Als muziek in je oren: over welzijn en je gehoor

Wat geluid met een mens doet, is nog altijd onderwerp van onderzoek. In positieve zin kunnen we onze dag er mooier mee maken. Maar andersom komt steeds meer informatie boven tafel over de keerzijde, namelijk gehoorschade. Hoe haal je het beste uit je gehoor zonder het te beschadigen? En hoe vergroot je je geluksgevoel dankzij je oren? We staan steeds bewuster stil bij ons voedsel. De dieetindustrie spint er garen bij. Maar denken we ook na over ons ‘geluidsdieet’? Zelden of nooit. Zonde, want om met het positieve nieuws te beginnen: uit medische experimenten blijkt dat patienten die moeite hebben zich te ontspannen vanwege pijn of angst, niet per se (alleen) aan de pillen hoeven. Rustgevende muziek zoals van harp of viool doet mensen ontspannen, met als gevolg dat het accent verlegd wordt naar positievere gevoelens. Aangezien het inzicht dat lichaam en geest elkaar beinvloeden steeds meer geaccepteerd wordt, kijken we ook niet meer raar op van de suggestie dat een weloverwogen ‘muziekdieet’ onze gezondheid kan bevorderen. Ook meer concrete medische onderzoeken, in dit geval niet op patienten maar op gezonde mensen, wezen dit uit. Niet alleen de geest, ook het lichaam blijkt positief te reageren op harmonieuze muziek. Muziek kan de hoeveelheid stresshormonen in ons lichaam bijvoorbeeld aantoonbaar verlagen.

Pythagoras’ ‘muziekdieet’

Niet alleen de medische wetenschap komt tot de ontdekking dat geluid stemmingen kan beinvloeden. Ook wie zich in het dagelijks leven bewuster wordt van de omringende geluiden, kan opzienbarende ontdekkingen doen. Helaas zijn we het idee om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden om onze stemming positief te beinvloeden, een beetje uit het oog verloren. Het was in de verre oudheid al de filosoof Pythagoras die suggereerde om een dagelijks ‘muziekdieet’ te gebruiken om onze geest en lichaam mee te voorzien van positieve invloeden. Wie is zich nu nog bewust van zulke mogelijkheden? Toch is het iets om te overwegen. Zeker omdat we vandaag de dag zo vaak omringd worden door een ‘orkest’ van geluiden waar we zelf niet voor gekozen hebben.

Op geluidsdieet

Wat is ons geluidsdieet? Wisselen we de geluiden die we ongewild opvangen (verkeer, mobiele telefoons, piepende computerspelletjes) af met weldadige rust of goed gekozen muziek, die ons in een prettigere stemming brengt? Of laten we ons dagelijks overladen door geluiden waar we alleen maar de zenuwen van krijgen? Muziek ligt voor het grijpen, dus waarom zou je niet beginnen te experimenteren met de invloed van muziek, bijvoorbeeld in belastende omstandigheden? Probeer eens om muziek te gebruiken om bijvoorbeeld een nerveuze stemming te verlichten. Om nog één experiment aan te halen: wie een nare gebeurtenis heeft meegemaakt, kan dat effect minstens deels neutraliseren door bewust positieve invloeden toe te voegen. Dat kan beeld zijn, maar ook het geluid van een ‘feelgood’-liedje waar je altijd weer van in een betere bui raakt. De mogelijkheden zijn groter dan je denkt. Het schijnt zelfs dat kalmerende muziek kan helpen tegen eetbuien! De tegenhanger is natuurlijk het soort muziek dat je stemming opzweept. Daargelaten de vraag of dat prettig is – er zijn nou eenmaal heel wat fans – is het wel een feit dat ook hiervan de effecten in lichaam en geest waar te nemen zijn. Denk aan een snellere hartslag of een onrustig gevoel; te vergelijken met het kijken naar een spannende film. Op zich kan ons lichaam wel een stootje hebben, maar het is misschien het overwegen waard om zulke enerverende geluidsprikkels tenminste af te wisselen met rustige muziek, of anders met de muziek die volgens sommigen de mooiste is die ooit gemaakt zal worden: de stilte, hooguit afgewisseld met het zingen van een vogel.

Gehoorschade voorkomen

Zoals altijd lopen jongeren voorop bij het ongewild onderzoeken wat de negatieve effecten van muziek kunnen zijn. Doordat zij gewend zijn de grenzen van het geluid op te zoeken, zijn zij zonder het zelf te weten ‘proefkonijnen’ omtrent de vraag wat het menselijk gehoor kan verdragen. Helaas heeft dit onbewuste veldonderzoek al heel wat mensen gehoorschade opgeleverd. Zo kan het meermalen langere tijd luisteren naar muziek van bijvoorbeeld MP3-spelers op hoog volume tot gehoorschade leiden. Eén keer de volumeknop op maximaal volume zetten kan echter ook al genoeg zijn om sporen na te laten, mits het geluid maar lang genoeg aanhoudt. Maar ook het geluidsvolume in discotheken en tijdens concerten kan hoog genoeg zijn om gehoorschade te veroorzaken. Helaas herstellen beschadigde gehoorcellen zich niet meer. Zaak dus om je bewust te zijn van geluid: zowel in positieve zin, als waar het om preventie van gehoorschade gaat.