Natuurlijke anticonceptiemethoden

Het gebeurt regelmatig dat vrouwen (willen) stoppen met het gebruik van hormonale anticonceptie en kiezen voor een alternatieve methode om ongewenste zwangerschappen te voorkomen. Daarnaast zijn er ook vrouwen die het niet prettig vinden om hulpmiddelen te moeten gebruiken zoals condooms of een spiraaltje. Voor al deze vrouwen is een natuurlijke anticonceptiemethode een mogelijk alternatief.

Menstruatiecyclus

Natuurlijke anticonceptiemethoden baseren zich op de menstruatiecyclus van de vrouw. Om beter te begrijpen hoe deze methodes in hun werk gaan, is het handig om enige achtergrondinformatie te hebben over de menstruatiecyclus.

Gemiddeld duurt een menstruatiecyclus 28 dagen, gerekend van menstruatie tot menstruatie. Echter zijn vrouwen niet elk van deze dagen even vruchtbaar. Tijdens en rond de ovulatie, die ongeveer halverwege de cyclus valt, is de kans groot dat er een bevruchting plaatsvindt. Buiten deze periode is de kans dat een vrouw zwanger raakt zeer gering. Natuurlijke anticonceptiemethoden zijn gericht op het vermijden van geslachtsgemeenschap op de vruchtbare dagen van de vrouw, om zo zwangerschap te voorkomen. Om vast te stellen wanneer een vrouw zich in haar vruchtbare periode bevindt, bestaan verschillende methodes.

Periodieke onthouding (kalendermethode)

Periodieke onthouding, beter bekend als de kalendermethode, baseert zich op een berekening van de periode waarin de ovulatie plaatsvindt. Afhankelijk van de persoonlijke cyclus van de vrouw, vindt de ovulatie over het algemeen plaats tussen de 12e en de 18e dag van de cyclus. Omdat sperma in theorie enkele dagen kan overleven in de vrouw, wordt aangeraden om in de periode van zeven dagen voor en twee dagen na de ovulatie geen (onbeschermde) gemeenschap te hebben. Er is geen eenduidige telling die op iedereen toegepast kan worden: bij het berekenen van de vruchtbare dagen dient rekening gehouden te worden met de persoonlijke cyclus van de vrouw. Geen cyclus is echter hetzelfde, en zelfs bij vrouwen die een vrij regelmatige cyclus hebben kan deze soms plotseling net iets langer of korter duren. De kalendermethode is dus niet heel betrouwbaar als op zichzelf staande anticonceptiemethode. Als richtlijn is het echter erg handig.

Temperatuurmethode

Wanneer de ovulatie plaatsgevonden heeft, stijgt de lichaamstemperatuur van de vrouw met zo’n 0,2 tot 0,3 graden Celsius tot aan de eerstvolgende menstruatie. Door temperatuur te meten kan vastgesteld worden of er een ovulatie geweest is. Nadeel van deze methode is dat pas achteraf vastgesteld kan worden dat er een ovulatie heeft plaatsgevonden: hierdoor is het raadzaam om de fluctuaties in lichaamstemperatuur eerst een drietal maanden bij te houden om zo een overzicht te krijgen van het persoonlijke ritme, vooraleer het toe te passen als anticonceptiemethode. Ook voor deze methode geldt dat hij niet volledig betrouwbaar is, omdat de duur van de cyclus per maand kan verschillen.

Cervixslijm

Iedere vrouw maakt slijm aan in haar baarmoeder en vagina. Gedurende de cyclus verandert dit slijm van kleur, samenstelling en consistentie. Vooral rondom de eisprong van een vrouw is dit vaak duidelijk te merken: het slijm is dan helder en vloeibaar en vormt een optimale omgeving voor zaadcellen. Door regelmatig wat van het baarmoederslijm tussen duim en wijsvinger te houden kan grofweg bekeken worden in welk deel van haar cyclus een vrouw zich bevindt. Is het slijm helder, dun en rekbaar, dan bevindt zij zich in haar vruchtbare dagen. Is het slijm juist dik en troebel dan is de vrouw niet vruchtbaar.

NFP-methode/symptothermale methode

De sympothermale methode, ook wel “natural family planning” of “NFP” genoemd, is een combinatie van de temperatuurmethode en de cervixslijmmethode. Daarnaast wordt bij deze methode ook gelet op de stand en consistentie van de baarmoedermond. De baarmoedermond is rondom de vruchtbare periode namelijk vaak wat zachter en ligt ook wat hoger in de schede dan wanneer een vrouw niet vruchtbaar is. Omdat de NFP-methode verschillende losse methoden combineert is hij behoorlijk betrouwbaar. Het is echter wel belangrijk dat de methode zeer nauwkeurig uitgevoerd wordt.

Persona

De Persona is een relatief nieuwe vorm van natuurlijke anticonceptie. Dit computertje meet concentraties hormonen in ochtendurine en kan aan de hand hiervan aangeven op welk punt in de cyclus een vrouw zich bevindt. De Persona is met een betrouwbaarheid van 94% redelijk betrouwbaar te noemen.