Herken het gedrag van een verslaafde

Iemand is verslaafd als er sprake is van een onweerstaanbare behoefte aan een middel waartegen geen weerstand geboden kan worden, waardoor hij in de problemen komt. Er zijn verschillende vormen van verslaving, zo kan iemand verslaafd raken aan alcohol, drugs, medicijnen, gokken of seks. Soms is iemand niet meteen verslaafd en kan er een tijd overheen gaan dat verslaving optreedt. Een verslaafde zal er meestal alles aan doen om de verslaving te verbergen. Toch zijn er een aantal veranderingen in het gedrag merkbaar.

Wat een verslaving is

Een verslaving is een gewoonte waartegen iemand geen weerstand kan bieden. Er is een onbeheersbare drang om een bepaald middel te gebruiken of om je op bepaalde wijze te gedragen. Het wordt soms gezien als een ziekte, maar ook wel als een ondeugd. De verslaafde raakt hierdoor in de problemen, vooral op financieel gebied. Op het moment als de verslaafde het middel niet gebruikt, ontstaan er ontwenningsverschijnselen. Er zijn vele middelen waaraan iemand verslaafd kan raken, zoals drugs, medicijnen, alcohol, eten, nicotine, gamen, gokken of seks.

Wanneer ben je verslaafd?

Soms is de term verslaving een ruim begrip. Naast de onbeheersbare drang naar het middel of gedrag, is er ook sprake van een lichamelijke behoefte. Hoe weet je of er sprake is van een verslaving? Vaak duurt het even voordat je ergens aan verslaafd bent en kom je er pas achter als je te laat bent. Er ontstaan psychische en lichamelijke problemen en alles draait om het gebruik van het middel. Onderstaande kenmerken horen bij een verslaving:

• Je moet steeds denken aan het middel dat je nodig hebt
• Er is steeds meer nodig om hetzelfde effect te krijgen
• Er zijn ontwenningsverschijnselen als je niet gebruikt
• De ontwenningsverschijnselen zijn onder andere: zweten, trillen, paniekaanvallen krijgen, slapeloosheid, hoofdpijn en onrustig worden
• Zonder het middel voel je jezelf ziek

Hoe een verslaving ontstaat

Een verslaving is het gevolg van een bepaald proces. Het hangt ook van de soort verslaving af hoe lang het duurt voordat je verslaafd raakt. Ze zullen heroïne en nicotine middelen zijn waar je snel verslaafd aan kunt raken. Vooral jongeren zijn nieuwsgierig en experimenteren met middelen. Vaak blijft het bij een keertje uitproberen, maar vanwege de positieve effecten kan het zijn dat iemand het vaker neemt. Het is gezellig, je raakt ontspannen en vindt het lekker. Zo is het gebruik van alcohol erg sociaal en wordt het vaak gebruikt om iets te vieren. Als iemand een moeilijke jeugd heeft gehad of op latere leeftijd in een zware periode zit, kan er soms naar een middel gegrepen worden om zich beter te voelen. Ook zijn er mensen die verslaafd raken zonder dat het een gevolg is van een probleem.

Verslaafd

Als je verslaafd bent, ben je zowel lichamelijk als geestelijk afhankelijk van het middel. Het gebruiken heeft voorrang op al het andere in je leven. Op het moment dat je niet gebruikt, treden er ontwenningsverschijnselen op. De lichamelijke ontwenningsverschijnselen zijn meestal na enkele weken weer voorbij. Sommige mensen hebben een erfelijke aanleg om eerder een verslaving te ontwikkelen. Zo zullen mensen die ouders hebben met een alcoholverslaving een grotere kans hebben om zelf ook verslaafd te raken. Mensen die goed tegen alcohol kunnen, hebben misschien wat minder of geen last van slechte ervaringen. Zij zijn eerder geneigd om te drinken dan mensen die al gauw last hebben gehad van een zware kater.

Ontwenning

De lichamelijke ontwenningsverschijnselen kunnen soms erg heftig zijn en bij een zware verslaving kan het zelfs beter zijn om dit onder begeleiding van een arts te doen. Meestal wordt een zwaar verslaafde ook opgenomen in een ontwenningskliniek. Geestelijke afhankelijk duurt vaak langer dan de lichamelijke afhankelijkheid. Het heeft te maken met het obsessieve verlangen naar het middel. Terugval komt vaak voor bij een verslaafde die is afgekickt. Ook al is de verslaafde clean, maar door het zien van bijvoorbeeld een crackpijp kan er een kettingreactie van chemische stoffen in je hersenen plaatsvinden, waardoor er toch weer naar het middel wordt gegrepen.

Wat het betekent voor je omgeving

De verslaving heeft niet alleen effect op de verslaafde, maar op zijn omgeving. De verslaafde raakt steeds meer in de problemen, waar de omgeving in meegetrokken wordt. Met name als het om een partner of gezinslid gaat, heeft het impact. De verslaafde kan agressief, onvoorspelbaar en teruggetrokken worden. Hij vindt het middel belangrijker dan zijn familie, werk of vrienden en zal liegen en zich in allerlei bochten wringen om maar aan zijn middel te komen. Het zelfvernietigende gedrag is voor de naasten van de verslaafden erg moeilijk. Er worden allerlei pogingen gedaan om de verslaafde te helpen, maar het heeft vaak geen effect.

Hoe kun je een verslaafde helpen?

Het is erg moeilijk om een verslaafde te helpen. Daar is daadkracht en lef voor nodig. Voor een gezond persoon is voedsel, onderdak, liefde en veiligheid de basis. Voor een verslaafde is dat het middel wat hij nodig heeft. Zo moet je duidelijk je eigen grenzen aangeven. Als deze overschreden worden, moet je voor jezelf opkomen door bijvoorbeeld een dronken alcoholist het huis uit te sturen en zeggen dat hij pas weer thuis mag komen als hij nuchter is. Zo moet je nee kunnen zeggen als de verslaafde je smeekt om hem geld te lenen. De verslaafde kan heel heftig reageren en daarvoor moet je stevig in je schoenen staan. Probeer de verslaafde in te laten zien dat het beter is om zich op te laten nemen in een ontwenningskliniek.

Lees verder

• Verslaafd: Vormen van verslaving (special)