Slapen doen we allemaal

Dit uitgeschreven hebbende realiseer ik me dat het niet voor iedereen even gemakkelijk is om de slaap te vatten. De een legt zijn hoofd op een hoofdkussen en vertoeft al bijna in dromenland en de ander ligt soms nog minuten (of langer) te draaien om de slaap te vatten. Wat is slaap en hoe zit de slaap nu eigenlijk in elkaar? Slaap is een periode van inactiviteit, hierbij komt het lichaam en de hersenen (voor de hersenen is het de non-REM periode) tot rust en kan de “herstelperiode” zijn werk doen. Het gaan slapen wordt automatisch door het lichaam geregeld en wel door het hormoon melatonine.

Melatonine

Melatonine wordt in de pijnappelklier geproduceerd en in de tijd van een dag voorzichtig aan het bloed en het hersenvocht afgegeven. Het is gekoppeld aan licht en zodra er “blauwlicht” (denk hierbij aan zonlicht, televisie, schemerlampen of de computer) in beeld is, zal de melatonine worden afgeremd. Als dit dus weg is, zal de melatonine weer toenemen en wordt je klaargemaakt voor de nacht.

Slaapfases per nacht

Iedere slaap valt te verdelen in 5 slaapfases (1 t/m 4 non REM en 5 is de REM fase) van elk ca. 90 minuten, fases die elkaar opvolgen. Elke periode bestaat uit 2 stadia (rustig of trage slaap gevolgd door een actieve of snelle slaap). Als de fases doorlopen zijn begint de slaapcyclus opnieuw van vooraf aan.

• Fase 1 - Deze fase wordt de “inslaapfase” genoemd en duurt erg kort (een tot drie minuten).
• Fase 2 - In deze fase ben je nog niet in een diepe slaap, maar de wekdrempel wordt wel verhoogd.
• Fase 3 - Fase 3 wordt ca. 30 minuten na het inslapen bereikt. De ademhaling verloopt regelmatig, het hartritme daalt gestaag, de spieren zijn totaal ontspannen en je valt steeds dieper in slaap.
• Fase 4 – Nu zit je echt in een diepe slaap. Een diepe slaap die zorgt voor een fysiek herstel van het lichaam.
• Fase 5 – Deze fase heet REM-slaap (Rapid-Eye-Movement). Deze slaap begint ongeveer 1,5 uur na het inslapen. De wekdrempel is in deze fase het hoogst. Deze fase wordt ook wel de droomslaap genoemd, simpelweg omdat tijdens deze fase bij de meeste mensen de dromen voorkomen. De REM-periode start met ca. 10 minuten en wordt naarmate de nacht langer duurt ook steeds langer. Na iedere REM-periode is er een, onbewust, ontwaken.

Hoeveel slaap hebben we nodig?

Dit is per persoon verschillend en hangt van de persoonlijke behoefte af. Daarnaast speelt je leeftijd hier een nadrukkelijke rol in. Baby’s slapen het meeste, wel 16 tot 17 uur per dag en neemt af naarmate je ouder wordt. De grootste periode waar je gemiddeld op 7 tot 7,5 uur uitkomt, is die vanaf je 25e tot ca. je 50ste. Daarna slaap je ook wel wat minder, maar worden er ook nog wel eens “dutjes” gedaan.
Het feit dat oudere mensen sneller wakker worden is gelegen in het feit dat naarmate je ouder wordt je diepe slaap ook minder wordt. Maar ook hiervoor geldt dat uitzonderingen de regel bevestigen en sommige mensen met 4 uur slaap voldoende uit de voeten kunnen.

slaapstoornissen

Enkele veel voorkomende slaapstoornissen zijn:

• Apneu – een slaapstoornis waarbij de ademhaling onderbroken wordt in de slaap. Afhankelijk van de mate waarin slaapapneu optreedt zijn er middeltjes, operaties of apparaten voor op het gezicht om het proces weer normaal te krijgen.
• Slaapwandelen – Slaapwandelaars weten het zelf niet en ogen voor andere ook alsof ze wakker zijn, ze doen ook “normale” dagelijkse dingen. Echter, het vindt allemaal in de slaap plaats en de persoon is kwestie is zich er dan ook niet volledig bewust van. Je moet de slaapwandelaar wel wekken, maar heel voorzichtig en rustig (hij kan gedesoriënteerd zijn).
• Narcolepsie – Het betreft hier een neurologische afwijking die gekenmerkt wordt door het spontaan in slaapvallen of een enorme behoefte hebben te willen slapen (ook al heb je een normale nachtrust gehad). De medicatie die er voor is, is specifiek op de symptoombestrijding gericht.
• Insomnia – We hebben het niet over slapeloosheid. Niet de slaap kunnen vatten en als er al geslapen wordt, is de slaap licht en wordt je niet uitgerust wakker. Natuurlijk zijn er slaaptabletten, maar er zijn ook andere manieren om de slaap proberen te vatten, zoals een warm bad nemen, kruidensupplementen als valeriaan of lavendel nemen. Niet vlak voor het slapen gaan TV kijken of computeren en aromatherapie toepassen.
• Snurken – Snurken komt het meeste voor en betreft het geluid van het trillende zachte gedeelte van de neusholte, de mond en de keel. Snurken komt voor bij mensen met een overgewicht, een te langzaamwerkende schildklier, alcoholgebruik etc. Er zijn allerlei middeltjes die we toe kunnen passen om snurken te voorkomen. De neusklem, een tennisbal aan de achterkant van de kleding (zodat iemand niet op zijn rug gaat liggen), een CPAP kapje om de luchtwegen open te houden (dit gebeurt vaak bij slaapapneu) en er zijn beugels die de onderkaak naar beneden kunnen houden.