Glidkruid voor een goed gevoel

Blauw glidkruid of Scutellaria galericulata is een vaste, lipbloemige plant van natte, humusrijke grond, die graag groeit in duinvalleien en op vochtige, stenige plaatsen. In de duinen kan de plant zich ook op drogere grond handhaven. Glidkruid is gemakkelijk in de tuin te kweken, met zijn kruipende wortelstokken kan hij daar zelfs gaan woekeren. Het beste is dan ook om hem samen met enkele andere vrienden-woekeraars zoals Munt een wild stukje in de tuin te geven. Ons inheems Glidkruid wordt in de kruidengeneeskunde niet meer gebruikt. Al is dat ooit wel anders geweest. Dioscorides adviseerde de plant al als wondgenezend middel. Als legerarts, die duizenden soldaten moest behandelen, had hij natuurlijk ook wel enige behoefte aan wondmiddelen. Ook Plinius volgens Dodoens zegt dat de Sideritis (Glidkruid) zo sterk en krachtig is, dat het op een verse wonde gebonden zijnde, het bloed stelpt en het ganselijk doet ophouden. Dodonaeus zelf noemde glidtcruydt of Herba Judaica een 'uitnement goedt wondt-cruydt'. Dat Herba Judaica, zeg maar Jodenkruid, noemde hij zo omdat het, volgens hem, vooral Joodse marktkramers waren die dit kruid en andere wondermiddeltjes te koop aanboden om de breuken van de darmen of 'de gescheurtheydt' en de witte vloed te genezen. Omwille van die wondgenezende werking werd het volgens Lobelius in Frankrijk Carpentaria of Timmerliedencruydt en Ferruminatrix Heraclea of Heelende cruydt genoemd. Een hele mondvol moet ik zeggen.

Vele namen verwijzen ook naar de vorm van de bloem, die er als een mutsje zou uitzien. Galericulata van Latijnse galerus, muts, maar ook de Engelse naam Skullcap, calotje of het Duitse Kappenhelmkraut, mutshelmkruid. Al klinkt het Engels erg lief en het Duitse streng militaristisch.

Glidkruid

Glidkruid, mogelijk van de geordende, in het gelid staande lipbloemen aan een steel of naar de medicinale werking om een verstuikt been terug in het gelid te brengen. Persoonlijk vind ik dit nogal geforceerde verklaringen, maar iets beters ken ik niet.

Een merkwaardige naam is ook het Engelse Mad dogweed, omdat het vroeger tegen rabiës of hondsdolheid gebruikt werd.

In Artsenijgewassen van Johannes Zorn (1784-1790) lezen we dat ' Deze in oude tijden onder de naam van Tertianaria tegen de anderdaagse koorts gebruikte plant, bijna in vergetelheid geraakt was, zo zij de Pharmacopea Danica niet weder in aanmerking gebracht had. De plant heeft een bittere knoflooksmaak. Een bittere samentrekkende grondstof schijnt het werkingsvermogen tegen de koude koortsen te bevatten. Het koud gedronken afkooksel is urinedrijvend, warm integendeel zweetdrijvend'.

Soorten Glidkruid

Er is nu nogal wat verwarring over de verschillende medicinale soorten. Vooral Scutellaria lateriflora in Amerika en Scutellaria baicalensis in China worden nog medicinaal gebruikt. Mogelijk heeft onze sterk verwante Scutellaria galericulata dezelfde werking. De werking is vrij goed wetenschappelijk onderbouwd en in tegenstelling met de grote reputatie uit het verleden als wondkruid, wordt vooral Scutellaria lateriflora nu algemeen beschouwd als een goed kalmerend en zenuwversterkend kruid.

Namen

• Flora Batava: blauwbloemig helmkruid, blauwe gods-genade, gehelmde Wederick
• Scutellaria galericulata, Blauw glidkruid, Scutellaire toque, Skull-cap, Sumpf-Helmkraut
• Scutellaria lateriflora, Blue skullcap, Hoodwort, Virginian skullcap, mad-dog skullcap , American skullcap, Western skullcap, European skullcap, blue skullcap, greater skullcap, hoodwort or hoodwart, blue pimpernel, Quaker bonnet, helmet flower, hooded willow herb, side-flowering skullcap, mad-dog weed.

Voor verdere studie

• Gafner S, Bergeron C, Batcha LL, et al. Inhibition of [3H]-LSD binding to 5-HT7 receptors by flavonoids from Scutellaria lateriflora . J Nat Prod . 2003;66:535-537.
• Gafner S, Bergeron C, Batcha LL, et al. Analysis of Scutellaria lateriflora and its adulterants Teucrium canadense and Teucrium chamaedrys by LC-UV/MS, TLC, and digital photomicroscopy. J AOAC Int . 2003;86:453-460.
• Awad R, Arnason JT, Trudeau V. Phytochemical and biological analysis of skullcap ( Scutellaria lateriflora L.): a medicinal plant with anxiolytic properties. Phytomedicine . 2003;10:640-649.
• Zhang Z, Lian XY, Li S, Stringer JL. Characterization of chemical ingredients and anticonvulsant activity of American skullcap (Scutellaria lateriflora). Phytomedicine. 2009 May;16(5):485-93.National Center for Pharmaceutical Crops, College of Forestry and Agriculture, Stephen F. Austin State University, Nacogdoches, TX 7596&l