Behandeling alcoholverslaving: motiverende gespreksvoering

Er zijn diverse behandelingen van alcoholverslaving. Motiverende gespreksvoering is er op gericht de ambivalente gevoelens die men tegenover het drankmisbruik heeft te onderzoeken met als uiteindelijke doel gedragsverandering. Pas wanneer men erkent dat men mogelijk alcoholverslaafd is kan men van het probleemdrinken afkomen. Deze behandeling van alcoholverslaving heeft zijn wortels in de cognitieve psychologie.

Wat is motiverende gespreksvoering?

Motiverende gespreksvoering heeft zijn wortels in de cognitieve psychologie en de cognitieve gedragstherapie. Veel alcoholverslaafden willen aan de ene kant hulp bij verslaving, maar aan de andere kant ook helemaal niet. De alcohol heeft immers een heleboel positieve kanten, waaronder het dempen van de (negatieve) gevoelens, het losser worden in het gedrag waardoor sociale contacten soepeler kunnen verlopen en de smaak. Motivatie om de alcoholverslaving werkelijk de baas te willen worden is echter een cruciale voorwaarde voor hulp. Prochaska en DiClemente, twee wetenschappers, hebben een model ontwikkeld waarmee men (gebrek aan) motivatie beter kan begrijpen.

Transtheoretische model van verandering

Dit model, ontwikkeld door Prochaska en DiClemente in 1982, wordt ook wel het model van de stadia van verandering genoemd. Het model beschrijft namelijk hoe gedragsverandering plaatsvindt, vanuit het oogpunt van motivatie. Dit stadiamodel van verandering bevat vijf stadia waar mensen door heen gaan wanneer er gedragsverandering plaatsvindt:

1. Precontemplatie: er is geen intentie het gedrag te veranderen, men erkent het probleem niet
2. Contemplatie: men is zich bewust van het probleem, maar men is nog niet bereid het gedrag te veranderen. Men overdenkt de positieve en negatieve kanten van het gedrag.
3. Voorbereiding/beslissing: de weegschaal van voor- en nadelen van het gedrag slaat door naar de kant van de nadelen van het gedrag. Men beseft dat men moet veranderen en neemt zich voor de verandering binnen een maand in gang te zetten.
4. Actie: de gedragsverandering vindt plaats
5. Volhouden: men werkt er aan het nieuwe gedrag vol te houden en niet terug te vallen in het oude gedrag

Mensen die hun probleemdrinken aan willen pakken en erkennen dat zij mogelijk alcoholverslaafd zijn, hebben dikwijls ambivalente gevoelens en gedachten over zowel het probleemgedrag als de gedragsverandering. Men twijfelt als het ware of men stoppen met drinken moet, of niet. Er is dus wel degelijk ruimte voor verandering, maar deze is nog niet in werking gezet. Ambivalente gedachten die men kan hebben zijn bijvoorbeeld "dat biertje is zo lekker en verleidelijk, maar met mijn beschadigde lever is het niet verstandig".

Motiverende gespreksvoering in de praktijk

Motiverende gespreksvoering is in de eerste plaats bedoeld om de ambivalentie die men ervaart te onderzoeken. Er wordt hierbij gebruik gemaakt van de vaardigheden die een persoon reeds bezit. Men hoeft geen ellenlange cursussen en workshops te volgen, maar er wordt gebruik gemaakt van de eigen mogelijkheiden van een persoon.

Tijdens de motiverende gespreksvoering ligt de nadruk op open in plaats van confronterende vragen. De persoon leert de problemen zelf onder woorden brengen en redenen voor verandering te ontdekken. Middels directe confrontatie wordt de weerstand tegen gedragsverandering immers vaak alleen maar groter.

Wanneer motiverende gespreksvoering als behandelmethode van alcoholverslaving ingezet wordt heeft men over het algemeen één tot vijf sessies. Motiverende gespreksvoering is dus een doorgaans korte interventie. Deze behandelmethode wordt dikwijls aangeboden onder de naam leefstijltraining.

Voor wie is motiverende gespreksvoering geschikt?

De naam motiverende gespreksvoering kan misleidend zijn. Deze methode is niet geschikt om mensen die totaal geen probleembesef over hun alcoholmisbruik hebben te motiveren te stoppen met drinken.