Definitie van verslaving en wat zegt de bijbel

Er zijn verschillende omschrijvingen van verslaving. Sommigen zijn niet echt definities te noemen maar meer een opsomming van symptomen als gevolg van een verslaving. Eerst maken we kennis met de visie vanuit de medische wetenschap en vervolgens zien we zien dat de Bijbel ook zeker wat over verslaving heeft te zeggen.

Definitie van de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO)

Je bent verslaafd als je:

• meer gebruikt dan je wilt of hebt voorgenomen.
• wilt minderen maar niet kunt.
• gebruik en herstel (kater) veel tijd kost.
• gevolgen ondervindt voor school/werk/hobby’s en vrienden.
• gebruikt terwijl je weet dat het schade oplevert.
• meer nodig hebt om het effect nog te voelen (tolerantie).
• onthoudingsverschijnselen hebt (ziek worden bij minderen of stoppen).

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders

Ook bestaat er een handboek waarin alle psychische ziekten beschreven zijn. Dit handboek heet de DSM. (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders en is de ‘Bijbel’ in de psychiatrie. De DSM onderscheidt Afhankelijkheid en Misbruik van een middel. De DSM heeft een Meetinstrument ontwikkelt voor het vaststellen van een juiste diagnose. Dit meetinstrument wordt door artsen wereldwijd toegepast. Dit Meetinstrument is een soort stappenplan om problematisch gebruik of afhankelijkheid van een middel vast te stellen. Volgens de DSM ben je Afhankelijk van een middel als je drie of meer van de volgende symptomen hebt: zie dia.

Symptomen van verslaving

• Meer gebruiken dan je wil. Ondanks de wetenschap dat het middel problemen veroorzaakt.
• Schuldgevoelens of spijt over het gebruik, willen minderen maar niet kunnen, klachten of bezorgdheid van anderen.
• Gebruik veroorzaakt verhoogde bloeddruk, verwarring, angst, slaapstoornissen, depressieve stemming, etc.
• Psychisch en sociaal niet goed functioneren wat samenhangt met het gebruik (conflict in gezin)
• Herstel (kater) kost steeds meer tijd.
• Tolerantie (meer nodig hebben om het effect nog te voelen).
• Onthoudingsverschijnselen (ziek worden bij minderen of stoppen).

Beschrijving van symptomen maar geen visie voor onderliggende oorzaak

Je ziet dus wel dat er veel overeenkomsten zijn met de omschrijving van de WHO en die van de DSM. Als het goed is krijg je zo een beetje een beeld wat verslaving is en wanneer sprake is van problematisch gebruik. Maar er is wel een opmerking te maken namelijk dat de verschillende beschrijvingen voor een groot deel alleen maar de symptomen beschrijven. Die beschrijvingen houden geen rekening met de onderliggende oorzaken. In de meeste gevallen is afhankelijkheid van een middel het gevolg van stress of trauma en geen voldoende mentale weerbaarheid. Vanaf de geboorte is het voor een individu bepalend hoe zijn fysieke en geestelijke gezondheid ontwikkeld. Er kan sprake zijn van huiselijk geweld, seksueel misbruik, verlatenheid, pesten, prestatiedruk, verlies van een dierbare, oorlogsgeweld etc. De oorzaak van verslaving is voor een groot deel te wijten aan emotionele of psychische aspecten. In de tweede plaats is er de omgeving die het gebruik van verslavende middelen mogelijk maakt. Denk aan de beschikbaarheid van alcohol.

Geestelijke gezondheid en burn out
Het gaat in alle gevallen om de geestelijke gezondheid. Niemand kan voor 100% geestelijk gezond zijn. Ieder afzonderlijk mens staat nu eenmaal bloot aan invloeden van buitenaf waarmee we moeten leren omgaan. Dat proces doet onherroepelijk wat met de psyche. Invloeden van buitenaf zorgen voor hoge sociale druk waar niet iedereen goed mee om kan gaan. In de tijd dat er nog geen sociale druk bestond waren er minder burn-outs. Begin 2017 constateerden Nederlandse huisartsen en psychiaters in de GGz dat steeds meer jonge mensen met een burn-out hadden te kampen. Meer dan eerdere jaren constateerden ze. De oorzaak moeten we niet onder stoelen of banken schuiven maar is zeker te wijten aan de toegenomen sociale druk en prestatiedruk.

Social media verbieden

In de eerste maanden van 2017 melden verschillende media het groeiende probleem onder jongeren en jong volwassenen. De vraag is of de politiek er iets aan doet, maar waarschijnlijk moet de gezondheidszorg daar niet op wachten. De vraag is ook wat kunnen we in de tussentijd zelf doen. Alleen maar meer geld beschikbaar stellen om de symptomen te bestrijden is niet voldoende. Er moet iets aan de voorkant gebeuren. Het gaat misschien ver om te stellen dat er tot een bepaalde leeftijd het gebruik van social media verboden moet worden. Dat zal een hoop weerstand oproepen maar het is een hele wezenlijk preventief middel. Sinds het toegenomen gebruik van social media en de link met burn-outs bij jongeren is er groter risico op het gebruik van verdovende middelen. Er is nog veel werk te verrichten om een daadkrachtige preventieve aanpak in stelling te brengen. Die aanpak zal zeker op weerstand stuiten omdat de social media er baat bij hebben dat jongeren daaraan afhankelijk worden.

Omschrijving vanuit de Bijbel

Voor mensen met een psychiatrische en medische achtergrond klinken al die omschrijvingen heel interessant maar wat als je maar een leek bent? Wat zegt de Bijbel eigenlijk over verslaving en psychische klachten? De Bijbel heeft er zeker wat over te zeggen. Dit kan bepalend zijn voor de houding tegenover de huidige wetenschap. De psychiatrie heeft de DSM als meetinstrument. Als goed alternatief is er de Bijbel als betrouwbaar ‘meetinstrument’.

Grondtekst

• Het woord ´verslaving´ komt in de Hebreeuwse of Griekse grondtekst van de Bijbel niet voor.
• Het woord ‘slaaf’ komt wel tientallen keren voor maar niet in combinatie met middelengebruik, bijvoorbeeld alcohol.
• Het woord ´verslaafd´ komt in de Bijbel wel voor in combinatie met alcoholgebruik.

Titus 1: 7
Want een opziener moet onberispelijk zijn, als een huisverzorger Gods, niet eigenzinnig, niet genegen tot toornigheid, niet genegen tot den wijn, geen smijter, geen vuil-gewinzoeker;

Titus 2 vers 2
´Dat de oude mannen nuchter zijn, stemmig, voorzichtig, gezond in het geloof, in de liefde, in de lijdzaamheid´

Titus 2 vers 3
´De oude vrouwen insgelijks, dat zij in haar dracht zijn, gelijk den heiligen betaamt, dat zij geen lasteressen zijn, zich niet tot veel wijns begevende, maar leraressen zijn van het goede´.

De Bron
Voor een omschrijving over verslaving uit de Bijbel moeten we ´terug´ naar de Bron, de Griekse grondtekst.
In de Griekse grondtekst van Titus 2 vers 2 staat het woord ´Nephalos´. Dit wordt in de Statenvertaling vertaald met ´nuchter zijn´. In het Grieks heeft het twee betekenissen namelijk: ´matig zijn of zich geheel onthouden van wijn´ en een tweede betekenis is letterlijk: ´het hoofd koel houden´. Nu kan het zijn dat er in de oudheid een verkeerde interpretatie aan deze betekenis is gegeven want het wordt door alcoholisten namelijk wel heel letterlijk opgevat. Wat uit beide teksten opgemaakt kan worden is dat mannen en vrouwen het goede voorbeeld behoren zijn.

Verslaafd worden
In de grondtekst van Titus 2 vers 3, staat het woord ‘dedoulōmenas’. De Statenvertaling vertaald het met ´zich niet tot veel wijns begevende´. Het werkwoord ‘dedoulōmenas’ moet worden vertaald met ‘verslaafd worden’. Het Grieks gaat echter nog een stapje verder wat in onze Nederlandse vertalingen niet vertaald wordt. Maar dat is juist wel héél belangrijk voor onze visie en houding m.b.t. verslaving! Het Griekse woordenboek vertaalt het met: ‘een slaaf is iemand die aan een ander toebehoort’ .
Als ‘slaaf’ onderwerp je je dus aan ‘iets’ of ´iemand´ boven je, met meer gezag of macht dan jou zelf.

Logisch gevolg?
Tenslotte legt het Griekse werkwoord uit ons voorbeeld de nadruk op het resultaat van de handeling. Het begrip slaaf kan natuurlijk positief en negatief uitgelegd worden. Het gaat om het resultaat. In de Bijbel zijn immers genoeg voorbeelden waarin slaaf zijn in een normale situatie gewoon tot de cultuur behoort. In dit geval het alcohol drinken of het gebruik van social media als handeling met als resultaat verslaafd worden. Bij het werkwoord ‘slaaf worden’ wordt specifiek gewezen op het logische gevolg van de handeling.
Nog een laatste voorbeeld om de Bijbelse visie op verslaving aan te scherpen.

Titus 3: 3
Want ook wij waren eertijds onwijs, ongehoorzaam, dwalende, menigerlei begeerlijkheden en wellusten dienende, in boosheid en nijdigheid levende, hatelijk zijnde, en elkander hatende´. Titus 3: 3 SV

Hedone
Begeerlijkheden en wellusten dienende, In het Grieks staat ´Hédoné. Wat letterlijk betekent ´het verlangen naar genot´. Hier heeft het Hedonisme haar naam aan te danken. Vandaag de dag spreken we over Modern Hedonisme. Het hedonisme is een leer die streeft naar een levensstijl met het hoogste genot. Dit is interessant omdat het verlangen naar genot egoïstisch en individualistisch maakt. Het gevaar is dat sociale structuren en netwerken in elkaar vallen. Hierdoor kan verslaving steeds meer toeslaan. Paulus had dus al door dat ´verslaving´ een ´geestelijke afhankelijkheid´ is die vooral ook invloed op de cultuur bepalend heeft! Gebruik van harddrugs en excessief alcoholgebruik leidt onherroepelijk tot problemen en een zondig leven oftewel, een zondige samenleving!

Handvat en spiegel
De brief van Paulus aan Titus kan een handvat zijn maar ook een spiegel voor kerkelijk werkers, hulpverleners etc.