Schoenen in alle soorten en maten

Schoenen zijn er in vele soorten en maten. Dat geldt voor zowel heren- als damesschoenen. Imelda Marcos, de vrouw van de voormalige Filipijnse premier, kon erover meepraten. Zij bezat kastenvol schoenen. Een kijkje in de keuken van de schoen levert verrassende exemplaren op. Aanvankelijk werden schoenen gedragen om voeten te beschermen tegen kou en andere invloeden van buitenaf. Tegenwoordig heeft de schoen daarnaast de functie van modeartikel of is hij geschikt voor sport.

Geschiedenis van de schoen

Prehistorie en oudheid

De eerste grottekeningen van iets wat op schoenen lijkt dateert van 8000 voor Christus. De eerste schoendragers moesten hun voeten beschermen als ze op jacht gingen. Ze gingen ertoe over om dierenhuiden en bont om hun voeten te wikkelen. De oudste Europese schoen dateert van 3300 voor Christus en was gemaakt van berenhuid bij elkaar gebonden door plantaardig materiaal. Deze schoen werd gevonden in de Alpen. De Egyptenaren droegen een soort sandalen. Gezien het klimaat in het oude Egypte niet verwonderlijk. Ze werden gemaakt van papyrus en plantaardig materiaal. Ook de oude Grieken kozen rond 400 voor Christus voor de sandaal. Voor het eerst bepaalden sociale regels wie welke schoenen droeg. Soldaten droegen andere schoenen dan priesters en acteurs. De Romeinen waren minder dan de Grieken bezig met de mode. Zij wilden schoenen die geschikt waren voor de overwinning. De schoenen van de Romeinen waren dan ook wat degelijker. Slaven was het niet toegestaan om schoenen te dragen. Ook de Romeinen dichtten aan de schoen dus wel degelijk een bepaalde status toe.

Middeleeuwen

In de Middeleeuwen waren de schoenen uit de oudheid alweer lang vergeten. Het nieuwste foefje in deze tijd was om schoenen te maken en ze vervolgens voor het dragen binnenstebuiten te keren. De overdreven puntige schoen kwam in de mode. De schoenen uit deze tijd waren niet erg geschikt voor koud en vies weer. Daarvoor werd een soort overschoen van hout en leer met bandjes ontworpen. In heel Europa werden ook klompen gedragen. De oudste exemplaren zijn in Nederland gevonden.

Zestiende tot achttiende eeuw

Vanaf de zestiende eeuw werd de schoen steeds meer een statussymbool. De mode doet een flinke duit in het zakje. Catharina de Medici maakt de hak populair. Zij wilde groter lijken. Niets nieuws onder de zon dus. Ook vandaag de dag dragen vrouwen vaak hakken om langer te ogen. In de zeventiende eeuw wordt de laars populair. Vooral soldaten hebben er baat bij. In Nederland is dit de Gouden Eeuw. In de loop van die eeuw werden schoenen steeds rijker versierd. Rond 1700 beleeft de hak haar hoogtepunt in Venetië. Hakken zijn dan soms wel 50 centimeter hoog. Hoe hoger de hak, hoe meer status. De dames wilden bovendien de voeten vrij houden van het vuil van de straten.

Negentiende en twintigste eeuw

In de negentiende eeuw wordt de laars van soldatenaccessoire tot populair artikel bij het grotere publiek. De cowboylaars wordt niet langer alleen gebruikt voor paardrijden maar ook als gewone laars. De eerste sneakers komen uit de Verenigde Staten en doen hun intrede in 1917. De twintigste eeuw kent een grote variëteit aan schoenen. De dames kiezen massaal voor de pump. De eeuwenoude sandaal blijft in zwang. De plateauzool van de jaren zeventig wordt legendarisch. Mode-ontwerpers gaan zich en masse bezig houden met het ontwerpen van schoenen. Waren mensen in het begin van de eeuw in het bezit van een paar schoenen, soms een extra paar voor de zondag, tegenwoordig puilen de schoenenkasten uit opdat iedereen bij elke outfit het juiste schoeisel kan dragen.

Damesschoenen

Er zijn veel soorten damesschoenen. De damesschoen onderscheidt zich van de herenschoen doordat zij doorgaans eleganter van vorm is. Zo kan een damesschoen eerder een hak(je) hebben, wordt er nogal eens gebruik gemaakt van frivolere kleuren en materialen en is hij doorgaans smaller van leest.

Pump

De pump is misschien wel de meest uitgesproken schoen voor dames. Het is een schoen met hak zonder sluiting. In de zeventiende en achttiende eeuw werden pumps door hofdames gedragen. Ook mannen droegen dit soort schoenen in die tijd. In tegenstelling tot tegenwoordig droegen de mannen echter hogere hakken dan de dames. De huidige pump, met hoge hak, is geïntroduceerd door Christian Dior in 1952. Het werd een groot succes.

Slingback

De slingback is eigenlijk een variant op de pump. Het is een pump met bandje aan de achterzijde boven de hiel. Deze schoen is daardoor vooral geschikt bij wat hogere temperaturen. De slingback is er met hoge hak, maar ook met lage hak of zelfs plat. Nog verder van de pump verwijderd is dan weer de slingback met opening aan de voorkant waardoor de tenen zichtbaar zijn.

Peeptoe

Zo zijn we dan meteen aangekomen bij de peeptoe. Deze schoen wordt gekenmerkt door de open voorkant waardoor de, vaak gelakte, teennagels zichtbaar zijn. De opkomst van de peep toe begon rond 1940. Vanaf de jaren zestig zijn ze een tijdje niet zo in de mode geweest maar vanaf het jaar 2000 zijn ze bezig aan een ware comeback.

Ballerina

De geschiedenis van de ballerina voert ons terug naar de zestiende eeuw. Ze werd door zowel mannen als vrouwen gedragen. Tegenwoordig wordt deze schoen alleen nog door dames gedragen. Hij is wat comfortabeler dan de pump vanwege het ontbreken van hakken. Dit was er ook de reden van dat de schoen in de achttiende eeuw zo populair werd. Marie Antoinette droeg schoenen met hakken toen zij naar de galg werd gevoerd. Dit werd beschouwd als een slecht voorteken. Audrey Hepburn maakte de ballerina in de 20e eeuw populair. Nu is het een mode-item dat komt en gaat en dat een niet weg te denken plaats inneemt in het modebeeld anno 2016.

Moccassin

Deze schoen hebben we te danken aan de indianen uit Noord-Amerika. Het is weliswaar geen schoen die exclusief aan dames is voorbehouden, maar hij wordt wel vaak door dames gedragen. De moccasin is een modieuze en comfortabele vrijetijdsschoen. Het is een klassieker die zich niet veel van het modebeeld aantrekt.

Laars

Ook laarzen worden voornamelijk door dames gedragen, hoewel heren er ook wel mee gezien worden. Laarzen zijn er in oneindig veel varianten: met of zonder hak, van leer of suède, met rits, veters of als instapper, in velerlei kleuren, met ronde en spitse neus, gevoerd en ongevoerd. Laarzen zijn bedoeld te worden gedragen bij lagere temperaturen.

Herenschoenen

Brogues

Brogue is een woord dat afkomstig is uit Schotland of Ierland en dat niet meer dan schoen betekent. Er werd in deze landen ongekleurd leer met perforatie voor gebruikt dat het water uit de schoen kon afvoeren wanneer de drager door nat terrein liep. De brogue is een typisch angelsaksisch verschijnsel dat met graagte is overgenomen door het vasteland van Europa en zich ook heeft verspreid naar andere continenten. Er is een aantal varianten van de brogue. Ten eerste is er de full brogue. Deze wordt in de Verenigde Staten wingtip genoemd vanwege de decoratie op de neus die in de vorm van een W is gemaakt.

Half-brogue

De half-brogue is te herkennen aan een rechte naad op de neus van de schoen. De quarter brogue is een variant op de half brogue maar zonder perforaties op het midden van de neus.

Spector of co-respodent brogue

Een echte eyecatcher is ten slotte de spectator of co-respondent brogue. Deze brogues zijn tweekleurig en beleefden hun hoogtijdagen in de twintiger jaren van de vorige eeuw. Hoewel de brogues oorspronkelijk de functie hadden van plattelandsschoen, worden ze tegenwoordig casual gedragen of als zakenschoen.

Instappers

Ook instappers zijn populaire herenschoenen. De moccasin is hierboven al genoemd bij de damesschoenen. Een ander type instapper is de bootschoen. Instappers zijn schoenen zonder veters. Ook de loafer is een instapschoen voor heren. In tegenstelling tot de eerder genoemde heeft deze schoen een (lage) hak. Het verhaal gaat dat deze schoen speciaal voor het Britse koningshuis is ontworpen.

Monkstraps

Monkstraps zijn bezig aan een ware opmars. Het zijn herenschoenen die niet worden gesloten met veters maar met een gesp. De monniken vervingen op enig moment hun sandalen door dichte schoenen. Daaruit is deze schoensoort voortgekomen. Er bestaat ook nog een dubbele monk met twee gespen en een bredere band.

Uniseks

Tal van schoenen worden door zowel vrouwen als mannen gedragen. Sandalen en sportschoenen zijn er in beide varianten. Ook laarzen worden door beide seksen gedragen, hoewel ze toch populairder zijn bij de dames. Dat geldt ook voor slippers, hoewel ook daar steeds meer mannen mee in het straatbeeld worden gesignaleerd.