Roken, de vicieuze cirkel

Roken en ontwenningsverschijnselen horen bij elkaar. Het is de vicieuze cirkel van roken. Een sigaret roken, uitmaken en weer nieuwe trek in een sigaret krijgen is de vicieuze cirkel die zo kenmerkend is voor deze verslaving. Hoe ontstaat deze verslaving en hoe blijft hij bestaan? Welke invloed hebben nicotine en dopamine hierbij en waarom ervaar je onrust als je trek krijgt in een sigaret en welke gewoontes ontwikkelt een roker?

• Waar komt nicotine vandaan?
• Wat doet nicotine?
• Dopamine
• Onrust
• Ontwenningsverschijnselen
• Gewoonte
• De cirkel

Waar komt nicotine vandaan?

Nicotine komt van de wortels van de tabaksplant Nicotiana tabacum. Deze plant behoort tot de nachtschadefamilie waartoe ook tomaten, aubergines en aardappelen behoren. De gedroogde bladeren van de plant werden eeuwen geleden al gekauwd, gesnoven of gerookt. De plant kwam vooral voor in Noord- Midden- en Zuid-Amerika. De tabaksteelt vindt tegenwoordig onder andere plaats in China, India, Brazilië, Europa, Turkije, Indonesië, Canada en Argentinië.

Wat doet nicotine?

Nicotine werkt verslavend. Het heeft in het begin een opwekkende werking en in een hoge dosis werkt het ontspannend. Nicotine is de stof die de tabaksverslaving op gang brengt en daarna ook in stand houdt. Nicotine is dus de drug. Zonder nicotine zou niemand verslaafd raken aan het roken. De nicotinereceptoren in de hersenen blijven er om vragen. Het aantal nicotinereceptoren nemen ook toe als er meer gerookt wordt en hierdoor neemt ook de kans op verslaving weer toe. Nadat een sigaret is opgerookt zakt de hoeveelheid nicotine in het lichaam langzaam maar zeker en na ongeveer een uur is nog maar de helft van de nicotine aanwezig.

Dopamine

Door te roken komt er dopamine vrij in de hersenen. Dat is een neurotransmitter die een grote rol speelt bij het ervaren van genot, welzijn en blijdschap. Er is dus een verband tussen dopamine en het beloningssysteem. Dit gebeurt steeds als we fijne dingen ervaren zoals eten, drinken, seks en drugs. Het geeft een fijn gevoel en de hersenen willen hier wel meer van. Door steeds meer te willen kan een verslaving ontstaan. En zoals bij elke verslaving ontstaan er ook ontwenningsverschijnselen na een bepaalde tijd van onthouding.

Onrust

Als je al een tijd rookt zijn er elke dag bepaalde momenten waarop je een sigaret nodig hebt. Dat ervaar je als onrust. Stel dat je een pakje per dag rookt, dan word je zo'n 20 à 25 keer per dag onrustig. De onrust wordt veroorzaakt door de hunkering naar de dopamine. Inmiddels zijn je hersenen gewend aan die extra dosis dopamine en vragen daar dus steeds om. Dit is één van de ontwenningsverschijnselen die je moet bestrijden door een sigaret te roken.

Ontwenningsverschijnselen

Als je rookt en je moet je concentreren, op je werk bijvoorbeeld, verlies je je concentratie als je weer toe bent aan een sigaret. Je kan niet roken op je werk dus zal je eerst naar buiten moeten of naar de rokersruimte om weer voldoende nicotine op te nemen. Dan word je niet meer afgeleid door het denken aan een sigaret en kan je je weer concentreren. Ook nu is het weer een kwestie van het opheffen van de ontwenningsverschijnselen.

Gewoonte

Een roker ontwikkelt bepaalde rookgewoontes en rookmomenten. Bijvoorbeeld een sigaret bij de koffie, een sigaret na het eten of een sigaret bij de borrel. Roken en telefoneren is ook een combinatie die vaak voorkomt. Die gewoontes kunnen behoorlijk hardnekkig worden en door het rookverbod op vele plekken kan het voor rokers lastig zijn om aan hun gewoonte te voldoen. Daarom is het bij mooi weer voor de rokers zo fijn vertoeven op de terrassen waar ze letterlijk aan hun trekken kunnen komen.

De cirkel

De cirkel van de rookverslaving blijft dus rond zolang hij niet verbroken wordt. Zoals Allen Carr in zijn boek in de jaren tachtig heeft geprobeerd uit te leggen en ook de longartsen in het boek Nederland Stopt! en waar de tabaksindustrie door bestaat. Sommigen kunnen stoppen met roken als ze deze vicieuze cirkel snappen en zich realiseren dat de volgende sigaret de verslaving steeds weer in stand houdt. Voor velen is het niet zo simpel en zij moeten meerdere keren een poging doen om van deze verslaving los te komen. De lichamelijke verslaving is relatief mild maar de psychische verslaving kan ontzettend sterk zijn.

Lees verder

• Stoppen met roken, maar hoe?
• Stoppen met roken - tips vooraf
• Gestopt met roken - wat is de winst?
• Pubers en roken