Shatavari: Ayurvedisch geneesmiddel voor de vrouw

Shatavari is een plant die een belangrijke plaats heeft binnen de Ayurveda, een traditionele geneeswijze inheems aan het Indiase subcontinent. Het zou in staat zijn de dosha's pitta en vata in balans te brengen, terwijl het kapha juist kan versterken. Shatavari wordt vooral veel gebruikt door vrouwen om problemen gerelateerd aan hormonale schommelingen te bestrijden, de vruchtbaarheid te bevorderen en de productie van moedermelk na de geboorte van een kind te stimuleren. Shatavari is ook in Nederland verkrijgbaar bij verschillende natuurwinkels en webshops.

Shatavari (Asparagus racemosus)

• Over shatavari
• Werkzame stoffen in shatavari
• Waarvoor wordt shatavari gebruikt?
• Hoe wordt het gebruikt?
• Verkrijgbaarheid in Nederland

Over shatavari

Shatavari is een plant uit de aspergefamilie die onder verschillende namen bekend staat waaronder shatawari, satavar, shatamull, vrishya en kurilo. De Latijnse benaming voor de plant is Asparagus racemosus. Shatavari wordt ook wel 'vrouwenginseng' genoemd omdat er diverse voor de vrouwelijke vruchtbaarheid en hormonale balans belangrijke eigenschappen aan worden toegeschreven.

De plant groeit voornamelijk op hoogte in China, Nepal, Sri Lanka en India. De plant heeft kleine groene, op dennennaalden lijkende scheuten. In de maand juli groeien aan de plant witte bloemen en in september produceert hij donkerpaarse besjes. Binnen de Indiase traditionele geneeskunde heeft de plant een belangrijke positie. In zowel de Ayurveda, Unani en Siddha wordt de plant veel gebruikt. De naam shatavari kan vertaald worden als 'genezer van honderd ziekten', wat wel aangeeft dat hij gezien wordt als een veelzijdige remedie voor verschillende aandoeningen. Een andere vertaling van de naam is overigens 'degene met honderd wortels'.

Werkzame stoffen in shatavari

Onderzoek heeft aangetoond dat shatavari rijk is aan onder meer Asparagamine A (een niet-giftige alkaloïde) en verschillende saponinen. Saponinen zijn stoffen die planten beschermen tegen insectenvraat en de groei van schimmels en bacteriën. Het type saponinen dat voorkomt in shatavari kan fungeren als precursor voor voor bijnierschors- en geslachtshormonen. Bij een tekort hieraan zijn ze in staat de werking van deze hormonen te ondersteunen (Sharma, U. et al, 2009).

Waarvoor wordt shatavari gebruikt?

Zoals gezegd wordt binnen de Indiase traditionele geneeskunde dankbaar gebruik gemaakt van shatavari. Het wordt onder meer gebruikt om de volgende ziekten en kwalen mee te behandelen:

• Problemen gerelateerd aan hormonale schommelingen, waaronder klachten veroorzaakt door de menopauze
• Problemen met de vruchtbaarheid van de vrouw
• Problemen met de productie van moedermelk
• Problemen van de luchtwegen, waaronder astma en bronchitis
• Problemen van het maag-darmstelsel, waaronder gastroparese (vertraagde maaglediging)
• Schommelingen van de bloedsuikerspiegel
• Stress en angst
• Reuma
• Hoofdpijn
• Koorts

Binnen de Ayurveda gelooft men in het bestaan van dosha, wat zoiets betekent als 'fout' of 'vlek'; vergissingen die de balans in het leven kunnen verstoren en van alles in de war kunnen schoppen. Bevindt men zich niet in de normtoestand dan zou dit het lichaam schade berokkenen. Er moet dus voor gewaakt worden dat er geen tekort of overschot ontstaat. Er bestaan drie dosha's:

• Vata: de drijvende kracht achter onder meer de ademhaling, hartslag en darmperistaltiek
• Pitta: van belang voor de stofwisseling en spijsvertering
• Kapha: belangrijk voor onder meer de cohesie, smering en ondersteuning

Shatavari wordt gebruikt om pitta en vata in balans te brengen maar het kan kapha juist doen laten toenemen. Daarnaast wordt het binnen de Ayurveda gezien als rasāyana: een verjonger of levensverlenger. Dit moet vooral in verband gezien worden met het vermeende effect op de vruchtbaarheid van de vrouw.

Hoe wordt het gebruikt?

Om shatavari te kunnen gebruiken worden de wortels gedroogd en vermalen tot poeder. Dit wordt doorgaans verwerkt tot tabletten of capsules, welke simpel met een glas water kunnen worden ingenomen. Om de opname in het lichaam te bevorderen wordt aangeraden de tabletten of capsules tijdens of direct na de maaltijd in te nemen. Het is belangrijk daarbij altijd de instructies op de verpakking of uit de bijsluiter op te volgen en je te houden aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.

Verkrijgbaarheid in Nederland

Waar shatavari in met name India grote bekendheid heeft, is het in Nederland minder bekend. Toch is shatavari ook in Nederland verkrijgbaar. Je kunt het kopen of bestellen bij verschillende natuurwinkels of webshops. Shatavari is in Nederland onder meer verkrijgbaar van de merken Mattisson, Organic India, Ojas, Holisan, Vitotaal, Ayurveda Health en Balance Pharma. Het is daarnaast ook één van de ingrediënten van Ayu Care Femalis, een Ayurvedisch kruidenpreparaat ter bestrijding van overgangsverschijnselen en opvliegers.