Hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten maken in Nederland ca. 33% van de totale sterfte uit en vormen de belangrijkste doodsoorzaak. Het aantal sterfgevallen als gevolg van hart- en vaatziektes is echter sinds 1972 gedaald. De drie belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van hart- en vaatziekten zijn: een hoog (serum)cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk en het roken van sigaretten. Daarnaast zijn overgewicht, een hoog fibrinogeengehalte (stollingsfactor van het bloed), lichamelijke inactiviteit, een onjuiste samenstelling van de voeding, een hoog alcoholgebruik, een lage sociaal-economische status en psychosociale factoren zoals stress.

Cholesterolgehalte

Personen met een hoog LDL-cholesterolgehalte hebben twee a driemaal zo grote kans op hart- en vaatziekten als personen met normale waarden. In de praktijk wordt meestal het totale cholesterolgehalte gebruikt als aanwijzing dat het LDL-cholesterolgehalte verhoogt is.


HDL-cholesterol voert het teveel aan cholestrol af naar de lever. Via de lever komt het afgevoerde cholesterol in de darmen terecht en zal via de ontlasting het lichaam verlaten. Het HDL-cholesterol wordt daarom goed cholesterol genoemd. Het HDL-cholesterolgehalte in het bloed moet relatief hoog gehouden worden. Een te laag HDL-cholesterolgehalte (minder dan 0,9 mmol/l) verhoogt de kans hart- en vaatziekten. Het HDL-cholesterolgehalte kan verhoogd worden door lichamelijke activiteiten, matige hoeveelheden alcohol, vermageren bij overgewicht en stoppen met roken.

Hoge bloeddruk

Personen met een hoge bloeddruk lopen meer kans om te overlijden aan hart- en vaatziekten als personen met een normale bloeddruk. De bloeddruk is hoog als de bovendruk groter is dan 140 mm Hg, of als de onderdruk hoger is dan 90 mm Hg. Er kan door je arts medicijnen worden voorgeschreven of je kan het volgende in je lifestyle aan passen. Stoppen met roken, matiging van het alcoholgebruik, dieet, beperken van het natrium gebruik (zout), sporten en gewichtsverlies. Ook kan ontspanning in het dagelijkse leven helpen om je bloeddruk te verlagen.

Roken

Bij roken gaat het in hoofdzaak om het roken van sigaretten. Inhalatie is een ongunstige factor, evenals de grotere opnamen van koolstofmonoxide in het bloed. Ook bij het inademen van de rook van andere (passief roken) krijgt men CO binnen. Ruim 40% van de sterfte aan hartziekten kan worden toegeschreven aan roken. Roken is een belangrijkste factor die het fibrinogeengehalte van het bloed verhoogd. Fibrinogeen is een essentieel onderdeel in het proces van het het stollen van je bloed. Rokers hebben dus een verhoogd risico op het vormen van bloedstolsels in de aderen.

Overgewicht

Een energieopname die groter is dan het energieverbruik, geeft in de loop van de tijd duidelijk overgewicht. Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Het effect van overgewicht ontstaat voor een deel door andere risicofactor, namelijk een ongunstige verhouding tussen HDL- en LDL-cholesterol, een hogere bloeddruk en een verminderde glucosetolerantie. Mannen en vrouwen die een BMI hebben die 30 of hoger is hebben meer kans op hart- en vaatziekten dan mensen met een normale BMI waarde.

Lichamelijke activiteiten

Lichamelijk activiteiten levert een rechtstreekse bijdrage aan het voorkomen van hart- en vaatzieken. Bovendien heeft lichamelijke activiteit daarnaast een gunstige invloed bij overgewicht, diabetes mellitus en heeft effect op het HDL-cholesterolgehalte. Lichamelijke activiteiten wordt in dit geval omschreven als minstens 3 tot 5 maal per week een half uur actief zijn met bezigheden als zwemmen, fietsen, joggen, stevige wandelen.

Onjuiste samenstelling van de voeding

Een verkeerde samenstelling van het vet in de voeding, namelijk te veel verzadigd vet, transvetzuren en te weinig onverzadigd vet leidt tot een verhoging van het cholesterolgehalte.

Een hoog alcoholgebruik

Matig alcoholgebruik (1 - 2 glazen per dag) kan cholesterolverlagend werken, doordat het een stijging van het HDL-gehalte veroorzaakt. Bij een hoger alcoholgebruik is het risico op hart- en vaatzieken sterk verhoogd, doordat alcohol een bloeddrukverhogend effect heeft.

Een lage sociaal-economisch status

Er is een duidelijke relatie vastgesteld tussen de sociaal-economische status (SES) en het risico op hart- en vaatziekten. Uit onderzoek is gebleken dat de kans op sterfte aan hart- en vaatzieken bij mensen met de laagste SES 3 tot 6 keer hoger is dan de hoogste sociale categorie. Gebleken is dan alle belangrijkste risicofactor meer aanwezig zijn bij mensen met een lage sociaal-economische status. Psychosociale factoren zoals stress spanningen in het gezin of in de werkkring die gepaard gaan met weinig lichamelijke inspanning worden als onrustig factoren gezien.