De geneeskracht van salie

Salie is een lekker kruid dat een zeer volle smaak heeft en goed past in een kruidenmix. Wie goed proeft kan een soort vlees-achtige smaak ontdekken in salie en het wordt misschien niet toevallig sinds oudsher gebruikt om vlees soepel te houden. Wanneer je het eet zal je zelf geestelijk en lichaam soepel blijven doordat het maagdarmkrampen bestrijdt, de weerstand verhoogt, depressiviteit vermindert, ontstekingen tegengaat en de spijsvertering bevordert. Salie is een prima vaste plant en hoort zeker in de kruidentuin. Vroeger was het hebben van salie in de tuin een teken van voorspoed; nu zou het een teken van wijsheid kunnen zijn aangezien salie een hoog aantal geneeskrachtige toepassingen kent en het bovendien lekker en fris smaakt. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving salie
• Salie bij de antieken
• Salie in de Middeleeuwen
• Salie in Europa en Noord-Amerika
• Werkzame stoffen salie
• Salie tegen overmatig zweten
• Salie tegen ontstekingen en infecties
• Salie ter bevordering van de spijsvertering
• Salie bij menstruatieperikelen
• Salie als natuurlijk bio-identiek hormoon
• Uitwendige toepassing salie
• Eettips salie
• Raadpleeg een fytotherapeut

Naamgeving salie

De botanische naam van salie is Salvia Officinalis. Salvia komt van ´salvare´ wat genezen betekent. Officinalis betekent ´uit de apothekerswerkplaats´. Deze toevoeging werd gegeven aan alle kruiden die regelmatig als basis voor medicijn hebben gediend. In het Nederlands heeft salie diverse volksnamen zoals: Echte salie, Blauwe salie, Keukensalie, Tuinsalie, Franse thee, Heilige thee, Selft, Selve, Salgie, Saaldje, Savia, Savie, Palingkruid, Zelve, Selvee, Heilig kruid, Heilige thee, Ezelsoren.

Salie bij de antieken

In het antieke Egypte werd salie gebruikt om de vruchtbaarheid van vrouwen te vergroten. Daarnaast werden menstruatieperikelen ermee bestreden. De oude Grieken en de antieke Romeinen gebruikten salie als universeel panacee of wondermiddel. Het heeft namelijk een groot aantal geneeskrachtige werkingen. Vrouwen die moeilijk zwanger raakten werden salie voorgeschreven. Ook bij slangenbeten, vergeetachtigheid en als levensverlengend medicijn werd salie gebruikt. Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidengeneeskunde, zag in dat salie ontsmettende, menstruatiebevorderende en wondhelende eigenschappen had. Hij schreef het voor bij een zere keel, aften, mondzweren, hoest, koorts, tering, zweren en om grijze haren weer een zwarte kleur te geven. Plinius beval mensen die een lange voettocht moesten maken aan om salie en bijvoet in de schoen te doen. Salie staat bekend als een kruid dat het vlees mals houdt; blijkbaar kunnen de eigen voeten er eveneens mee verzacht worden. Galenus en Plinius gebruikten salie bij keelpijn, bronchitis, wormen, leveraandoeningen, en vergeetachtigheid. Recente wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat salie de symptomen van beginnende Alzheimer kan beteugelen; er is inderdaad een werking van dit smaakvolle geneeskruid tegen vergeetachtigheid. Alle genoemde werkingen bij de antieken zijn vandaag de dag nog steeds van kracht.

Salie in de Middeleeuwen

De school van Salerno was in de Middeleeuwen beroemd om zijn hoogstaande medische kennis die een mengeling was van Arabische, Joodse, Griekse en Romeinse medische wetenschap. Deze medische school in Italië neemt een belangrijke plek in de geschiedenis van de moderne geneeskunde. Salerno werd in de 10e eeuw stad van Hippokrates genoemd, naar de belangrijke Griekse geneesheer. In Salerno werd een speciale geneeskracht aan salie toegewezen. ¨Waarom zou een mens sterven als hij salie in zijn tuin heeft?¨, zo luidt een belangrijke gezegde uit Salerno over salie. Een ander gezegde uit de Middeleeuwen luidt: ¨Wie in de meimaand salie eet, krijgt levensjaren bij de vleet.¨ Salie werd in de Middeleeuwen als medicijn tegen hoest, verkoudheid, astma, insectenbeten, zenuwzwakte, vergeetachtigheid, tandproblemen, tandvleesbloedingen, uitblijvende menstruatie, onvruchtbaarheid, spijsverteringsproblemen en flatulentie ingezet. Daarnaast scherpt het volgens Rembert Dodoens, de baanbrekende kruidenwetenschapper uit de 16e eeuw, de zintuigen.

Salie in Europa en Noord-Amerika

Salie wordt niet alleen sinds lang in Europa gebruikt; ook de Indianen van Noord-Amerika kenden dit kruid. Ze gebruikten vooral de wortel om er een zalf van te maken tegen huidproblemen. Daarnaast werd salie verbrand omdat dit boze entiteiten uit een andere dimensie verjaagt. In Europa werd salie ingezet om insecten en vieze luchtjes mee te verdrijven. Dat komt eigenlijk op hetzelfde neer als wat de Indianen bedoelden. Verder is salie uiteraard een smaakvol keukenkruid dat bovendien de spijsvertering stimuleert.

Werkzame stoffen salie

Van salie worden vooral de blaadjes en soms de bloemetjes gebruikt als geneesmiddel in de fytotherapie. Er zitten 15 soorten etherische oliën in. Verder bevat het veel diterpene bitterstoffen. Ook zitten er triterpenen, het fenolzuur rozemarijnzuur en flavonoïden in. Het bevat zwak werkende fyto-oestrogenen, een soort bio-identiek hormonen. Daarnaast zitten er looistoffen, hars, saponinen en choline in.

Salie tegen overmatig zweten

Salie is een zweetremmend middel. Rozemarijnzuur, ketonen en thuyon werken kalmerend op het warmteregulerend centrum van het lichaam waardoor mensen minder zweetproductie nodig hebben om af te koelen. Naar aanleiding van deze medicinale eigenschap wordt het door fytotherapeuten ingezet bij de volgende indicaties:

• Overdreven transpiratie, klamme handen, zweetvoeten,
• Overmatig (nachtelijk) zweten als overgangsklacht,
• Overmatig zweten door te actief werkende schildklier,
• Nerveus zweten, overmatig zweten door psychosomatische oorzaak,
• Overmatig nachtzweten, zweten bij chronische virusinfecties, TBC,
• Koortsige ziektebeelden.

Salie tegen ontstekingen en infecties

Salie werkt samentrekkend en ontstekingsremmend. Ketonen en looistoffen in salie werken herstellend voor ontstekingen op slijmvliezen in mond, neus, keel en darmen. Daarnaast werkt salie antiseptisch; het remt infecties door bacteriën, virussen en in iets mindere mate schimmels. Oxiden in salie zorgen daarbij voor een slijmoplossend vermogen. Door deze geneeskrachtige werkingen kan een fytotherapeut besluiten salie in te zetten bij de volgende indicaties:

• Preventie van griep, verkoudheid, bronchitis,
• Mondslijmvliesontsteking, aften,
• Loszittende tanden, tandvleesontsteking, bloedend tandvlees,
• Keelpijn, amandelontsteking, strottenhoofdontsteking,
• Maagdarmslijmvliesontsteking,
• Maagwandontsteking, diarree, slokdarmontsteking.

Salie ter bevordering van de spijsvertering

Salie is een maagversterkend kruid. Het bevordert de spijsvertering, werkt galvormend door de bitterstoffen die het bevat, is een windverdrijvend middel en weert krampen in maag en darmen. De sfincter van Oddi is een kringspier die de toevoer van alvleeskliersappen, leversappen en galsappen reguleert. Deze vloeistoffen zorgen voor een goede spijsvertering. Salie kan krampen in de sfincter van Oddi opheffen zodat de spijsvertering naar behoren kan plaats vinden. Kamfer, bornylacetaat en thuyon zijn verantwoordelijk voor de krampopheffende werking. Deze medicinale eigenschappen zijn de voornaamste oorzaken dat fytotherapeuten salie voorschrijven bij:

• Anorexia, indigestie, Dyspepsie,
• Leverinsufficiëntie,
• Flatulentie, oprispingen, opgezette buik,
• Darmgistingen, krampen en kolieken van maag en darmen,
• Diarree bij babies.

Salie bij menstruatieperikelen

De krampopheffende werking van salie kan behalve voor maag en darmen worden gebruikt bij menstruatieproblemen. Daardoor wordt van salie gezegd dat het een menstruatiebevorderend kruid is. Daarnaast wordt de baarmoeder gestimuleerd in haar arbeid tijdens de zwangerschap. Hierdoor kan de fytotherapeut besluiten salie in te zetten bij:

• Het uitblijven van menstruatie,
• Het uitblijven van een bevalling,
• Hormonale disbalans, onregelmatig bloedverlies, onregelmatige menstruatiecyclus,
• Moeilijke bevalling.

Salie als natuurlijk bio-identiek hormoon

Fyto-oestrogenen reguleren het hormonale evenwicht van de vrouw. Salie kan een overmaat aan fyto-oestrogenen neutraliseren en een tekort aan deze hormonen aanvullen. Daarbij is het een afrodisiac dat speciaal voor de vrouw geschikt is. Deze medicinale werkingen zijn de aanleiding voor een fytotherapeut om het voor te schrijven bij:

• Overgangsklachten zoals warmte-opwellingen, overmatig zweten en vaginale droogte,
• Gebrek aan libido van de vrouw,
• Onvruchtbaarheid bij de vrouw,
• Herstel na abortus, miskraam.

Uitwendige toepassing salie

De antiseptische, antivirale, antibacteriële en antischimmelwerking van salie die voornamelijk komen door etherische oliën met ketonen kunnen worden aangewend om allerlei uitwendige aandoeningen te behandelen. De talgsecretie wordt geremd waardoor er minder kans op acne en andere huiduitslag bestaat. Omdat salie lekker ruikt is en bacteriën doodt is het goed voor een frisse adem. Hieronder staan enkele uitwendige toepassingen, gerangschikt op verwerkingsvorm:

Mondpoelmiddel, mondwater, gorgelmiddel, zuigtabletten:

• Mondslijmvliesontsteking, aften, mondzweertjes,
• Tandvleesontsteking, bloedend tandvlees, loszittende tanden,
• Keelpijn, amandelontsteking, strottenhoofdontsteking, heesheid.

Spoelingen, zitbad:

• Witte vloed,
• Vaginale ontsteking.

Omslagen:

• Kleine wonden, slecht helende wonden, zweren,
• Insectenbeten,
• Vette huid, eczeem, acné.

Eettips salie

Salie kun je toevoegen aan het kookwater van aardappelen of groenten. Salie heeft een sterke smaak, gebruik daarom niet al te veel. Het is een goed kruid om te mengen met andere kruiden. Salie in een tomatensaus of over schijfjes tomaat in een salade neutraliseert de zure smaak van tomaat. Salie kun je versnipperen en door het beslag van koekjes doen om ze een extra smaakdimensie te geven. Je kunt een dressing maken door salie in azijn of olie te laten trekken; dat geeft een kruidig smaakeffect.

Raadpleeg een fytotherapeut

Wie salie als geneeskrachtig middel wil gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Salie-extracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract, zalf, crème en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden gebruikt te worden. Een fytotherapeut kan je daarover meer vertellen net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Daarnaast bestaan er heilzame combinaties met kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.