Slaap: een kwetsbare factor bij (ex-)alcoholisten

Een matige kwaliteit van de slaap blijkt bij alcoholverslaafden en ex-alcoholisten de kans op een terugval te vergroten. Ook na het afkicken van alcohol blijkt de slaap van mindere kwaliteit te zijn dan die van mensen zonder een alcoholverslaving. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken zijn er diverse manieren op de slaap van (ex-)alcoholisten te verbeteren, zoals melatonine supplementen en acamprosaat.

Alcohol en de slaap

Alcohol heeft diverse effecten op de slaap, met name bij alcoholverslaafden. Zo duurt het gemiddeld langer voordat alcohol verslaafden in slaap vallen. Ze liggen langer in bed te woelen en te draaien en kunnen de slaap niet goed vatten. Eenmaal in slaap gevallen, blijkt de hoeveelheid REM-slaap ("droomslaap") verminderd. Daarnaast bleek men gemiddeld korter te slapen dan mensen zonder alcoholverslaving. Dit heeft mogelijk iets te maken met de melatonineproductie. Melatonine is een stofje in het brein dat de hersenen als het ware een seintje geeft dat het tijd is om naar bed te gaan. Op deze manier helpt melatonine het normale slaapwaakpatroon reguleren. Alcohol zorgt ervoor dat er 's nachts minder melatonine afgegeven wordt aan het lichaam.

Alcoholisme: een chronische aandoening?

Tegenwoordig wordt alcoholisme steeds vaker als een chronische aandoening beschouwd: "eens een alcoholverslaafde, altijd een alcoholverslaafde". Het blijkt dat alcohol bij veel ex-verslaafden een zwakke plek blijft. De kans op een terugval is altijd aanwezig en men moet zichzelf continu in de gaten houden. Veel ex-verslaafden hebben de drank volledig afgezworen, om niet in de verleiding te komen om meer te drinken dan men vooraf van plan was.

Tijdens reguliere therapieën wordt op dit moment voornamelijk aandacht besteed aan het afkicken van alcohol. Maar het lijkt er op dat het verstandig is om andere factoren ook mee te nemen in de behandeling van alcoholgerelateerde problematiek. Zo blijken alcoholverslaafden die onder behandeling voor hun alcoholprobleem zijn hevige slaapproblemen te hebben. De slaap verbeterde weliswaar na 4 weken behandeling, maar de slaap bleek een punt van aandacht te blijven. En laten nu net slaapproblemen de kans op een terugval vergroten.

Slaapklachten na het afkicken: opgepast!

Zowel subjectieve als objectieve slaapproblemen blijken een grote risicofactor voor een terugval te zijn. Alcoholisten die zich aanmelden voor een afkickprogramma en in de voorafgaande maanden last van slapeloosheid hadden, hebben een grotere kans op terugval dan alcoholisten die hier geen last van hadden. Het is dus van het grootste belang dat (ex-)alcoholverslaafden gericht aan de slag gaan om hun slaapkwaliteit te verbeteren, om zo de kans op een terugval te verlagen.

Verbeteren van de slaapkwaliteit van (ex-)verslaafden

• Acamprosaat, een alcohol ontwenningsmiddel, blijkt de kwaliteit van slaap te kunnen verbeteren. Het zorgt ervoor dat men minder vaak tussendoor wakker wordt en had een positieve invloed op de slaapfasen.
• Melatonine supplementen kunnen helpen om een beter slaapwaakritme aan te houden.
• Zorg voor een goede slaaphygiëne:
• Zorg ervoor dat je laat op de avond geen producten met cafeïne meer eet of drinkt, deze stellen het slaapgevoel uit
• Stop ruim voor je naar bed wilt met computeren en televisie kijken.
• Creëer een goede slaapomgeving (donker, niet te warm/koud, stil)
• Voorkom dutjes overdag
• Probeer een vast ritme aan te houden door iedere dag rond dezelfde tijd naar bed te gaan en weer op te staan