De geneeskracht van mansoor

Mansoor wordt al minstens 100 jaar gebruikt als winterharde sierplant en heeft zich daarom in Nederland verwilderd. Het is een plant die vooral in de bossen voorkomt en hij bloeit in maart, april en mei. Deze plant houdt echt van de schaduw. Mansoor is lang als medicinale plant gebruikt. Het blad lijkt op een oor en verscherpt het gehoor maar het is ook een braakmiddel omdat het een licht giftige plant is. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Algemene informatie
• Naamgeving
• Traditioneel gebruik mansoor
• Mansoor en alcoholisme
• Mansoor van antieke tijd naar Middeleeuwen
• Goed voor je hoofd
• Zeven leuke weetjes over mansoor

Algemene informatie

Mansoor is een mooie bodembedekkende plant. Hij heeft sierlijk gevormde bladeren die ook in de winter groen blijven. In zijn bloeiperiode, van maart tot mei, laat hij kleine rode bloemetjes zien. Het is een veel gebruikte plant in siertuinen. Mansoor wordt maximaal 20 centimeter hoog. Hij houdt van een humusrijke grond. Deze plant heeft weinig verzorging nodig; het is voldoende om de lelijke bladeren weg te knippen. Daar komen weer nieuwe bladeren voor terug. De wortel van mansoor ruikt gemberachtig maar is niet eetbaar. Mansoor staat graag in loofbossen met kalkgrond en langs wegbermen, heggen, struikgewas en hakhout. Het is een plant die de schaduw prefereert. Van oorsprong komt mansoor niet in Nederland of België voor maar omdat het als sierplant met medicinale waarde veel is geplant in tuinen, heeft het zichzelf kunnen verspreiden in het Nederlands en Belgisch landschap. De plant groeit in heel West-Europa behalve op het Iberisch schiereiland. Hij komt ook voor in de zuidelijke punten van de Scandinavische landen Noorwegen, Zweden en Finland. Oostwaarts strekt zijn verspreidingsgebied tot verder dan de Baltische staten, Wit Rusland en verder naar Rusland, diep het Russische achterland in.

Naamgeving

In de wetenschap gebruiken we Latijnse namen zodat er geen verwarring ontstaat over welke plant het gaat. De Latijnse naam voor mansoor is Asarum europaeum. Het tweede deel van de naam betekent ´uit Europa´. Het eerste deel is een samenstelling van de woorden ´a´ wat ´niet´ betekent en ´sarum´ wat staat voor ´vrouwen´. De plant moet niet worden ingenomen door zwangere vrouwen, vandaar deze naam. Mansoor slaat op de vorm van de bladeren die sterk aan een oor doet denken. In het Nederlands zeggen we ook wel Hazelwortel, Speerwortel, Wilde gember of Leverkruid. Het Frans kent de naam Asaret d´Europe, In Duitsland zegt men Gewöhnliche Haselwurz en in Engelstalige planten wordt deze bodembedekker Asarabacca genoemd.

Traditioneel gebruik mansoor

Mansoor is in de traditionele volksgeneeskunde in de 19e eeuw een veel aangewend middel geweest wat laxerend en vochtafdrijvend werkt. Wortel van mansoor is dermate vies scherp en bitter dat je ervan moet braken. Maar dat kan bij vergiftigingsverschijnselen juist uitkomst bieden; de gifstoffen die abusievelijk in de maag terecht zijn gekomen, verlaten het lichaam weer snel door over te geven. Extracten van mansoorwortel zijn traditioneel ingezet bij astma en andere problemen van de ademhalingswegen. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer omdat er astrolochiazuren in zitten, net als bijvoorbeeld in pijpbloem; deze zuren kunnen nierschade en kanker aan de urinewegen veroorzaken. In vroegere tijden is mansoor veel gebruikt bij een slecht geheugen. Tegenwoordig wordt mansoor nog steeds in de homeopathie gebruikt bij mentale aandoeningen zoals geestelijke uitputting en geheugenverlies.

Mansoor en alcoholisme

Mansoor wordt gebruikt bij alcoholisme. Vooral in Rusland wordt mansoor gebruikt in kleine hoeveelheden omdat het de lust tot het drinken van alcoholische dranken wegneemt. Dat staat waarschijnlijk in verband met de positieve werking op geestelijke uitputting en geheugenverlies. Mansoor zou de geest versterken, waardoor de neiging om de geest middels alcohol te verzwakken, verdwijnt.

Mansoor van antieke tijd naar Middeleeuwen

Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidenwetenschap uit het begin van onze jaartelling, schreef mansoor voor bij te veel slijm in de longen, ischias, menstruatieproblemen en constipatie. De meeste geleerde mensen uit de oudheid waren het daarmee eens. Een eeuw later voegde Plinius eraan toe dat mansoor goed is voor de lever. Het reinigt het hele lijf en is goed bij waterzucht of oedeem, voor reiniging van de maag en het is goed voor de baarmoeder. Maar het is niet goed voor zwangere vrouwen; omdat na inname van mansoor een spontane abortus kan ontstaan. Macer Florides, die in de 11e eeuw leefde zei dat mansoor goed was bij hoesten.

Goed voor je hoofd

Nicholas Frauenlob vond dat mansoor goed was voor het hoofd en zei dat je mansoor in azijn getrokken in de neus moest doen zodat het hoofd gereinigd wordt. Een andere methode was volgens Frauenlob het besprenkelen van het hoofd met dezelfde azijn. Je kon volgens deze Middeleeuwer ook een bad maken met mansoor zodat je hoofd scherper werd. Mansoor is lange tijd gebruikt om slijm uit de hoofdelijke holtes naar buiten te laten stromen, onder andere via het middel snuiftabak. Het kan op deze manier hoofdpijn verhelpen en de buisjes van Eustachius open maken. Deze laatste reden maakt het goed voor de oren. Hierbij kunnen we de signatuurleer aanhalen; reeds in de antieke tijd maakte men gebruik van de signatuurleer die behelst dat de uiterlijke kenmerken van een plant de medicinale werking voor mensen onthullen. Mansoor lijkt op het oor, dus is het goed voor de oren.

Zeven leuke weetjes over mansoor

1. De wortel van mansoor werd gebruikt in een mengsel dat men niespoeder noemde.
2. Vroeger werd mansoor gebruikt om een heldergroene verfkleur mee te maken.
3. De veel toegepaste werking van mansoor op het geheugen en mentale capaciteiten is helaas nog nooit wetenschappelijk onderzocht.
4. Een Duitse vrouw probeerde in de jaren 60 van de 20e eeuw een abortus te forceren met mansoorthee; ze kreeg als bijwerking hemiparesis, een bijna-verlamming van een deel van het lichaam.
5. Schrijver en dichter Bart Moeyaert schreef het boek Mansoor, of hoe we Stina bijna dood kregen (2001), waarin wordt verhaalt over de giftige aspecten van mansoor.
6. Behalve kankerverwekkende stoffen zitten er ook kankerbestrijdende stoffen in mansoor.
7. Mansoor zit in Schneeberger snuiftabak.