De geneeskracht van baardmos

Baardmos is een korstmossoort die zich vast hecht aan een tak en vervolgens verder groeit; zijn voorkomen gelijkt een lange gevlochten baard. Korstmossen zijn een symbiose van een alg en een schimmel. De kleur van baardmos kan variëren van geelachtig tot groen tot grijs en alle tinten daar tussen in. Baardmos is een soort graadmeter voor schone lucht. In berggebieden met veel zuivere lucht worden ze veel groter dan wanneer ze met luchtvervuiling te maken hebben. Vooral als er zwaveldioxide in de lucht zit groeit baardmos minder goed. Ze groeien zowel aan naald- als aan loofbomen. Baardmos heeft geneeskrachtige eigenschappen. Er zit een stof in die een natuurlijk antibioticum is; deze stof wordt usninezuur genoemd. In Zuid-Amerika was men al lang op de hoogte van de geneeskrachtige werking en wendde men baardmos aan om een heilzame thee van te drinken.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Usnea filipendula of baardmos / Bron: Bernd Haynold, Wikimedia Commons (CC BY-2.5)

Verschillende soorten baardmos

Er zijn verschillende soorten korstmossen die vergelijkbare werkingen hebben als baardmos. Ongeveer 50% van de korstmossen hebben een antibioticumfunctie. Daarnaast worden kortstmossen gebruikt om kleden te verven; vooral de indianen in Noord-Amerika gebruikt baardmossoorten als kleurstof. De Apache indianen hadden een andere gebruikstoepassing; ze bonden baardmos aan hun voeten zodat de vijand hun voetstappen niet konden zien.

Geschiedenis medicinaal gebruik baardmos

Toen gaasjes nog niet gemaakt werden en er geen antibioticum was, werd baardmos als een soort natuurlijk ontsmettend gaasje over een wond gelegd. Inwendig wordt het voornamelijk aangewend bij ademhalingsinfecties en urinewegontstekingen. Usnea is een antibioticum bij vele ziekmakende bacteriën en gaat ook candida albicans-schimmel tegen. Helaas zijn er in deze nog geen onderzoek bij mensen gedaan maar uit allerlei in vitro wetenschappelijke onderzoeken blijkt zeer sterk dat usnea over deze helende werkingen beschikt. In Duitsland heeft een speciale commissie de werking van usnea tegen mond en keelinfecties officieel erkend in 1989. In Rusland wordt baardmos traditioneel gebruikt om antibiotische zalven, deodorants en geneeskrachtige kruidentincturen mee te maken. Ook op de eilanden van de Pacifische Oceaan, China en Nieuw Zeeland worden baardmossoorten van oudsher om zijn medicinale eigenschappen ingezet.

Naamgeving

In het Latijn wordt baardmos Usnea filipendula genoemd. Alternatieve namen in het Nederlands zijn oudemansbaard en usnea. Uiteraard heeft deze plant zijn naam gekregen omdat het op een baard lijkt, vooral een lange baard, van oude mannen.

Werkzame stoffen

Van baardmos wordt voor fytotherapeutische doeleinden het loof gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen: usninezuur, wat een dibenzofuraanderivaat is, lichenzuren en slijmstoffen. Usninezuur is verantwoordelijk voor de geelachtige kleur; hoe meer van het antibioticum usninezuur in de plant zit, des te meer gelig wordt het.

Baardmos / Bron: Boerl2, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Baardmos bij keelproblemen

Baardmos is een middel dat de weerstand verhoogt. Het heeft een antibacteriële werking; vooral usinezuur is verantwoordelijk hiervoor. Usinezuur blijkt zelfs in sterke verdunningen antibacterieel, antischimmel, antiparasitair en antiviraal te werken. Het wordt met name om deze medicinale redenen gebruikt voor bescherming van de slijmvliezen van de bovenste luchtwegen. Het wordt in de fytotherapie ingezet bij:

Angina, faryngitis of keelpijn,
Laryngitis of strottenhoofdontsteking,
Heesheid.

Baardmos is eetbaar. Het is een prima bron van vitamine C.

Baardmos bij enteritis en diarree

Lichenzuren in baardmos maken deze plant een eetlustbevorderend middel. De antibacteriële werking komt van pas voor de maag en darmen. Het darmslijmvlies wordt goed ontsmet door baardmos. Daarbij komt het feit dat baardmos nauwelijks wordt opgenomen in het bloed. Met andere woorden; het blijft een extra lange, ontsmettende werking in de darmen houden. Al met al is baardmos een verzachtend middel voor de darmslijmvliezen. Het wordt in de fytotherapie ingezet bij:

Enteritis of darmontsteking,
Diarree.

Dosis en veiligheid

Bij therapeutische doses is baardmos een veilig middel. Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

Kruid: 6 tot 9 gram per dag.
Zuigtablet: Drie tot zesmaal per dag een zuigtablet waarin 100 mg baardmos in zit.
Tinctuur: driemaal daags 3ml, 1:3, 70%)

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.