Wat is verslaving?

Het mooiste ingenieuze denksysteem dat in de geschiedenis is gevormd zijn de hersenen. De mens kan door dit vernuftig systeem leven en zich bewust zijn van dat leven. Naast dus dat het ons heel wat oplevert zijn er wel degelijk nadelen. Eén daarvan is dat hersencellen langzaam afsterven. Veel mensen beschikken aan het einde van hun leven qua hersenkracht niet meer dan 10 procent van wat het ooit geweest is. Een ander nadeel van hersenen is dat ze verslaving huisvesten. Je zou het dan ook een hersenziekte kunnen noemen.

Dopamine

Er zijn talloze omschrijvingen wat verslaving nu is en hoe het wordt veroorzaakt.
Om het eenvoudig te benaderen kunnen we naar de hersens kijken als een huis met vele kamers. In een kamer is bijvoorbeeld het korte geheugen gehuisvest, in een andere het lange geheugen. Het beloningencentrum is ook in zo’n kamer. Het beloningscentrum wordt geprikkeld door een bepaald stof namelijk dopamine. De meeste drugs zorgen ervoor dat dopamine op een directe of op een indirecte manier afgegeven wordt. De afgegeven dopamine wordt opgevangen door zogenaamde dopamine ontvangers of receptoren. Bij een mens kan een bepaald gen ervoor zorgen dat er minder dopaminereceptoren zijn. Dit zorgt ervoor dat men slechter kan genieten en het beloningscentrum een sterker en terugkerend middel nodig heeft om genieten mogelijk te maken. Deze mensen zijn daardoor vatbaarder voor verslaving dan anderen. Bij een minder goed functionerend beloningscentrum zal het gebruik van drugs bij de betrokken persoon een zeer krachtige en positieve ervaring opleveren. Dit gen is erfelijk vastgelegd.
Door geregeld gebruik van drugs neemt het aantal dopamine receptoren af. Hierdoor zal meer gebruikt moeten worden om het oorspronkelijke effect nog te kunnen voelen. Langdurig gebruik kan blijvende veranderingen in het brein veroorzaken. Verslaafden hebben twee redenen waarom dit gedrag bij hun voorkomt namelijk erfelijk bepaald en het voortdurende gebruik.

Alcohol en drugs

Een andere kamer vlak in de buurt van het beloningencentrum is de plek van instincten, verlangens, dorst, hongergevoel en emoties als woede en angst. Alcohol en drugs zijn in staat om bij dit beloningencentrum in de buurt te komen. Drugs voelen zich daar heel erg op hun gemak en willen dus heel graag terugkomen. Het feit dat een mens fysieke problemen mee heeft wordt in een hoek van het geheugen gesmeten. De hersenen willen de combinatie van prettig voelen en drugs vaker. In zekere mate wordt je afhankelijk van deze drugs en/of drank om je prettig te voelen. Die afhankelijk gaat niet alleen om stoffen maar ook om gedrag bijvoorbeeld gok- en sexverslaving.
Verslaving is dus een gevoel waarin de mens afhankelijk van een gewoonte of stof zodanig dat zij/hij niet meer zonder die stof of gewoonte kan. Dit terugkerend patroon opgeroepen door de hersenen noemen we verslaving. Deze afhankelijkheid is zo sterk dat een mens zonder deze middelen of gedrag allerlei. ontwenningsverschijnselen vertoont. Er zijn kleine verslavingen die onschuldig zijn zoals bijvoorbeeld verslaafd aan een bepaalde televisie-serie (GTST!). Het wordt ernstiger als iemand van ‘s morgens vroeg tot ’s avonds laat televisie kijkt. Deze laatste vorm kan ook een fysieke weerslag krijgen zoals gebrek aan slapen.

Middelen

Er zijn dus middelen die een directe werking hebben op het beloningencentrum van de hersenen. Deze middelen zijn psychoactief en kan je gemakshalve in drie categorieën indelen namelijk geestverruimende middelen (LSD bijvoorbeeld), verdovende middelen (alcohol, heroïne) en stimulerende middelen (nicotine, cocaïne en poppers). Het zijn met name alcohol en roken die het meest algemeen verbreid zijn als verslaving. Een gevaarlijke maar bijna ongemerkte verslaving is die van medicijnen. Mensen kunnen niet meer zonder slaapmiddelen zoals diazepam, oxazepam of alprazolam. De arts blijft zijn herhaalrecepten schrijven en de patiënt ( of het beloningencentrum) blijft daar tevreden over.

Verslaafd zijn

Het zou misschien niet zo erg zijn om verslaafd te zijn als er niet zulke nadelen aan zitten Het lichaam en dus de hersenen hebben zich helemaal ingesteld op de stof en kunnen niet zonder meer. Zo sterk dat het lichaam ziek wordt als de middelen niet meer worden verstrekt. Men kan hevige koorts, hevige misselijkheid en ernstige slapeloosheid krijgen, zelfs zo erg dat het hart het niet meer aankan. De ernstigste vorm is waarschijnlijk Cold turkey waarin het lichaam verstookt is van de drug. Deze vorm kan soms wel dagen aanhouden en gepaard gaan met hevige lichaam trillingen. De hersenen doen een ernstige oproep om weer te voldoen aan haar behoefte. Van roken is bekend dat de hersenen nog minstens zeven jaar de behoefte kennen om te voorzien in de behoefte/verslaving.

Geestelijk

Geestelijke verslaving betekent dat iemand een stof denkt nodig te hebben of denkt lekker te vinden en niet meer zonder kan. Deze vorm van verslaving is persoonsgebonden, omdat verschillende mensen verschillende dingen 'lekker' vinden. Zo zijn er mensen die verslaafd zijn aan cola of snoep. Bekend is dat zoetstoffen zoals suiker eerder deze verslavingen in de hand werken. Bij geestelijke verslaving kan iemand zodanig naar een stof verlangen dat alle gedachten draaien om het gebruiken en verkrijgen van die stof. Deze verslaving kan de chemische balans binnen de hersenen in de war gooien en daardoor ook lichamelijk invloed hebben.

Gewoontes

Zoals al eerder beschreven kan een mens ook afhankelijk zijn aan zijn gewoontes. Dit kan erge vormen aannemen zoals bijvoorbeeld een gokverslaving. Een zeer onschuldige is bijvoorbeeld hardlopen. Van hardlopers die dagelijks lange afstanden afleggen is bekend dat ze ook dopamine aanmaken wat op prijs gesteld wordt door het beloningencentrum. Professionele wielrenners zijn vaak ook gevoelig voor het op peil brengen van hun dopaminereceptoren. Tijdens en ook na hun loopbaan gebruiken ze daar diverse preparaten voor waar ze uiteindelijk niet of met moeite van af kunnen komen.

De strijd

Je zou kunnen zeggen dat de mate waarin iemand afhankelijk bepaald hoe ziek iemand is. Mensen hebben het geluk dat ze een gen hebben die ze minder gevoelig maakt voor verslaving van middelen of gewoontes. Er is hulpverlening voor mensen die af willen of om willen gaan met hun verslaving. Dat kan door bepaald gedrag te beïnvloeden tot ander gedrag zoals volledige onthouding van het middel of de gewoonte (televisie de deur uit!). Het mag duidelijk dat de kracht van hersenen het een moeilijke strijd kan maken. Degene die met zijn hersens een akkoord heeft gesloten om van de verslaving af te komen maakt een goede kans.