Bijbelse toepassing op het Minnesota-Model: de eerste stap

Het Minnesota-Model, beter bekend als het Twaalf Stappenplan van de Anonieme Alcoholisten, is een religieus programma. Oorspronkelijk is het een Bijbelstudie maar door de jaren heen heeft het meer een oecumenisch karakter gekregen. Elke stap kan vanuit de Bijbel worden benaderd. Ook christenen kunnen worstelen met een verslaving. Het programma beschrijft bij elke stap de 'taal' die iemand met een verslaving begrijpt. Door met het programma aan het werk te gaan leert men vooral ook nieuwe 'taal' waardoor de omstandigheden beter begrepen kunnen worden. De eerste stap veronderstelt dat men machteloos staat tegenover de verslaving. Machteloosheid kan omgezet worden in kracht voor herstel.

Christelijke visie

Omdat het Twaalf Stappen programma oorspronkelijk christelijke wortels heeft, is het voor de christen ook goed om de ‘religieuze rode draad’ die het programma heeft, in de Bijbel terug te vinden. Het is natuurlijk niet zo dat alle stappen één op één zijn over te zetten op bijbelteksten. Toch geeft de Bijbel wel degelijk antwoorden op vragen. We willen er niet alleen een indruk mee geven hoe je als christen met je verslaving kunt worstelen maar ook duidelijke handvatten mee aanreiken hoe je met je verslaving om kunt gaan.

Stap 1
Wij erkenden dat wij machteloos stonden tegenover de alcohol – dat ons leven stuurloos was geworden.

Tekstverwijzingen

In de Nieuwe Bijbelvertaling komt zeven keer het woord ´machteloos´ voor. In het Nederlands kunnen we dat ook vertalen met ‘hulpeloos’, krachteloos’ of ‘lam’.

Deuteronomium 28:32

U zult moeten aanzien dat uw zonen en dochters aan een ander volk uitgeleverd worden. Met smart wacht u op hun terugkeer, elke dag opnieuw, maar u staat machteloos.

Naleven van wetten

God spreekt hier tegen het volk Israel dat ze lijdend moeten toezien op de straf die ze ontvangen als ze de wetten niet naleven. God spreekt hier over zegen en vloek. Het volk wordt gezegend als ze de inzettingen van God naleven maar er zal een vloek over het volk komen als ze dat niet doen.

1 Samuel 2: 31

‘Er komt een dag dat ik jou en je familie machteloos maak; niemand van hen zal nog een hoge leeftijd bereiken.

In deze tekst wordt nogal wat gezegd. God zal de kracht uit het huis van Eli wegnemen. ´Verbreken´ staat er in de NBG vertaling. Dit alles als gevolg van de zondige levensstijl van zijn zonen. Eli legt nog aan zijn beide zonen uit dat als twee mensen tegen elkaar zondigen dat God hen zal terecht wijzen. Maar als een mens tegen God zondigt wie zal dan tussenbeid komen? God stelt Eli voor een keus: ‘eert gij uw zonen boven Mij?’. (vers 29)

2 Koningen 19: 27

‘hun inwoners staan machteloos en gloeien van schaamte. Ze zijn als jonge scheuten op de akker, pril groen in de woestijn, tere sprietjes op het dak: verschroeid nog voor ze opgekomen zijn.

Ook in deze tekst laat God zien dat de machteloosheid van de mens een teken is om God aan te roepen. Geen groot leger maar God zal de vijand machteloos maken.

Nehemia 5: 5

En nu onze akkers en wijngaarden in het bezit van anderen zijn, moeten we onze zonen en dochters als slaaf verkopen. Sommige van onze dochters zijn al slavin. Wij staan machteloos! Maar we zijn toch van hetzelfde vlees en bloed als onze volksgenoten, onze kinderen zijn toch niet minder dan die van hen!’.

Nadat Nehemia met de opbouw van Jeruzalem is begonnen, komt er geld en hongersnood. In deze tekst zien ouders hun kinderen tot slaven worden. Actueel gezien is dat wat ouders nu ook met hun kinderen zien gebeuren. Jongeren raken verslaafd en de ouders zien machteloos toe. De edelen en de leiders hadden hier volgens Nehemia een grote rol in. Zij hadden dit kunnen voorkomen.

Psalm 116: 6

de HEER beschermt de eenvoudigen, machteloos was ik en hij heeft mij bevrijd.

De psalmdichter, waarschijnlijk David, geeft hier twee belangrijke dingen waar het in de eerste stap ten diepste om gaat namelijk: ‘ik was machteloos en Hij heeft mij bevrijd’. Duidelijker kan het niet.

Jesaja 54: 17

Maar elk wapen dat tegen jou wordt gesmeed zal machteloos zijn, en ieder die jou in een geding belastert zal zelf veroordeeld worden. Dit is het deel dat de dienaren van de HEER toekomt, dit is het recht dat ik hun toeken – spreekt de HEER.

God laat ook in deze tekst zien dat Hij de machteloosheid tot stand brengt. Niet om te gebruiken tegen wie Hem lief is maar juist om de machteloze dichter bij Hem te brengen. God zegt zelfs dat de vijand van wie Hem liefhebben niets kan uitrichten omdat God de vijand machteloos maakt.

Romeinen 8: 3

Waartoe de wet niet in staat was, machteloos als hij was door de menselijke natuur, dat heeft God tot stand gebracht. Vanwege de zonde heeft hij zijn eigen Zoon als mens in dit zondige bestaan gestuurd; zo heeft hij in dit bestaan met de zonde afgerekend.

Paulus

De tekst uit de Romeinenbrief is de enige tekst in het Nieuwe Testament waarin het woord ‘machteloos’ voorkomt. Paulus schrijft hier aan de gemeente van Rome een fantastische boodschap. Wat we in het Oude Testament gelezen hebben over het naleven van de wet en de tegenstelling van zegen en vloek wordt nu nog duidelijker. Paulus zegt hier dat zelfs de wet machteloos is tegen de zonde. Doordat Jezus Christus de zonden van alle mensen op zich heeft genomen is de weg naar genezing open. In Christus zijn we vrij van de zonde en dus ook vrij van de dood. De wetenschap ziet verslaving als een ziekte en daar zijn genoeg bewijzen voor om dat aan te tonen. Het is echter van belang dat we met die ziekte mogen geloven dat Jezus Christus ons niet laat vallen. Integendeel, Hij wil dat wij opstaan en Zijn opstanding verkondigen.

Hebreeuwse grondtekst

De Statenvertaling gebruikt woorden als; handeloos, krachteloos, arm afhouwen, onmacht onzer handen. De Hebreeuwse grondtekst van het Oude Testament gebruikt voor handeloos het woord qatser wat zoiets als ongeduldig betekent. Ook kan verwezen worden naar het woord Yad wat de handen of kracht van een mens betekent. Jesaja 37: 27 laat dan duidelijk zien dat de kracht van een mens gelijk staat aan het gras dat heel kwetsbaar is en snel verbleekt.
Machteloosheid is enerzijds zonder kracht zijn. Anderzijds is machteloosheid een kracht. Om daar achter te vallen zal men eerst moeten erkennen dat je zelf als mens machteloos bent. Dit heeft niets te maken met het gevoel dat je gefaald hebt. Het is door God in de schepping zo gemaakt dat Hij alles leven geeft. Machteloosheid is een kracht die de mens ten diepste doet beseffen dat hij van God afhankelijk is.