Hebben verslaafde jongeren behoefte aan zingeving?

In de behandeling van verslaving speelt zingeving een belangrijkere rol dan we eigenlijk beseffen. Ouderen kunnen tijdens hun verslaving met zingeving worstelen en er baat bij hebben wanneer het in de behandeling aan de orde komt. Verslaafde jongeren hebben die behoefte net zo. Ook al geven ze daar geen blijk van. Zeg nou zelf, welke jongere zit daarop te wachten. Toch laten behandelaars en ouders kansen liggen wanneer het niet aan de orde komt, het is geen makkelijke opgave maar dat is niets. Zeker het behandelen van een verslaving is geen eenvoudige klus. Marike Demon maakt een mooie vergelijking en ziet het lichaam als een huis. Waarschijnlijk heeft ze dat ooit eens in de Bijbel gelezen, maar het is zeker waar. We kunnen ons de vraag stellen waar de verslaafde in dat huis eigenlijk woont. het hele lichaam fysiek,geestelijk en mentaal moet bij de behandeling betrokken worden. Het hele lichaam moet 'gezuiverd'worden.

Wat is zingeving?

Zingeving is het zoeken naar zin, de bedoeling van het leven. De Duitse filosoof Nietzsche zei ‘God is dood’. Hiermee bedoelde hij dat de wereld een kil en koud systeem is zonder doel. De vooruitgang van de wetenschap heeft er verder toe bijgedragen dat religie, spiritualiteit en hoe je het verder ook noemen wilt , 'ontkleed' is. De mens wil met de wetenschap alles verklaren. Dat heeft er ook toe geleid dat een transcendente werkelijkheid niet meer vanzelfsprekend was. De industriële revolutie heeft ons geen windeieren gelegd. De afhankelijkheid van een goddelijke macht werd vervangen door de stoommachine. Materialisme werd de nieuwe zingeving.

Behandelvisie

In de verslavingszorg zijn verschillende visies op het vlak van zingeving. Arta Lievegoed Zorggroep heeft bijvoorbeeld de visie dat het om de eigen ‘ik’ gaat. Volgens hen speelt zingeving daarin een belangrijke rol.
De visie van de Anonieme Alcoholsiten zegt dat in de vorm van de eerste stap. Erkennen dat je machteloos staat tegenover de verslaving. De tweede stap is dan het erkennen dat een macht groter dan jou, jou kan helpen om met je verslaving te breken.

Pubertijd van jongeren

Het verdringen van pijn,angst, zorgen, verdriet en schuld kan een vast patroon worden tijdens het volwassen worden. Het gaat dan steeds om het innerlijke. Bewust of onbewust. Jongeren kunnen dat moeilijk uiten of benoemen. Ze hebben de pech dat dat inzicht nog niet ontwikkelt is. Aan de andere kant geeft dat voordelen. Het beschermt hen voor al teveel schade tijdens hun pubertijd. Helaas weet ‘koning verslaving’ op sluwe wijze door dat natuurlijke beveiligingssysteem heen te breken. Het gebruik, misbruik en tenslotte de verslaving brengt schade aan doordat het karakter van iemands persoonlijkheid wordt aangetast. De tijd die aan de verslaving wordt besteed verdringt de tijd die nodig is voor de geestelijke ontwikkeling van een jongere. De pubertijd waarin je juist moet genieten en gelukkig moet en mag zijn. Ik ken verschillende jongens die vanaf hun veertiende begonnen zijn met het roken van een blowtje. Vervolgens kwam daar amfetamine en alcohol bij. Op twintig jarige leeftijd hebben dit soort jongens zes jaar gebruik achter de rug. Uiteindelijk zijn ze afhankelijk geworden. Het heeft zes jaar van de belangrijkste fase van hun leven in beslag genomen. Jongeren hebben hierdoor nooit de gelegenheid gehad om te ontdekken wie ze eigenlijk moeten of mogen zijn. De verslavende middelen heeft hen groot gebracht.

Lichaam als een huis

Marike Demon schrijft in het boek Zingeving en verslaving van Arta, dat het lichaam vergeleken kan worden met een huis. Ze vraagt zich af waar de de verslaafde in dat huis eigenlijk woont. Woont hij alleen op ‘zolder’? Of komt hij ook wel eens op de begane grond? Het is goed om jongeren hier vroegtijdig op te wijzen.

Wellness en oplossingscultuur

Ik denk dat onze westerse cultuur synoniem staat voor ‘oplossingscultuur’. Voor alles lijkt een oplossing te zijn. Jongeren zien, horen en voelen dat. Daar hebben ze een antenne voor. Ouders en vooral moeders nemen heel snel verantwoordelijkheden over van jongeren. Dat is natuurlijk goed bedoeld maar er moet een juiste balans worden gevonden. Het broodtrommeltje klaarmaken voor een kerel van twintig jaar is natuurlijk een scheef patroon. Op die manier creëren we een sfeer rondom een gebruikende jongere van ‘ik kan stoppen wanneer ik wil’ of ‘mijn ouders lossen het wel op’. Naast de vele oplossingen voor problemen is er de zucht naar het verzamelen van allerlei gadgets en luxe artikelen. Jongeren hebben keus in overvloed als het om supergave media gaat. Jongeren komen steeds meer en eenvoudiger in aanraking met genotsmiddelen. Er is afname genoeg. Er schijnt dus behoefte te zijn om bepaalde verlangens te voeden. Hiermee wordt mijns inziens een leegte opgevuld die maar tijdelijk is. Steeds nieuwere, leukere, flitsende artikelen maken plaats voor nog weer betere en leukere. Waar is het einde?

Present zijn bij jongeren

Jongeren hebben de behoefte aan zingeving. Laatst vroeg ik aan een groep van vijftien jongens en meisjes in de leeftijd van dertien jaar wat ze later voor beroep wilden uitoefenen. Veertien wisten het nog niet. Enerzijds geeft dit de zinloosheid aan, anderzijds de pure onbezorgdheid die zo kenmerkend is voor jongeren. In een gesprek met een wat oudere jongen op straat ging het over zijn onbegrip waarom zijn moeder zo vroeg moest overlijden. Gezien zijn toestand van dronkenschap bewees het voor mij (nogmaals) dat juist genotsmiddelen de remmingen wegnemen om over dit soort fundamentele vragen te spreken. Het zegt tevens iets over zijn nuchtere mentale gesteldheid. Op dit soort momenten moeten we present zijn. Ik denk dat we op dat terrein nog veel hebben in te halen.

Oplossing in de Bijbel?

Het blijft een boeiend vraagstuk met welk middel of methode, gebruikende of verslaafde jongeren geholpen kunnen worden. Het is niet eenvoudig om jongeren te behoeden voor gebruik, misbruik en verslaving. Ouders, hulpverleners maar ook als gebruiker zelf sta je vaak machteloos. Wat, hoe en wanneer moet je in actie komen? Is het überhaupt allemaal wel te voorkomen? Er zijn ouders die hun kinderen op jonge leeftijd verloren hebben aan een verslaving of het criminele geweld wat erbij kan komen. Paulus schrijft in de Bijbel dat we geen strijd voeren tegen mensen maar tegen hemelse vorsten. De heersers en de machthebbers van de duisternis, tegen de kwade geesten. Paulus begint dit hoofdstuk in de brief aan de gemeente van Efeze met een belangrijke opdracht aan jongeren:

Kinderen, wees gehoorzaam aan je ouders uit ontzag voor de Heer, want zo hoort het. Toon eerbied voor je vader en moede, dat is het eerste gebod waaraan een belofte verbonden is: Dan zal het je goed gaan en zul je lang leven op aarde. Vaders, maak uw kinderen verbitterd, maar vorm en vermaan hen bij het opvoeden zoals de Heer dat wil.

Jongeren en stand houden met de geestelijke wapenrusting

Paulus roept vervolgens op om de geestelijke wapenrusting aan te trekken. Het gaat hier niet om fysieke wapens maar mentale uitrusting die kan helpen om stand te houden in de geestelijke strijd.

EWat zegt de Bijbel: Efeze 6: 14- 18
Houd stand, met de waarheid als gordel om uw heupen, de gerechtigheid als harnas om uw borst, 15 de inzet voor het evangelie van de vrede als sandalen aan uw voeten, 16 en draag bovenal het geloof als schild waarmee u alle brandende pijlen van hem die het kwaad zelf is kunt doven. 17 Draag als helm de verlossing en als zwaard de Geest, dat wil zeggen Gods woorden. 18 Laat u bij het bidden leiden door de Geest, iedere keer dat u bidt; blijf waakzaam en bid voortdurend voor alle heiligen.