Geestelijke en lichamelijke schade door alcoholmisbruik

Alcoholconsumptie is bij matig en beheerst gebruik niet overdreven schadelijk voor de gezondheid. Dat ligt anders bij stevige drinkers die geen dag zonder alcohol kunnen. En bij het zogenaamde 'binge drinken' (heel veel tegelijk in korte tijd). De lichamelijke en geestelijke gezondheid wordt wel degelijk aangetast bij chronisch overmatig alcoholgebruik. Kwetsbaar zijn vooral de maag, de lever en de alvleesklier. Ook de hersenen hebben van aanhoudende alcohol inname te lijden. Baclofen is een medicijn, dat vermoedelijk ook tegen alcoholverslaving ingezet kan worden.

Gezondheidsschade

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot een ontwricht sociaal leven, daar er met een alcoholist nauwelijks valt samen te leven, laat staan samen te werken. Maar ook de gezondheidsrisico's zijn groot daar veel vitale organen er onherstelbare schade van kunnen oplopen, met als ergste schrikbeeld de ziekte van Korsakov vanwege aangetaste hersenen.

Maagklachten

De alcohol die we drinken, via bier, wijn en gedistilleerd komt in de maag terecht, waar slechts een klein deel wordt omgezet. Het grootste alcoholdeel komt namelijk in het bloed terecht, en wordt daarna verdeeld over het lichaamsvocht. Drank met een alcoholpercentage van boven de 20% blijft langer in de maag dan drank die een lager percentage bevat. Dergelijke relatief sterke dranken hebben bovendien een agressievere werking op het maagvliesslijm, dan o.a. bier en wijn. Langdurig gebruik van grote hoeveelheden sterke drank zoals gedistilleerd, kan dan ook tot bloedingen en ontstekingen van het maagvliesslijm leiden. Door overmatige alcoholconsumptie kan ook gastritus ontstaan, een ontsteking van het maagvlieslijm. De symptomen zijn braken, brandend maagzuur en oprispingen. Gastritus kan ook maagbloedingen veroorzaken.

Klachten aan de alvleesklier

Een andere door alcohol veroorzaakte aandoening heet pancreatitus. Het is een chronische ontsteking van de alvleesklier. Het gevolg is dat de afscheiding van alvleeskliersappen aan het darmkanaal verminderen, met als consequentie het verloren gaan van noodzakelijke voedingsstoffen als eiwitten en vetten. Behoorlijk gewichtsverlies is daarvan het gevolg.

Leveraandoeningen

De lever is de chemische fabriek van ons lichaam. Het is het orgaan dat via bloedzuivering de meeste alcohol afbreekt. Te veel alcoholconsumptie kan leiden tot een ophoping van vet in de lever, waardoor een zogeheten vetlever ontstaat. Waarschijnlijk lijdt meer dan de helft van alle alcoholverslaafden aan een vetlever. Het is een aandoening die meestal geen herkenbare symptomen geeft, maar wel ziekteverschijnselen laat zien als braken, misselijkheid, gebrek aan eetlust, buikpijn, gewichtsverlies en temperatuurverhoging. Na het stoppen van de alcoholconsumptie verdwijnt de vetophoping meestal na een maand.

De meest bekende ernstige leveraandoening is levercirrose, wat meestal het gevolg is van de voortdurende ontstekingen van de lever. Bij deze ziekte worden de werkzame levercellen vernietigd en komt er bindweefsel voor in de plaats. Aangezien de lever de afbraak van alcohol voorrang verleent, komt de afbraak van andere giftige stoffen in het nauw, hetgeen weer tot allerlei andere indirecte gezondheidsklachten kan leiden. Levercirrose is niet te genezen, ontstaat geleidelijk en is levensbedreigend. Ongeveer 15% van de alcoholverslaafden krijgen deze kwaal, vrouwen wat vaker dan mannen.

Kanker

Er is verband tussen overmatig alcoholgebruik en kanker in slokdarm, keel en mond, vooral als de drinkers bovendien roken. Zware drinkers lopen ook een groter risico op kanker aan de dikke darm en lever. Ook is er een relatie tussen borstkanker en alcohol. Bij een gemiddelde alcoholconsumptie van meer dan twee glazen drank per dag is er reeds een verhoogde kans, heeft onderzoek bewezen. Zo'n 3% van de totale kankersterfte in Nederland wordt toegeschreven aan overmatig alcoholgebruik.

Hart- en vaatziekten

Veel drinken kan leiden tot hoge bloeddruk, hartspierzwakte, hartritmestoornissen en hersenbloedingen. Spaarzaam alcoholgebruik, (1 tot 2 glazen per dag) kan daarentegen een beschermend effect op het ontstaan van hart- en vaatziekten hebben. Niettemin heeft alcohol te veel bijwerkingen om als preventief geneesmiddel te worden gezien. Het werkt ook niet gunstig voor personen die reeds hart- en vaatziekten hebben. Het gunstige effect gaat bovendien alleen op voor vrouwen na de overgang, en mannen boven de leeftijd van 40 jaar. Kortom alcohol is niet gunstig voor de gezondheid, ook niet in kleine hoeveelheden.

Hersenaandoeningen

Alcohol werkt heel direct in op de hersenen en het zenuwstelsel, zoals iedereen heeft ervaren die ooit slechts een glaasje heeft gedronken. Het is dan ook logisch dat deze organen op de duur te lijden hebben van alcohol. Is er reeds sprake van een leverziekte dan is het risico nog groter, omdat de lever niet meer goed functioneert. Er is dan kans op portale encefalopathie oftewel vergiftiging van de hersenen. Veel alcoholverslaafden krijgen ook mankementen aan de zenuwbanen, waardoor je last krijgt van tintelingen aan vingers en voeten. Je tastzin en gevoel wordt anders, en je lijkt op watten te lopen. De ziekte heet neuropathie en kan zelfs een klapvoet tot gevolg hebben.

Het verlies van het kortetermijngeheugen en tekenen van dementie zijn ook een reëel gevaar. De hersenfunctie kan overigens weer wat verbeteren indien de schade niet te groot is, het drinken bijtijds wordt gestopt en de verslaafde niet al te oud is.

Het Wernicke-Korsakovsyndroom is een zeer ernstige stoornis. De ziekte kent een chronisch stadium (de Korsakov-psychose) en een acuut stadium (de ziekte van Wernicke). Een patiënt met een Korsakov-psychose lijkt ogenschijnlijk volledig gezond, maar desondanks is het geheugen vrijwel verdwenen, en nieuwe zintuiglijke informatie vasthouden is onmogelijk. Het syndroom wordt tevens veroorzaakt door een ernstig tekort aan vitamine B1. Het is een ongeneeslijke aandoening.

Geneesmiddel baclofen tegen alcoholverslaving

Alcoholverslaving zou bestreden kunnen worden met het bestaande medicijn baclofen. Baclofen Is van oorsprong bedoeld voor bepaalde spierkrampen, maar is in hoge dosis ook geschikt is als middel voor alcoholontwenning. Het medicijn vermindert de spanning in de hersenen en remt de zucht naar alcohol.