Catuaba: ontspannend extract uit het Braziliaanse regenwoud

Catuaba is een extract afkomstig van enkele bomen die alleen te vinden zijn in het regenwoud van Brazilië. Door indianen werd het al lang geleden ontdekt en men gebruikt het als middel om lichaam en geest mee te laten ontspannen. De ontspannende werking is afkomstig van de in het extract aanwezige catuabinen, stoffen die ook wel gebruikt worden in medicijnen die het centrale zenuwstelsel moeten beïnvloeden bij bijvoorbeeld mensen met ADHD of een depressie. De bron van die stof is in dat geval ook een plant uit de familie van de Erythroxylaceae. Supplementen op basis van catuaba zijn ook in Nederland verkrijgbaar.

Catuaba

• Wat is catuaba?
• Effecten van het gebruik van catuaba
• Gebruik van catuaba
• Verkrijgbaarheid

Wat is catuaba?

Catuaba is een woord afkomstig uit het Guaraní, een taal die wordt gesproken in een aantal landen van Latijns-Amerika. Het betekent zoveel als 'dat wat kracht geeft aan de indiaan'. De naam wordt gebruikt voor een extract dat gemaakt wordt van de schors van een select groepje boomsoorten dat voorkomt in het regenwoud van Brazilië. Het gaat om de schors van een van de volgende soorten bomen:

• Trichilia catigua
• Erythroxylum vaccinifolium
• Anemopaegma
• Ilex
• Micropholis
• Phyllanthus
• Secondatia
• Tetragastris
• Myrtaceae

Er wordt ook wel gezegd dat catuaba afkomstig is van de boomsoort Erythroxylum catuaba. Deze soort is echter slechts één keer in de literatuur beschreven (in 1904) en vandaag de dag weet men niet welke soort hiermee bedoeld wordt, of dat het wellicht gaat om een reeds uitgestorven soort. Op verpakkingen van catuaba-supplementen tref je desondanks toch nog vaak de benaming Erythroxylum catuaba aan als herkomst van het extract. Onder de lokale bevolking van het Braziliaanse regenwoud worden ook wel andere benamingen voor het extract gebruikt waaronder caramuru, chuchuhuasha, piratancara, pau de reposta en tatuaba.

Effecten van het gebruik van catuaba

In Brazilië gebruikt men catuaba vanwege de effecten die het heeft op het centrale zenuwstelsel. Het zou namelijk een kalmerend effect hebben en sommigen geloven zelfs dat catuaba kan werken als een afrodisiacum, oftewel een lustopwekkend middel. Dat laatste is overigens anno 2019 nog niet in wetenschappelijke studies bewezen.

Er is wel enig onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van catuaba en de effecten die het heeft op het centrale zenuwstelsel. Daarbij heeft men kunnen vaststellen dat catuaba een groep stoffen bevat die ook wel catuabine wordt genoemd. Catuabinen zijn tropane alkaloïden. Dit zijn stikstof bevattende, meestal basisch reagerende stoffen die tevens een tropane ring in hun chemische structuur hebben. Tropaan is een stof die men terugvindt in verschillende medicijnen die bedoeld zijn om een effect te hebben op het centrale zenuwstelsel, zoals medicijnen tegen ADHD, depressie of verslaving. Voor het produceren van deze medicijnen wordt gebruik gemaakt van extracten van planten van de familie van Erythroxylaceae, zoals ook bij catuaba vaak het geval is (Davies, H. et al, 1998).

Uit dierproeven is wel gebleken dat het gebruik van catuaba een kalmerend effect heeft op muizen en dat het zelfs effecten heeft die vergelijkbaar zijn met antidepressiva. De onderzoekers die deze studie hebben gedaan bevelen catuaba daarom ook aan als middel om meer onderzoek te doen naar de werkzaamheid tegen depressies (Campos, M.M et al, 2005). Verder onderzoek uit 2012 bevestigde de conclusie dat catuaba een positief effect kan hebben op mensen die lijden aan een depressie. Meer onderzoek is echter nodig (Bonassoli, V.T. et al, 2012).

Catuaba werkt nadrukkelijk niet geestverruimend. Er zijn geen hallucinerende effecten van bekend, wat bijvoorbeeld wel het geval is bij extracten van de Erythroxylum coca, die ook wel gebruikt worden om coca mee te produceren.

Gebruik van catuaba

Catuaba heeft buiten Brazilië niet zo heel veel bekendheid maar is desondanks ook in de westerse wereld verkrijgbaar in supplementvorm. Het wordt vooral aangeprezen als 'ontspanningskruid', voor een ontspannende uitwerking op zowel het lichamelijke als het psychische functioneren. Het wordt vooral gebruikt door mensen die een remedie zoeken voor hun depressieve klachten, angsten, nervositeit, stress, vermoeidheid en slapeloosheid. Aangeraden wordt om drie maal daags een dosering van 500 tot 1000 mg in te nemen. De capsules kunnen gewoon met een glas water ingenomen worden.

Verkrijgbaarheid

Een supplement op basis van catuaba is in Nederland verkrijgbaar van een aantal merken. Je kunt het onder meer kopen van de merken Rio Amazon, Chinaherbage, Swanson, Nutrikraft en Solaray. Het is doorgaans gedoseerd in capsules van tussen de 300 en 500 mg.

Koop je een catuaba-supplement, let er dan op dat het om pure catuaba gaat. Een goed supplement wordt hoogstens aangevuld met enkele hulpstoffen zoals wat magnesiumstearaat en calciumfosfaat voor een goede opname maar dit maakt als het goed is slechts een paar procent van de inhoud uit.