Levensstijlprogramma voor verslaafde jongeren

Het twaalf stappen programma van Anonieme Alcoholisten is een veelgebruikt programma bij de behandeling van alcoholverslaving. Het twaalf stappen programma voor jongeren is een aangepast model voor de jongere doelgroep. Het kan gebruikt worden voor jongeren met verslavingsproblematiek of gedragsproblemen. Het stappenprogramma voor jongeren kan het beste gedaan worden met een buddy of een coach.

Waarom een aangepaste versie?

Het oorspronkelijke twaalf stappen programma wordt over de hele wereld toegepast bij verslavingsproblematiek. Zonder iets af te willen doen aan het karakter en de boodschap van het programma, is het onderstaande programma gericht op de leefwereld van jongeren. Deze versie is als het ware een vrijere vertaling om de verschillende begrippen en thema's, die in het programma aan de orde komen, voor de doelgroep meer toegankelijker te maken. Zo is het begrip 'Hogere Macht' vertaald in 'Coach'. In de praktijk komt het voor dat de deelnemer iets of iemand ziet als zijn Hogere Macht. In dit geval werkt deze versie van het twaalf stappen programma, letterlijk en figuurlijk met een coach of buddy. De jongere ziet de coach als 'Hogere Macht'.

Stap 1. Ik geef toe dat ik mijn verslaving niet meer onder controle heb

Ik vind het moeilijk om mijn verslaving toe te geven. Anderen wijzen mij voortdurend op de risico’s en mijn gedrag maar daar luister ik niet naar. Ik zie het gevaar niet en ben eigenwijs. In ben met vrienden aan het experimenteren en vind het spannend en lekker. Misschien is het wel een probleem geworden want ik kan ik niet minderen of stoppen. Ik zie in dat ik mijn ouders verdriet doe en mijn school of werk gingen er onder lijden. Het gebruik is uit de hand gelopen. Ik sta aan de voet van een ‘berg’ problemen en geef toe dat ik niet weet hoe ik die beklimmen moet. In deze eerste stap geef ik een diepe zucht en neem de tijd om op krachten komen. Ik stel mij voorzichtig voor welk mooi uitzicht ik zal hebben op de top van de berg.

Stap 2. Ik heb iemand nodig die mij kan coachen

Dit programma verplicht mij niets. Het geeft mij alleen adviezen. Het zijn wel adviezen die al duizenden anderen hebben geholpen. In stap één herken ik dat ik mezelf niet kan helpen. Ik kan niet alleen die berg beklimmen. Ik heb iemand nodig. Iemand die ik kan vertrouwen. Vrienden, vader, moeder of vriend(in) vertrouwen mij niet meer. Ze zijn al zo vaak meegegaan de ‘berg’ op. Halverwege de klim liet ik ze vaak in de steek. Vaak in erbarmelijke of onveilige situaties. Ik heb ze vaak leugens verteld, bestolen en teleurgesteld. Ik moet vertrouwen terug winnen maar ik moet ook zelf leren te vertrouwen. Ik leer ontdekken dat mijn egoïsme de grootste valkuil is. In deze stap werk ik aan respect en openheid. Een coach kan mij daarbij helpen.

Stap 3. Ik besluit om hulp te vragen aan een coach

In deze stap zoek ik mogelijkheden om de berg te beklimmen. Ik merk dat ik nog twijfel omdat ik de top niet kan zien. Hoe hoog is deze berg ellende? Hoe zwaar gaat de klim worden? Tijdens mijn gebruik heb ik niemand toegelaten. Ik heb immers geen problemen? Tenminste, dat dacht ik. In deze stap leer ik dat ik in mijn jeugd iemand nodig heb. Het gebruik van cannabis en alcohol heeft mijn ontwikkeling geen goed gedaan. Door mijn slechte gedrag kreeg ik steeds ruzie. Al mijn problemen komen door het verkeerd gebruik van wilskracht en discipline. Het bereiken van de bergtop is het doel van de twaalf stappen. Het bereiken van de bergtop is vanaf vandaag mijn doel. De derde stap helpt mij om de berg te beklimmen. Dit programma vraagt een aanhoudende persoonlijke inspanning. De derde stap eindigt met;

Coach, geef mij kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen,
Moed om te veranderen wat ik kan veranderen,
En wijsheid om tussen deze twee onderscheid te maken.

Stap 4. Met mijn buddy maak ik de balans op van mijn levensstijl

Van nature heb ik talenten om problemen op te lossen. Ook het vragen om hulp is een talent. Als het een berg problemen is gaat het wat moeilijker maar in deze stap leer ik hoe ik dat ga doen. Die talenten heb ik nodig om te overleven. Stap vier is een poging om mijn talenten op het spoor te komen. Ik denk dat ik teveel met mijn zwakheden bezig ben. Het verlangen naar materiële en geestelijke zekerheid beïnvloed vaak mijn denken. Ongecontroleerde verlangens zijn de belangrijkste oorzaken van mijn drugsgebruik of van mijn verkeerde keuzes. Als ik de balans opmaak ontdek ik dat ik mezelf steeds voor de gek houd. Ik ben hoogmoedig en schuif mijn eigen fouten af op anderen. In de balans schrijf ik zwakheden als hoogmoed, hebzucht, wellust, woede, jaloezie, luiheid. Als ik bereid ben om een goede en eerlijke balans op te maken wordt ik beloond met een helder inzicht en een nieuw vertrouwen. Ik moet letten op mijn emotionele evenwicht. Dit doe ik door niet teveel te piekeren, niet zomaar boos worden, en geen zelfmedelijden hebben. In stap vier komen ook mijn vrienden en familie ter sprake. Ik moet breken met hen die het ontwikkelen van talenten belemmeren. Dit kan een vriend zijn waarmee ik elke dag een jointje rookte of mijn vader of moeder die elke week wel een keer onder invloed van alcohol ruzie maakten.

Stap 5. Ik ben eerlijk tegen mijn buddy, tegen mezelf en tegen anderen

In de vijfde stap ga ik leren om eerlijk te worden. Ik ga leren praten over mijn zwakheden met mijn coach. Zonder eerlijk tegen mezelf en tegen anderen te zijn kan ik niet nuchter blijven. Als ik de top van berg wil bereiken moet ik geen smoesjes verzinnen. Mijn foute gedachten kan ik veranderen als ik erover praat. In de vijfde stap leer ik uit mijn ‘veilige’ kleine hoekje te komen. Ik leer vergeving te ontvangen en te schenken. Als ik eerlijk ben tegen een ander dan ben ik dat ook tegen mijn buddy. In deze stap leer ik hoe en bij wie ik mijn hart kan luchten. Opgekropte emoties maken plaats voor rust en kalmte. Als ik vol emotie ben kan ik mij niet focussen op mijn klim naar de top van de berg.

Stap 6. Ik ben bereid om met mijn buddy aan mijn levensstijl te werken

Als ik vanaf nu een fout maak, ga ik mezelf niet meer voor de gek houden door te zeggen dat iedereen fouten maakt. Natuurlijk is dat wel zo, maar mijn fouten zorgen ervoor dat ik niet kan herstellen. Het gaat er niet om om perfect te zijn want dat word ik niet. Het gaat erom dat ik het blijf proberen. Niet uitstellen.

Stap 7. Ik vraag mijn buddy hoe ik mijn levensstijl kan veranderen

Het thema van deze stap is respect. In deze stap leer ik wat dit onderwerp voor mij kan betekenen. Mijn valkuil is het gebrek aan respect. Ik ben blind voor het doel van mijn leven. Respect is als een anker aan het touw om te klimmen. Respect is nodig voor een veilig gevoel. Respect is nodig om te overleven. In stap één moest ik nadenken of ik verslaafd was of niet. Ik moest nadenken over mijn machteloosheid, over het drugsgebruik en mijn gedrag. Ik moest dat doen om respect voor mezelf te krijgen. Ik moest toegeven dat ik koning over mijn eigen koninkrijkje ben. Die koning moet ik van de troon stoten. In deze stap leer ik dat mijn gebruik een verkeerd aangeleerd gedrag is. Het is vluchtgedrag voor de pijn en verdriet binnen in mij. Respect is een kracht om die pijn en verdriet te lijf te gaan. De oorzaak van mijn respectloos gedrag was angst en egoïsme. Bang dat we iets zouden verliezen of iets niet zouden krijgen. Het leren van respect stelt mij in staat om van mijn troon af te stappen en naar anderen en naar God toe te gaan.

Stap 8. Ik maak een lijst met personen die ik schade heb aangedaan, en ben bereid om het goed te maken

In deze stap leer ik met andere mensen omgaan. Ik ga ontdekken wat echte vriendschap is. Op mijn weg naar de bergtop kom ik moeilijke stukken tegen. Soms ben ik boos op anderen omdat ze mij dwars hebben gezeten. Ik weiger hen te vergeven of ik wil niet mijn eigen fouten toegeven. Meestal vinden we ons zelf zielig en gingen daarom weer gebruiken. Dit gedrag is het gevolg om van alles te willen vergeten. Het is belangrijk om ons levensverhaal op te schrijven. Alleen zo leren we onszelf kennen. Slechte relaties met ouders, vrienden, vriendinnen, docenten, werkgevers of politie, zijn vaak de oorzaak van ons zelfbeklag. Hoe brengen we anderen eigenlijk schade toe? We kunnen het uitleggen als botsende karakters. Door het beschrijven en vertellen over je levensverhaal leer je welke karakterfouten anderen schade hebben aangedaan. We zoeken in ons geheugen welke personen we hebben gekwetst. We moeten daarbij scherpe oordelen over anderen en over onszelf vermijden. Samen met onze coach kunnen we met stap acht uit onze comfortzone komen.

Stap 9. Ik ga het met hen goed maken. Behalve wanneer het hen of anderen in problemen brengt

In deze stap heb ik rust, moed en voorzichtigheid nodig. Ik heb moed en inzicht nodig om verantwoording af te leggen tegen hen die ik schade heb berokkend. Ik moet hierbij oppassen voor overmoedigheid. Ik moet voorkomen dat ik met mijn oude gedrag andere mensen benadeel. Het is niet goed om alles in één keer op te rakelen. Ik moet er ruim de tijd voor nemen. Ik krijg mijn rust niet ten koste van anderen, Ik ga niet iedereen in één keer al mijn fouten bekennen. Ik moet er rekening mee houden dat positieve en negatieve reacties mij uit evenwicht kunnen brengen. Met hulp van mijn coach kan ik mij hiervoor goed voorbereiden.

Stap 10. Ik maak er een gewoonte van om elke dag mijn fouten toe te geven

In deze stap ga ik aan de slag met mijn zelfbeheersing. Ik leer om niet te gebruiken in moeilijke en makkelijke situaties. Ik maak er een gewoonte van om mij te onderzoeken. Ik geef mijn fouten direct toe. Behalve de kater van teveel drank kunnen we ook een kater hebben van schuldgevoelens of zelfbeklag. Door het maken van een balans leer ik mijn verleden achter mij te laten. Daardoor groeit mijn zelfvertrouwen. Woede, wrok, jaloezie, zelfmedelijden, gekwetste trots kunnen mij weer doen gebruiken. Ik moet me leren beheersen. Dit is niet alleen belangrijk bij problemen maar ook bij succes.

Stap 11. Ik ben dagelijks bezig om mijn levensstijl te veranderen, en vraag mijn buddy om mij te blijven coachen

Gebed is de belangrijkste manier om contact te krijgen met God. Velen van ons schrikken hier misschien voor terug. Toen we het toch probeerden merkten we dat het resultaat opleverde. In deze stap kunnen anderen tips geven voor ‘beginners’. Gebed kun je altijd verder ontwikkelen. Het is een persoonlijk ‘avontuur’. Eén van de eerste ‘resultaten’ is emotioneel evenwicht. Ik kan bidden terwijl ik een wandeling maak of tijdens het fietsen. De grootste beloning is misschien wel dat je je niet meer eenzaam voelt.

Stap 12. Als ik door dit programma een positieve levensstijl heb gekregen, geef ik dat door aan andere jongeren

In de twaalfde stap leer ik leuke dingen te doen. Het motto is Aktie. In deze stap richt ik mij tot vrienden die nog gebruiken. Ik leer de waarde kennen van geven zonder iets terug te ontvangen. De twaalfde stap geeft mij de opdracht om de boodschap van dit programma door te geven. De ervaring leert dat uit problemen, pijn en verdriet iets goed kan komen als we het programma in de praktijk brengen. Als we alle stappen goed doorwerken heeft dat geestelijke groei als gevolg. De meesten waren daar eerst bang voor. Maar na een tijdje merkten zij dat ze er gelukkiger door werden. Ik moet de twaalf stappen toepassen op alle vlakken van mijn leven. In mijn vriendenkring, op school, thuis en op het werk. Alleen door onze problemen te aanvaarden en op te lossen, kunnen we met onszelf, met de wereld om ons heen, en met God in het reine komen. Sommigen zullen de top van de berg bereiken. Zij hebben hun doel bereikt en genieten van het geweldige uitzicht. Maar ook als je de top nog niet hebt bereikt dan ben je al een eind gekomen. Ook dan heb je al een beter uitzicht dan wanneer je de berg zou beklimmen. Anderen bleven aan de voet van de berg staan. Aan hen kan ik laten zien dat het kan. Ik dank mijn buddy voor het aanmoedigen en ondersteunen.