De geneeskracht van geitenbaard

Het is een plant met lange geel-witte pluimen als bloeisel. Deze mooie sierplant prijkt in menig tuin maar wat weinig mensen weten is dat je de jonge scheuten kan eten. In Italië worden de jonge geitenbaardscheuten als delicatesse gegeten; het wordt er gekookt met eieren en kaas. In een ander deel van Italië doet men de geitenbaardscheuten door de soep. Deze plant heeft eveneens medicinale toepassingen. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Algemene informatie
• Verspreiding en groeilocatie
• Naamgeving
• Mogelijk gevaar
• Eetbaarheid geitenbaard
• Geitenbaard eten in Italië
• Traditioneel gebruik geitenbaard
• Goed voor de nieren
• Goed voor de huid
• Geitenbaard zelf opkweken

Algemene informatie

Geitenbaard is een meerjarige plant die in betrekkelijk korte tijd twee tot drie meter hoog kan worden. Er zijn mannelijke en vrouwelijke exemplaren dus als je werkzaam zaad wilt kweken moet je van beide sexen één plant hebben. De plant wordt bevrucht door insecten.

Verspreiding en groeilocatie

Geitenbaard bloeit in mei, juni en juli. In Nederland is het een zeldzame plant. Hij komt voor in heel de noordelijke hemisfeer maar vooral in bergachtige gebieden. Deze plant kun je in de bergen aantreffen tot een hoogte van 1700 meter. In Europa vind je hem in de bosrijke gebieden van de Oostenrijkse Alpen, de Franse en Spaanse Pyreneeën en het centraal massief in Frankrijk. In het bos groeit het vaak op schaduwplekken. Verder groeit het in vochtige dalletjes en langs stroompjes in het bos. Je vindt het vaak op een humusrijke bodem. Doordat geitenbaard veel als sierplant wordt gebruikt, verwildert hij langzaam op plekken waar hij normaliter niet of zelden voorkomt.

Naamgeving

In de wetenschap gebruiken we Latijnse namen om verwarring te voorkomen. De Latijnse naam van geitenbaard is Aruncus dioicus. De naam geitenbaard heeft de plant gekregen omdat de bloemen lijken op een uit de klauwen gegroeide geitensik. In Duitsland heet de plant Wald-Geißbart. In Engelstalige gebieden wordt de plant goat's beard, buck's beard of bride's feathers genoemd.

Mogelijk gevaar

De bladeren van geitenbaard worden gegeten maar volgens sommige wetenschappers zitten er kankerverwekkende glycosiden in het blad. Dat zit zo: in 2011 onderzochten Koreaanse onderzoekers tien componenten in het blad. Een van deze stoffen vertoonde een mogelijke kankerverwekkende eigenschap tegen T-cellen maar dit is alleen in een reageerbuisproefopstelling geconstateerd. Zeven van de tien stoffen vertoonden een antioxidantactiviteit wat wilt zeggen dat ze vrije radicalen bestrijden die uiteindelijk tot kankervorming kunnen leiden. Het is daarom veilig om te zeggen dat de gehele plant naar alle waarschijnlijkheid geen kankerbevorderende werking heeft.

Eetbaarheid geitenbaard

Uit bovenstaande alinea blijkt dat de knoppen, jonge bladeren en scheuten die vaak gegeten een zeer kleine kans hebben op een kankerwerking. Het gaat hier om de zogenoemde blauw-zuurglycosiden of cyanide-glycosoden. Het is aan te raden ze slechts een paar maal per jaar te eten; dan neem je een goede voorzorgsmaatregel tegen het eventuele gevaar wat de wetenschappers schetsen. De geitenbaardbladeren kunnen worden gebruikt om een thee van te zetten. Hiervoor kun je het beste jonge bladeren en stelen oogsten en drogen.

Geitenbaard eten in Italië

In het Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine staat een artikel dat is gepubliceerd op 4 mei 2007. Daarin wordt het volgende beschreven. In het noorden van Italië is geitenbaard al eeuwenlang populair als wilde groente. Het wordt er gekookt samen met salie, rozemarijn en oregano om het verder te koken met eieren en kaas. De plant wordt er eveneens rauw door salades gedaan. Verder wordt het verwerkt in een soep die men pistic noemt. Italië is een land waar men veel van groenten houdt en waar relatief ten opzichte van andere landen zoals Nederland de bevolking grote kennis heeft van eetbare planten in de vrije natuur. Dit is een vegetarisch recept en dat is geen toeval. Vegetarisch eten in Italië gebeurt zeer vaak. In Italië leven relatief meer mensen volgens het vegetarisch dieet dan in Nederland.

Traditioneel gebruik geitenbaard

De bladeren van geitenbaard worden gebruikt om bloed te stelpen. Daarnaast zijn ze een remedie bij tonsilitus of amandelontsteking. Verder is het een middel om te ontgiften; hiervoor wordt een thee aangewend. Ook is het, vooral in Azië, een klassiek middel in de huidverzorging. In Europa wordt geitenbaard voornamelijk gebruikt als versterkend middel voor de maag en als koortswerend middel; de werking lijkt in deze op die van moerasspirea.

Goed voor de nieren

Uit Koreaans onderzoek uit 2012 blijkt dat geitenbaard goed is voor de nieren. Het onderzoek werd gedaan op ratten en het bleek dat de ratten die een methanolextract van geitenbaard kregen waarin vele antioxidanten zitten, minder nierschade hadden. Men had voor het onderzoek de ratten eerst nierschade gegeven, waarvoor wetenschappelijke standaards zijn zodat iedere wetenschapper het onderzoek op dezelfde manier kan herhalen om te bevestigen dat geitenbaardextract inderdaad goed is voor de nieren.

Goed voor de huid

In Zuid-Korea wordt geitenbaard van oudsher gebruikt voor cosmetische producten die op huidverzorging zijn gericht. Een Koreaans onderzoeksteam van de Oriental Medicine Industry in Zuid-Korea zag dat geitenbaard inderdaad goed is voor de huid. Het gaat veroudering van de huid tegen. Men bestraalde huidcellen met UV-licht waardoor de cellen verouderen. Maar als de huidcellen werden behandeld met een cosmetisch middel op basis van geitenbaard, was de veroudering een stuk minder

Geitenbaard zelf opkweken

Geitenbaard is een plant die je kunt kopen in tuincentra maar misschien is het veel leuker om er zelf eentje te kweken. De meest eenvoudige vorm van vermeerdering is het splitsen; dat kun je bij voorkeur doen in de lente of in de herfst. Daarnaast kun je het zaad verzamelen als het goed is uitgerijpt. Dit zaad kun je in een koud jaargetijde in individuele potten opkweken totdat je ze groot genoeg vindt om in de tuin neer te zetten. Deze jonge zaailingen kunnen gedurende het hele jaar in de tuin worden geplant. Het is een plant die niet mag ontbreken in de medicinale siertuin.