De geneeskracht van gewone berenklauw

Bij het horen van de naam berenklauw lopen bij velen de rillingen over de rug. Men denkt dan aan de reuzenberenklauw waarvan het sap in combinatie met zonlicht brandwonden op de huid kan veroorzaken. Maar de gewone berenklauw is eetbaar. Verder heeft de gewone berenklauw geneeskrachtige toepassingen. De wortel van gewone berenklauw is onder andere werkzaam bij spijsverteringsproblemen, zenuwziekten en epilepsie. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Schermbloemenfamilie en wildpluk
• Pas op voor het sap van gewone berenklauw
• Eetbaarheid gewone berenklauw
• Delicatesse
• Gebruik door Dioscorides
• Naamgeving
• Gewone berenklauw verlaagt bloeddruk
• Gewone berenklauw kweken
• Gebruik in traditionele geneeskunde

Schermbloemenfamilie en wildpluk

Gewone berenklauw is een plant uit de schermbloemenfamilie. Sommige wildplukkers eten alles behalve schermbloemen omdat er een soort bestaat die je beslist niet moet eten: de gevlekte scheerling. Als je de gevlekte scheerling per ongeluk eet kan dat de dood als gevolg hebben. Reuzenberenklauw komt ook uit de schermbloemenfamilie maar dit is een opvallende plant die moeilijker verwisselbaar is met andere leden van de schermbloemenfamilie.

Pas op voor het sap van gewone berenklauw

Het sap van de haartjes van de gewone beren is zeer irriterend. Wanneer je na aanraking met je vinger in je ogen wrijft doet dat pijn en sommige bronnen menen zelfs dat het permanente blindheid kan veroorzaken. Daarom die je een berenklauw met handschoenen aan te pakken, of helemaal niet. Het sap van deze haartjes is net zo irriterend als die van de reuzenberenklauw. Maar de plant zelf is een stuk kleiner, dus makkelijker aan te pakken. Wat wildplukkers meestal doen is alleen de jonge plant plukken; dan heb je geen last van irriterende haartjes.

Eetbaarheid gewone berenklauw

Nogmaals zij gezegd dat je van de reuzenberenklauw moet afblijven. Als deze rond een schoolplein staan of kinderspeelplaats, wordt er goed aan gedaan de gemeentedienst te bellen zodat zij de reuzenberenklauw in kwestie kunnen verwijderen. De gewone berenklauw echter is uitstekend te bereiden tot een maaltijd. Van deze plant hebben de oudere bladeren haartjes die lichte irritatie kunnen veroorzaken. Je kunt de oudere bladeren schillen als rabarber en dan opeten; je eet alleen de brede middennerf van het blad. Jonge loten kun je gewoon zonder voorzorgsmaatregelen opeten. De jonge plant heeft geen irriterende haartjes en deze stengels zijn prima consumeerbaar in een pastagerecht, ovenschotel of voor op de groentenpannenkoek.

Delicatesse

In Rusland en de Baltische staten worden de stengels van gewone berenklauw in de zon te drogen gelegd tot ze geel worden opdat er zich witte, zoete kristallen gaan vormen op de stengels. Deze zoete substantie doet zeer denken aan suiker en wordt beschouwd als een delicatesse.

Gebruik door Dioscorides

Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidenwetenschap, schreef dat het zaad van de gewone berenklauw nuttig kan zijn als medicijn bij zenuwziekten, epilepsie en leveraandoeningen. Het zaad werd met olie vermengd en toegevoegd aan een maaltijdpap van iemand die een ´losbol´ is of die een ´griepje in zijn hoofd´ heeft. Mensen met een psychische aandoening gepaard met hoofdpijn werd een papje van het zaad op het hoofd aangebracht.

Naamgeving

De Latijnse naam die we in de wetenschap gebruiken van gewone berenklauw is Heracleum sphondylium. Het eerste deel van de naam is een eerbetoon aan Heracles. Het tweede deel van de Latijnse naam betekent ´wervels´ en is een verwijzing naar het feit dat de plant zo mooi kaarsrecht groeit. De naam berenklauw kreeg de plant omdat de bladeren op een berenklauw lijken en het sap verwonding kan aanrichten. In Engelstalige landen wordt deze plant ´cow parsnip´ genaamd omdat de wortel een vergelijkbare zoetheid heeft als parsnip ofwel pastinaak. In Duitsland heet de plant Wiesen-Bärenklau.

Gewone berenklauw verlaagt bloeddruk

In de traditionele geneeskunde is gewone berenklauw sinds lange tijd een plant die wordt ingezet bij hoge bloeddruk. Een Frans onderzoek uit 2013 onderzocht de bloeddrukverlagende werking. In dit onderzoek werd vastgesteld dat stoffen in gewone berenklauw de spieren rond de aders doen ontspannen. In wetenschappelijke termen wordt een dergelijke werking ´vasorelaxant´ genoemd. Door deze werking worden de aders soepeler; het leidt tot een kleine vergroting van de aderinhoud. Hierdoor kan het bloed meer vrijelijk stromen en is de bloeddruk lager.

Gewone berenklauw kweken

Als je gewone berenklauw wilt gebruiken in de keuken, kun je ervoor kiezen de plant zelf te kweken in de moestuin. Hij houdt van vochtige aarde. Het is een makkelijke plant om te kweken; je hebt er niet veel omkijk naar. En als de plant niet hoger is dan 20 centimeter kun je het in zijn geheel oogsten als basis voor een maaltijd.

Gebruik in traditionele geneeskunde

In de traditionele geneeskunde wordt de wortel en het blad gezien als een afrodisiac, een spijsverteringsbevorderaar, een slijmoplossend middel en een kalmerend middel. Soms wordt het nog voorgeschreven bij bronchitis en keelontsteking. Een tinctuur wordt gegeven bij algehele zwakte. Voor de in deze alinea genoemde werkzaamheden bestaan nog geen onderzoeken die de medicinale werking wetenschappelijk zouden kunnen bevestigen.