De geneeskracht van viltige basterdwederik

Deze plant lijkt een beetje op de grote wederik maar is daar geen familie van. Daarom wordt het voorvoegsel ´basterd´ gebruikt. Het is een plant uit de teunisbloemfamilie. Dit plantje met kleine magenta-kleurige bloempjes wordt 15 tot 75 centimeter hoog en bloeit in juni, juli, augustus en september. De bloemen van deze plant zijn geschikt voor het maken van een kruidenthee. Viltige basterdwederik is typisch een plant die mensen uit hun tuin halen omdat het onkruid is terwijl hij vele medicinale kwaliteiten in huis heeft. Het is aan de mens om dit natuurmedicijn daadwerkelijk in huis te halen.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening viltige basterdwederik / Bron: Johann Georg Sturm (Painter: Jacob Sturm), Wikimedia Commons (Publiek domein)

Verspreiding en groeilocatie

Het komt in overvloed voor in heel Europa, inclusief een groot deel van Rusland, de zuidelijke puntjes van Scandinavië en de Britse eilanden. Verder groeit het sporadisch in Noord-Afrika en het Midden-oosten. Ook in Noord-Amerika zie je het soms aan de westkust; daar is de plant door de mens geïntroduceerd. Je ziet het in Amsterdam overal langs de grachten en tussen de tegels opkomen. Verder zie je het in greppels, langs slootkanten, op spoordijken, op braakliggende grond, in de duinen, in bossen, in parken, op akkers, in graslanden en het groeit op afgravingen.

Naamgeving

Waarom gebruiken we Latijn in de wetenschap? Om verwarring te voorkomen; elke plant heeft meerdere namen en de Latijnse naam is duidelijk en wordt internationaal gebruikt. De Latijnse naam van deze geneesplant is Epilobium parviflorum. ´Parviflorum´ betekent: 'met kleine bloemen´. Epilobium is een samenvoegimg van drie Latijnse woorden, te weten: ´epi´ wat ´op´ betekent, ´lobos´ wat peul beduidt en ´ion´ wat het Latijnse woord is voor viool. Het plantje kreeg deze naam omdat het bloeibeginsel en de zaaddoosvorming lijkt op die van de Viola matronalis. Alternatieve namen in het Nederlands voor deze plant zijn Kleinbloemig wilgeroosje en Kleinbloemige basterdwederik. In het Fries wordt het Lytse tieneblom genoemd. De Engelse naam is Hoary Willowherb of Smallflower Hairy Willowherb. In het Duits zegt men Kleinblütiges Weidenröschen tegen deze plant. De Franse benaming luidt Epilobe à petites fleurs.

Maria Treben en viltige basterdwederik

Maria Treben was een beroemde Oostenrijkse kruidkundige die in de jaren 80 van de 20e eeuw allerlei boeken publiceerde. Zij deed de belangstelling voor viltige basterdwederik oplaaien en beval de plant vooral aan bij goedaardige prostaatvergroting, een ziekte die na lange tijd in een prostaatkanker kan overgaan. Maria Treben had haar kennis van haar schoonvader en zag uit ervaring dat het bij mensen werkte. Dat inspireerde haar ertoe om vele toepassingen van geneeskruiden uit de overlevering in boeken te bundelen.

Botanische tekening viltige basterdwederik / Bron: James Edward Smith, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Mannen die last hebben van brandend gevoel tijdens het plassen zijn geholpen met viltige basterdwederikthee in combinatie met extracten van de zegepalm of zaagpalm.

Inhoudsstoffen viltige basterdwederik

Van dit plantje worden de bovengronds groeiende delen gebruikt voor medicinale toepassingen. Viltige basterdwederik is rijk aan flavonoïden zoals glucosiden, aglykone, myricetine, quercetine, rutine, isoquercitrine, isomyricitrine en kaemferol. Er zit verder slijmstoffen en looistoffen of tanninen op basis van ellageenzuur en gallotannine in. Ook bevat het betasitosterol en fytosterol. Bovendien huizen in dit plantje caprylzuur, caprinzuur, palmitinezuur en stearinezuur.

Traditionele toepassingen

Traditioneel wordt viltige basterdwederik gebruikt bij aandoeningen aan de prostaat, blaas, urinewegen en nieren. Het kan eveneens worden gebruikt bij ontstekingen van het maag-darmslijmvlies. In verband met dit laatste is het een goed middel bij colitus, de ziekte van Crohn, lekkedarmsyndroom en prikkelbaredarmsyndroom. Deze geneesplant is eveneens werkzaam tegen de E. coli-bacterie die voor vervelende ziekteverschijnselen en ontstekingen zorgt als hij overdadig aanwezig is.

Aambeien

Sap van viltige basterdwederik wordt gedronken bij inwendige aambeien. Hiervoor kan ook een wortelpoeder worden gebruikt waarvan men thee maakt. Verder zijn deze bereidingswijzen goed om de darmwanden te verstevigen. Aambeien worden veroorzaakt door een plaatselijke verzakking in de darmwand.

Cosmetisch gebruik

Viltige basterdwederik wordt gebruikt in vele crèmes. Zijn antioxidantwerking houdt in dat het vrije radicalen kan bestrijden. Daardoor kan hij potentiële huidaandoeningen te snel af zijn. De plant zit naast in crèmes verwerkt in haarlotions, shapoons en babydoekjes. Het werkt extra goed voor mensen die eczeem, psoriasis, gesprongen adertjes in de wangen of schimmelinfecties hebben.

Viltige basterdwederikthee is vooral goed voor de blaas en de prostaat. Je kunt deze thee mengen met brandnetelbladeren want ook de geneeskracht van brandnetel helpt bij deze aandoeningen.

Zelf kweken

Het klinkt misschien raar om deze plant te kweken aangezien het door het merendeel van de mensheid als onkruid wordt beschouwd. Maar de blaadjes kan je rauw eten in een salade! Deze plant levert hiermee een medicinale groente. Bovendien zijn de blaadjes en de bloemetjes het waard om een thee van te zetten. Viltige basterdwederik is eenvoudig te kweken. Zodra de zaadjes rijp zijn kunnen ze al geplant worden. Hij kan groeien op vele soorten ondergronden. Het plantje houdt van de zon maar kan ook groeien als het een deel van de dag in de schaduw staat.