De geneeskracht van Tormentil

De duivel was boos op de tormentil want hij genas alle zieken. Hij beet daarom de wortel van de tormentil af; sindsdien heeft deze plant een korte, dikke afgeknotte wortel. Heksen gebruiken tormentil in heksenzalf. Het is een eeuwenoud geneeskruid en wordt voornamelijk ingezet tegen keelziekten, witte vloed en diarreeproblemen. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving tormentil
• Geschiedenis medicinaal gebruik tormentil
• Werkzame stoffen tormentil
• Tormentil, geneesmiddel bij diarree
• Tormentil als adjuvans
• Uitwendig gebruik tormentil
• Consulteer de fytotherapeut

Naamgeving tormentil

Tormentil valt net als de Potentilla Anserina of zilverschoon onder de Rosaceae. In het latijn heet tormentil Potentilla Erecta. Potentilla komt van potens van ´krachtig´ betekent. ´Erecta´ betekent ´rechtop staand´ en verwijst naar de recht opstaande bloemen van deze plant. In het Nederlands heeft deze plant enkele volksnamen: bloedwortel, zevenblad, zevenvingerkruid, meerwortel, weewortel, rechte ganzerik, gekkenwortel, schijtwortel, weewinde, weeblaadjes en geelkewortel. Tormentil komt van tormentum dat ´smarten of folteringen´ betekent.

Geschiedenis medicinaal gebruik tormentil

Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidenwetenschap die voor de antieke Romeinen werkte, schreef tormentil voor bij kiespijn, mondslijmvliesontstekingen, buikpijn en diarree. Vanaf de 16e eeuw begon men deze laaggroeiende plant te gebruiken tegen krampen en witte vloed. Rembert Dodoens, de baanbrekende kruidenwetenschapper uit de 16e eeuw beval de plant aan bij kiespijn en vergiftiging. Volgens de signatuurleer helpt de rode wortel bij ziekten van het bloed en door bloed rood gekleurde ontlasting. Culpeper, de Britse botanicus en herbalist uit de 17e eeuw beval tormentil inwendig aan bij ontstekingen, koortsen en als spoelmiddel bij mondzweren, aften en slijmvliesontstekingen.

Werkzame stoffen tormentil

Van tormentil wordt alleen de wortelstok gebruikt die op het Noordelijk Halfrond geoogst kan worden rond maart april of in de herfst. Looistoffen zijn de voornaamste effectieve inhoudsstoffen in deze plant. Flobafeen is de looistof die voor de rode kleur van de wortel zorgt. Overige looistoffen in tormentil zijn: catechogallaat, ellageenzuur, agrimoniin, tanninen, galluszuur, pedunculagine, leavigatine B en F. Andere stoffen die tormentil rijk is zijn: tormentoside, tormentiline, chinovazuur, koffiezuur, p-coumaarzuur, sinapinezuur, organische zuren, flavonoïden, etherische olie, hars en gom.

Tormentil, geneesmiddel bij diarree

De astringerende of samentrekkende werking op de slijmvliezen van tormentil is krachtig. De looistoffen zorgen ervoor dat eiwitten neerslaan en een membraam vormen dat gifstofopname verhindert. Daarnaast wordt de werking van irriterende stoffen in de darmen beïnvloedt en verhindert het overmatige darmperistaltiek. Bovendien remmen looistoffen een teveel aan secretie van de slijmvliezen. Tormentil weert bacteriën en in mindere mate virussen waardoor het een antiseptische werking heeft. Vervolgens is het een bloedstelpend geneeskruid en gaat het krampen tegen. Deze combinatie aan medicinale werkzaamheden maakt dat geneesmiddelen op basis van tormentil, kunnen worden voorgeschreven door fytotherapeuten bij de volgende indicaties:

• Zomerdiarree, diarree met krampen,
• Hardnekkige diarree, bloederige diarree,
• Dysenterie, entereocolitis,
• Acute en sub-acute gastro-enteritis of maagdarmontsteking,
• Spastische colon met een factor diarree.

Tormentil als adjuvans

Een andjuvans is een stof die de geneeskracht van andere stoffen versterkt zonder dat het zelf geneeskracht heeft. Tormentil heeft diverse adjuvanswerkingen.

• Adjuvans bij nefritis of nierontsteking,
• Adjuvans bij hempotysis of bloedspuwen,
• Adjuvans bij enuresis nocturna of bedplassen,
• Adjuvans bij koortsige ziektebeelden.

Uitwendig gebruik tormentil

Looistoffen in tormentil maken het een middel wat samentrekkende effecten heeft. Dat is goed voor de slijmvliezen in de mond- en keelholte. Daarnaast is het een anti-inflammatoir of ontstekingswerend middel. De bloedstelpende werking kan aangewend worden door een propje watten of omslagdoek met een afkooksel van tormentil te bevochtigen. De combinatie van bloedstelpende, ontstekingsremmende en samentrekkende eigenschappen maken tormentil een wondhelend kruid. Deze geneeskrachtige eigenschappen zorgen ervoor dat fytotherapeuten het kunnen inzetten bij de volgende uitwendige indicaties:
Mondspoelmiddel:

• Mondslijmvliesontsteking,
• Tandvleesontsteking, tongontsteking,
• Aften, mondblaasjes.

Gorgeldrank:

• Keelpijn,
• Amandelontsteking,
• Strottenhoofdontsteking.

Vaginale spoeling:

• Leucorrhee of witte vloed,
• Vaginitis of vaginale ontsteking.

Propje watten:

• Bloedneus

Omslagen:

• Snijwonden,
• Brandwonden, zonnebrand,
• Geïnfecteerde wonden,
• Kneuzingen.

Oogbad:

• Oogbindvliesontsteking.

Consulteer de fytotherapeut

Wie tormentil als geneeskrachtig middel wilt gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Tormentilextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.