Goede resultaten met vaccin tegen kanker

Kanker is een geduchte tegenstander van de mens. Het veelkoppige monster heeft zoveel gezichten dat het bijna onmogelijk lijkt de ziekte helemaal uit te roeien. Het huidige arsenaal tegen kanker, operaties, chemo en bestraling is vaak onvoldoende. Wetenschappers werken daarom hard aan een nieuw wapen: het kankervaccin. Kunnen we ons over een paar jaar laten inenten tegen kanker? Waarschijnlijk wel. Sterker, het gebeurt al. De huidige aanpak tegen kanker slaagt te vaak niet. Zelfs na eeuwen onderzoek weten we nog niet wat de ideale remedie is. Wanneer het mogelijk is, wordt de tumor verwijderd, waarna bestraling en chemokuren volgen om de achtergebleven kankercellen te verwijderen. Alleen zijn sommige tumoren en uitzaaiingen vaak lastig te verwijderen. Daarom werken wetenschappers aan een nieuwe behandeling: het kankervaccin.

Vaccin

Vaccins zijn al langer succesvol tegen ziektes en virussen. Het bestaat meestal uit een verzwakt virus of een deeltje van een bacterie. Wanneer een vaccin in je lichaam wordt gebracht, wordt het immuunsysteem gealarmeerd. Dat zorgt ervoor dat het ‘afweerleger’ killercellen klaarstaat om het echte virus of bacterie te bestrijden zodra het binnendringt.

Veroorzaker

Steeds meer wetenschappers komen er achter dat veel kankersoorten worden veroorzaakt door virussen en bacteriën. Zo is de grootste veroorzaker van maagkanker de bacterie heliobacter pylori. Ook bij bepaalde vormen baarmoederhalskanker, anus- en peniskanker is een virus de boosdoener. Het gaat dan om het humaan papillomavirus (HPV). Dit virus veroorzaakt ook bepaalde geslachtsziekten en wratten. Het eerste wat het virus doet is de genen uitschakelen die de celdeling regelen. Hierdoor ontstaan gezwelletjes, zoals wratten, die niet prettig zijn maar ongevaarlijk.

Gevaarlijk HPV

HPV bestaat echter in verschillende varianten, ook uit virussen die wel gevaarlijk zijn. De gevaarlijke variant schakelt niet alleen het gen uit dat de celdeling regelt, maar ook de cel die fouten in de genen herstelt. Na verloop van tijd ontstaat er dan kanker.
Maar liefst 70% van alle gevallen van baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door de gevaarlijke HPV-variant. Omdat vaccins met name werken tegen bacteriën en virussen, is het ook inzetbaar tegen het virus HPV. Voor baarmoederhalskanker bestaat er inmiddels dan ook een vaccin. Al in 2009 werden meisjes en vrouwen preventief ingeënt tegen baarmoederhalskanker. Niet iedereen was het eens met deze collectieve inenting en de wildste complottheorien deden de ronde. Onterecht volgens de onderzoekers omdat het gewoon werkt.

Therapeutisch vaccin

Het is wel zaak dat de in te enten persoon nog niet besmet is met het virus. Voor hen die al wel besmet zijn met HPV, bestaat inmiddels een zogenaamd therapeutisch vaccin. Dit vaccin heeft niet zozeer het doel om het immuunsysteem preventief te waarschuwen maar om het daadwerkelijk een boost te geven en in actie te laten komen.

Met name de kankersoorten die worden veroorzaakt door een virus of bacterie zijn in de toekomst naar verwachting te voorkomen met een simpele injectie. Maar is dit middel ook geschikt tegen de overige 80% kankers die ontstaan door gifstoffen -zoals sigarettenrook of asbest- of door ouderdom? Wetenschappers verwachten dat die kankersoorten in de toekomst grotendeels ook met vaccins zijn te behandelen.

Slapende tumor

Uit onderzoeken blijkt dat kankercellen soms al jaren een slapend bestaan leiden in een mensenlichaam. Zonder actief te worden. Doordat deze kankercellen langer in het lichaam aanwezig zijn, is het immuunsysteem er aan gewend geraakt. Om deze slapende tumoren te bestrijden, kan het immuunsysteem een zetje in de rug wel gebruiken. Het moet eigenlijk wakker geschud worden. Een vaccin kan die oppepper geven.

Ook voor die andere vormen van kanker zijn dus vaccins in de maak. Tijdens onderzoeken bleek dat er maar weinig bijwerken zijn. Huidkankerpatiënten werden alleen beetje erg bleek. Maar dat was een goed teken. Het vaccin had het immuunsysteem zodanig opgepept dat het zelfs de gewone pigmentcellen te lijf ging.

Straling, chemo

Het vaccin is met name bedoeld als preventief middel. Eenmaal ziek zal de prik de oude methoden zoals bestraling en chemo niet helemaal vervangen. Wel verwachten wetenschappers dat chemokuren minder zwaar en langdurig worden voor patiënten. Het vaccin zal namelijk de laatste kwaadaardige cellen opruimen.