdperiode als jij opeens anders wil. Als je wilt dat je kind in het eigen bed slaapt, kun je de minutenmethode gebruiken, kijken of een geurdoekje wil helpen of het volledig negeren. Probeer wel te kijken of er een onderliggende oorzaak is. Een kind dat echt in oprechte angst in zijn of haar kamer ligt zal nooit lekker gaan slapen.

Welke oplossing je ook kiest, denk aan het volgende:

1. Maak één keuze en ga daar helemaal voor.
2. Sta op één lijn met je partner en/of andere opvoeders en zorg ervoor dat de te hanteren methode duidelijk is
3. Hou vol, minstens 1 week. Kijk dan of je al verbetering ziet. Bij de kleinste verbetering ga je door. Bij geen verbetering plak je er ook nog een week aan vast. Is er echt na 2 a 3 weken niks verbeterd, kies dan een andere methode.