Instappers - loafers en mocassins - de stijlvolle schoenen

Gemakkelijke, nette herenschoenen die nog eens een hoge draagcomfort hebben en praktisch zijn, bestaan die wel? Jazeker. Er zijn schoenen die iemand in de vrije tijd kan dragen, maar ook kan opschalen zodat ze passen in een klassieke setting. Dat zijn zonder uitzondering toch zeker de loafers. Zij zijn vanwege hun veelzijdigheid onmisbaar in iedere schoenenkast. Hoe zijn zij ontstaan en welke soorten loafers zijn er zoal? Zijn loafers hetzelfde als mocassins?

Instappers als nette herenschoen

Instappers zijn één van de vier nette herenschoensoorten. De overige nette schoenen zijn Oxfords, de Derby en gespschoenen ('monk'). Het onderscheidende karakter tussen al deze schoenen is de manier waarop ze worden gesloten. Hoofdkenmerk bij instappers is het ontbreken van een sluiting. Ze hebben geen functionele veters of gespen. De naam instapper verwijst er al naar. Zij zijn zo ontworpen dat de voet er gemakkelijk instapt, maar niet ongewild uitstapt. Instappers bestaan in twee basisvormen, dat zijn:

• de mocassin;
• de loafer.

Wat is het verschil tussen een loafer en een mocassin?

Op het eerste oog zijn er weinig verschillen tussen de twee te zien. Sommige mensen denken dat het twee verschillende woorden zijn voor één type schoen. De woorden loafer en mocassin worden daarom vaak abusievelijk door elkaar gebruikt. Deze subtypes van de instapper delen deels een gezamenlijke afkomst, dat tot enige verwarring kan leiden. De mocassin en de loafer zijn evenwel echt twee verschillende schoenen. Wie de verschillen kent, zal beide subtypes nooit meer met elkaar verwarren. De verschillen tussen de twee types zijn in principe:

• Loafers hebben geen veters. Zij hadden vaak functionele veters. Mocassins kunnen decoratieve veters hebben;
• Loafers vinden hun oorsprong in Noorwegen - Mocassins vinden hun oorsprong in Noord-Amerika;
• Een loafer is opgebouwd uit diverse schoenonderdelen, terwijl een mocassin (met een zachte zool) uit één stuk materiaal is gemaakt;
• Een loafer is een platte schoen, een mocassin heeft een zool (hard of zacht);
• Een loafer heeft een hak, terwijl een mocassin geen hak heeft.

Diverse loafers

Uiteraard is er wat speelruimte tussen de opgesomde verschillen, aangezien trends een ander pad in kunnen slaan en de grenzen verleggen. Veel namen van loafers verwijzen naar de oorspronkelijke ontwerpers of naar de decoratie op de schoen zoals bij de 'penny loafer' en 'tasseled loafer'. Met name de fantasienamen doen hun best om te benadrukken of de suggestie te wekken hoe chique een bepaalde loafer wel niet is. Er zijn tegenwoordig loafers in allerlei materialen en in diverse prijsklassen verkrijgbaar. De handgemaakte loafer ('bespoke') is uiteraard het neusje van de zalm en heeft ook een bijbehorend prijskaartje. Klassieke loafers worden in dat licht als een investering gezien, omdat zij heel duurzaam zijn en telkens bij slijtage kunnen worden verzoold. Zij kunnen bij het juiste onderhoud een leven lang mee. De huidige loafer kan gemaakt zijn uit andere materialen dan leer, zoals suède of canvas bijvoorbeeld. Ze staan het mooist zonder zichtbare sokken.

Wilsmith loafer

De oorspronkelijke Wilsmith loafer heeft zijn naam te danken aan zijn ontwerpers, de familie Wilsmith. Zij waren destijds Britse hofleverancier. Zij ontwierpen deze schoen ('slip-on') in opdracht van de vader van de Britse koningin Elisabeth II (George VI). Hij wilde een gemakkelijke schoen, die hij thuis onder zijn jachttenue kon dragen. De Wilsmith loafer had een lage hak en was destijds ruim bemeten, om de dikke jachtsokken te kunnen herbergen en toch comfort te garanderen. Het had een mocassinconstructie (de genaaide 'U'-vorm op de voorvoet). De adelstand zette de modetrend in en de schoen ontwikkelde zich in de loop der tijd van binnenschoen - type slipper - tot een elegante buitenschoen. In de jaren twintig en dertig raakten deze type loafers als buitenschoen in zwang in zakelijke Noord-Amerika. Daar maakte het de omslag van casual naar formeel. Het bedrijf Wilsmith is in 2013 in andere handen overgegaan. De Wilsmith loafer of 'Harrow' zoals het ook wordt genoemd, wordt nog steeds aangeboden, maar dan onder de naam 'Windsor loafer'. Het ontwerp van de Wildsmith loafer zou afgeleid zijn van de schoenen van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika: de mocassin.

Aurland loafer

Rond 1930 heeft de Noorse schoenmaker en ontwerper Nils Gregoriusson Tveranger uit Aurland een schoen op de markt gebracht met als naam de Aurland moccasin (later Aurland schoen). Op jonge leeftijd heeft de jonge Nils een zevental jaren stage gelopen in het schoenenvak in de Verenigde Staten (verder VS). Zijn ontwerp is mogelijk een hybride tussen de mocassins van de Irokezenstam uit de VS en de schoenen van de Noorse vissers uit Aurland. De Noorse vissers uit Aurland droegen tijdens hun werkzaamheden namelijk zo'n stijl schoenen. De Aurlandschoen werd onder invloed van slimme marketing populair in de VS onder de naam 'Noorse mocassins' ('Norwegian Moccasins'). De Aurlandmocassin inspireerde een andere fabrikant tot het uiteindelijk produceren van de Aurland loafer. De term loafer was (en is nog steeds) in de VS in zwang als algemene benaming voor instappers.

Weejuns

Rond 1934 heeft de Amerikaanse schoenmaker G.H. Bass een loafer op de markt gebracht onder de naam 'Weejuns' met een knipoog naar het woord 'Norwegians' (Noren). Het had een mocassinconstructie ('U'-vorm) (zie afbeelding A). Een decoratieve, leren strip liep horizontaal over de voorkant van de schoen. In die strip werd een ruitvormig stukje leer weggeknipt. Deze schoenen werden razend populair in de VS en evolueerden van casual naar een meer formele schoen. Het had veel pluspunten: het was veelzijdig en duurzaam. Dat was niet onbelangrijk in deze naoorlogse periode. In de jaren vijftig werden 'Weejuns' een onderdeel van de modieuze 'Preppy look' of anders de 'college look'. 'Bass Weejuns' worden nog steeds verkocht. In de jaren zestig begon het gebruik om een muntje in de ruitvormige decoratie te stoppen. Zo raakte de 'penny loafer' als bijnaam voor deze schoen in gebruik.

Gucci loafer

Eind jaren zestig ontwierp het modehuis Gucci een zwarte loafer met een decoratie (een messing miniatuur paardenbit) over de voorkant van de schoen. Met deze kleine aanpassing en door de zwarte kleur paste deze loafer prima onder een kostuum. Zulke loafers staan ook bekend als 'horsebit loafers'.

Tasseled loafer

Een 'tasseled loafer' is een loafer met kwastjes ('tassels') ter decoratie op de bovenkant van de schoen, zoals afgebeeld op de inleidingsfoto.

Belgische loafer

Belgische loafers ('Belgian loafers') zijn verfijnd en hebben als kenmerk een strikje op de voorkant van de schoen. Zij werden geïntroduceerd in de jaren veertig door de schoenontwerper Henri Bendel. Het is een schoen voor de kenners.

Mocassins

Traditionele mocassins zijn bekend van afbeeldingen van de oorspronkelijke bewoners van de VS of van bezoeken naar volkenkundige musea of zelfs de Indianenreservaten in Noord-Amerika. Deze geborduurde schoenen worden versierd met kralen en kwastjes en zijn een onmisbaar onderdeel van hun traditionele kostuums. Oudere exemplaren werden versierd met vondsten uit de natuur zoals veertjes of de stekels van stekelvarkens bijvoorbeeld. Mocassins met een zachte zool waren van oorsprong bedoeld om tijdens de jacht te dragen en waren ook geliefd bij de (bont)handelaren uit die regio destijds. Zij werden gemaakt uit één stuk gelooide leer (zoals van hert of buffel) dat bovenop de voet aan elkaar werd genaaid, eventueel met een extra inlegstuk op de voorvoet ('U'). Het woord mocassin is afgeleid van het woord 'makasin' (dat schoen betekent in Powhatan, een van de talen van de oorspronkelijke bewoners) en het woord 'maxkeseni' uit het proto-Algonkisch. Algonkisch is een taalgroep van de oorspronkelijke bewoners van de VS.

Mocassins zijn onder te verdelen op basis van de voetzolen (hard of zacht). De zoolkeuze is afhankelijk van de woonregio. Het spreekt voor zich dat harde zolen (harde bisonleer) gebruikt werden om te beschermen tegen cactusresten, scherpe grassen en rotsen op de prairie. Zij werden gemaakt uit meerdere lagen hardere leersoorten. Mocassins met zachte zolen waren bestemd voor gebruik in een bosrijke omgeving waar de bodem zacht was of bedekt met boomnaalden en blad.

De huidige mocassin is uiteraard niet meer de zachte jachtschoen of prairieschoen van weleer. De afkomst van de huidige schoen die als mocassin wordt aangeboden, is nog herkenbaar. Tegenwoordig hebben mocassins in principe een U-stuk op de bovenkant van de schoen, die met decoratieve, nette steken aan het hielstuk is vastgenaaid. Dit wordt een 'moc-toe' genoemd. Zij hebben ook een aparte zool. Deze beschermt de voet, tenen en de schoen tegen de huidige harde ondergrond van de hedendaagse stoeptegel of beton. In feite dragen ze alleen de naam mocassin, maar qua uitvoering zijn het loafers.

Auto mocassins

Auto mocassins ('driving mocassins' of 'driving moc's') zijn als model waarschijnlijk afgeleid van de traditionele mocassin, maar verder is eigenlijk geen sprake meer van een mocassin. Zij hebben een zool met kleine nopjes. De nopjes geven meer grip op de autopedalen tijdens het rijden. De schoenen worden ook wel Tod's genoemd naar het bekende Amerikaanse schoenenmerk.

Bootschoenen

Deze schoenen worden aangeboden als mocassins (waarschijnlijk vanwege hun uiterlijk) maar zijn in de regel meestal loafers wat de schoentype betreft. Zij hebben namelijk een aparte zool van leer of rubber en vaak een hak. Zij worden zonder sokken gedragen (zie afbeelding B).

Dames

Uiteraard zijn loafers niet uitsluitend het domein van de man. Deze comfortabele schoenen zijn zowel voor de man als de vrouw een prima keus. De loafer begon als herenschoen. Modieuze vrouwen begonnen ze te dragen in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Deze 'man dressing' modetrend vond zijn inspiratie in de opkomst van vrouwenrechten in die periode en werd populair gemaakt door filmsterren als Greta Garbo en Marlene Dietrich uit die tijd die - heel gewaagd - zich weleens hulden in mannenkleding met bijbehorende accessoires.